:

كفایت اجتماعی سازه ای بزرگ است كه مهارت اجتماعی،جزء كوچك و مهمی از آن به حساب می آید .مهارت اجتماعی مفهومی پیچیده و چند بعدی دارد. تعریف مهارت های اجتماعی به صورت نظری یا عملی، به دلیل تنوع رفتارهای تحت این عنوان، دشوار است. Travis و Smith  ، این مهارت ها را این گونه تعریف می كنند؛ رفتارهای اكتسابی جامعه پسندی كه فرد را قادر می سازد تا آن گونه با دیگران در تعامل باشد كه واكنشهای مثبت آنان را برانگیخته و ازواكنش های منفی آن ها اجتناب ورزد. آن ها معتقدند كه پنج عامل همكاری، قاطعیت، خویشتن داری، مسؤولیت پذیری وهمدلی این تعاملات را تسهیل می کند. در مجموع،مهارت های اجتماعی اشاره دارد به خزانه های رفتار، اعمال وراهبردهایی كه یک فرد در تعامل با دیگران به كار می بندد. مهارت های اجتماعی بر پایه تعریف Elliott و همكاران (به نقل از Travis و Smith) شامل رفتارهایی هستند كه احتمال تقویت از سوی اطرافیان را افزایش می دهند. یكی از وظایف اجتماعی كودك خردسال فرا گرفتن مهارت در ایجاد رابطه متقابل و موفق با همسالان است.

كودكان پیش دبستانی از طریق تعامل با همسالان رفتارهایی مانند رعایت نوبت، مشاركت، همكاری و توجه به نظر دیگران و كنترل خشم را فرا می گیرند. فرا نگرفتن این مهارت ها سبب ناسازگاری و شكست تحصیلی كودك در آینده می شود .

ازطرفی كودكان مهارت های اجتماعی را به آسانی از راه تعامل با پدر و مادر و سایر اعضای خانواده فرا می گیرند. برخی ازكودكان نمی توانند این مهارت ها را كسب كنند، از این رو ارزیابی مهارت های اجتماعی كودكان در مراكز آموزشپیش دبستانی و پیش از ورود به دبستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در این میان مربی شاید اولین كسی است كه به مشكلاتی در مهار تهای شنیداری و گفتاری كودك پی می برد. این مشكلات گاه در حیطه زبان بیانی است كه شامل توانایی های كودك در ارتباط با دیگران از طریق صحبت كردن و نوشتن می شود و گاه در حیطه زبان دریافتی است كه شامل توانایی كودك در درك و فهم اطلاعات دریافتی ازدیگران به صورت كلامی و نوشتاری است.

گاهی نیز این مشكلات در حیطه تلفظ و تولید آوا است كه شامل توانایی كودك در تولید تلفظ صحیح كلمات می شود .از طرفی همواره از سوی والدین كودكان دارای اختلال گفتار و زبان،این سؤال از آسیب شناسان گفتار و زبان پرسیده می شود كه آیا قرار گرفتن كودك در یک محیط آموزشی مانند مهدكودك و تعامل با كودكان دیگر كمكی به رشد گفتار و زبان وی می كند. لذا، بررسی جنبه های رشد زبان در مقطع پیش دبستانی كه سن طلایی زبان آموزی است و نیز مطالعه در مورد زبان و مهار تهای زبانی و ارتباط آن با سایرجنبه های رشد، به خصوص رشد اجتماعی از اهمیت وضرورت خاصی برخوردار است.

داده های نظری اظهار می دارند كه رشد زبان وعملكردهای ارتباطی و اجتماعی كودك كه ارتباط دو طرفه ای با یكدیگر دارند، نقشی كلیدی در روند رشد كودك ایفا می كنند. وقتی رمزهای زبانی برای برقراری ارتباط استفاده می شوند، با بهره گرفتن از این رمزها یک واقعه اجتماعی رخ می دهد. در مقابل توانش یا فعالیت های اجتماعی هم با در نظرگرفتن آن در بطن مهارت های زبانی فهمیده می شوند. لذا، به دلیل این نقش های وابسته به هم، سؤالاتی درباره ماهیت دقیق ارتباط بین زبان و مهارت های اجتماعی كودكان در حال رشد مطرح است.

در این رابطه می توان به نظریه های متعددی اشاره كردكه همگی كم و بیش به اهمیت تأثیر عوامل اجتماعی در رشد زبانی اشاره كرده اند. از جمله این نظریات می توان به Skinner و نظریه پردازان رفتاری یادگیری زبان اشاره كرد كه عوامل محیطی، پاداش ها، تقویت ها، مشاهده و سرمشق گیری را در رشد زبان مؤثر می دانند.

نظریه پردازان دیگری چون Chamsky با وجود تأكید ، بر سرشتی و ذاتی بودن زبان، وجود یک بستر زبانی را در رشد اولیه زبان كودك مهم و مؤثر می دانند. كسانی چون Piaget، Bruner و Luria نیز علاوه بر تأكید بر عوامل انگیزشی و ذاتی به عوامل محیطی در رشد و نمو عوامل زبانی اشاره می كنند، اما در میان نظریه پردازان حیطه زبان، آن كس كه ازهمه بیشتر به عوامل اجتماعی و تأثیر آن در رشد زبان تأكید می كند Vygostky است كه نخستین نقش زبان هم در كودك و هم بزرگسال را ایجاد ارتباط می داند و ارتباط اجتماعی را منشأ بروز زبان در كودك معرفی می کند.

وارکر مرحله سن پیش دبستانی را مرحله رشد زبان كودك می نامد او معتقد است كاركرد زبان در شروع این دوره آغاز می شود كه یک مرحله سریع در پیشرفت زبان است كه در این مرحله روابط اجتماعی كودك، گرو ههای سنی و نقش محیط آموزشی اهمیت زیادی پیدا می كند.

با توجه به این كه رشد و سازمان دهی زبان و عملكردهای اجتماعی یک نقش كلیدی و مهم در روند رشد كودك دارند،شناخت ماهیت دقیق ارتباط زبان و مهار تهای اجتماعی محققان را به ارائه فرضیه در این زمینه واداشته است Garfield.و همكاران بیان كردند كه تئوری ذهن وابستگی یكپارچه ای با زبان و تجربه اجتماعی دارد و به وسیله الحاق اكتساب زبان با رشد اجتماعی كودك ایجاد م یشود. زبان ومهارت های اجتماعی كارا، لازم و ملزوم یكدیگر هستند و هركدام به تنهایی برای تولید تئوری ذهن ضروری می باشند. این اطلاعات از این دیدگاه حمایت می كند كه رشد زبان و رشد یک سری از مهارت های اجتماعی بر اكتساب تئوری ذهن ورشد كودك از طریق تعامل رشد زبان و توانش اجتماعی ایجاد می شود

در زمینه اكتساب زبان نظریات دیگری نیز ارائه شده است. ازجمله Marshall و Hunt دو رویكرد را در این خصوص ، معرفی می كنند. الف) رویكرد روانی – زبانی كه می گوید، كودكیک كاوشگر است. ب رویكرد تعامل اجتماعی كه می گوید،كودك یک تعامل گر است نظریه دیگری به نام مدل تعاملی زبان توسط Clark  بیان شده است. در این مدل فرایند اكتساب زبان، شامل تعاملات دو جانبه پی شرونده بین رفتارهای كودك و والدین م یباشد كه تأخیر رشدی زبان (Developmental language delay)  پویایی این تعاملات ،و تجربیات سازنده اجتماعی را كاهش می دهد یا برعكس.

تعدادی از مطالعات از جمله Lewisو Mitchell   نیز به رابطه ، همبستگی بین رشد زبان و مهارت اجتماعی رسید هاند  درتحقیقات متعددی كه در كودكان پیش دبستانی و دبستانی انجام گرفته، نشان داده شده نیز به رابطه ،توسط نیز به رابطه ، است كه ایجاد فرصت های زبان شفاهی در خانه و محیط آموزشی و تشویق كودكان برای حرف زدن در سنین پایین تر وبعد از آن منجر به رشد اجتماعی كودكان م یگردد و همچنین این رابطه به صورت برعكس نیز صدق م یكند (به نقل ازاخوان تفتی و موسوی.

Tabors و Dickinson در تحقیقی دیگر كه توسط مورد كودكان پی شدبستانی صورت گرفت، از تعامل شاگردان با مربی و تعامل شاگردان با والدین، بازی كردن با كودكان دیگر، صحبت كردن با آ نها، كتا بخوانی برای آ نها توسط مربیان و نیز والدین به عنوان عوامل مهم رشد زبانی در آن ها نیز تعامل كودكان در این سن را ،Zigler .( یاد شده است با دیگر بچه ها از عوامل شكل گیری مهارت هایی م یداند كه برای رشد زبان در كودكان ضروری است و آن هم از طریق آموزش رسمی در مدرسه یا مهدكودك امكا نپذیر است (به نقل از اخوان تفتی و موسویWeismer  و  Robertson نیز خاطر نشان كردند كه ،زبان ارتباطی قوی با بافت اجتماعی كه در آن فرا گرفته و به كار برده می شود دارد. همپوشانی بین رفتارهای اجتماعی وزبان طی دوران رشد، به رابطه ی بین تأخیر زبان با كمبود مهارت های اجتماعی اشاره دارد.

Horwitz و همكاران، پس از پژوهش بر روی  1189 كودك پیش دبستانی دارای تأخیر در رشد زبان، به این مطلب پی بردند كه مهارت اجتماعی ضعیف پیش از آن كه با مشكلات رفتاری در ارتباط باشد، با رشد محدود زبان رابطه دارد .  McKown و همكاران به بررسی بین رشد زبان و مهارت اجتماعی در كودكان 4 تا5 ساله طبیعی و دارای آسیب زبانی ویژه پرداختند. نتایج نشان داد كه بین ابعاد خویشت نداری،همكاری و قاطعیت بارشد زبان بیانی ارتباط معنی دار وجود دارد

و Marton همكاران با انجام پژوهشی بر روی 19كودك 7 تا 10 ساله دارای آسیب زبانی ویژه و19 كودك طبیعی، به این نتیجه دست یافتند كه كودكان دارای آسیب زبانی ویژه از لحاظ مهارت های اجتماعی به خصوص عزت نفس اجتماعی دچار محدودیت و مشكل می باشند

مطالعات فراوانی در این زمینه در سایر كشورها و درسنین مختلف توسط پژوهشگران انجام شده است كه همگی گویای اهمیت رشد اجتماعی و متغیرهای اجتماعی در رشدزبانی كودك هستند.

مطالعات ذكر شده بیانگر آن است كه یكی از موضوعاتی كه در سا لهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است، بحث ارتباط رشد زبان و مهار تهای اجتماعی كودكان است و از آن جایی كه تا كنون در این زمینه پژوهشی در سطح جامعه ایران و به زبان فارسی در كودكان طبیعی پیش دبستانی صورت نگرفته است و با در نظر گرفتن تأثیر به سزایی كه این بررسی درانجام مداخلات درمانی و ملاحظات آموزشی- تربیتی كودكان پیش دبستانی دارد، شایسته است كه در این خصوص، تحقیق و مطالعه ای صورت پذیرد. نتایج این تحقیق می تواند اهمیترشد مهارت های اجتماعی و آموزش آن در موقعی تهای ارتباطی را به عنوان عامل تأثیرگذار بر رشد زبان مشخص نماید و با توجه به اهمیت بررسی زبان در سنین طلایی زبان آموزی و ارتباط احتمالی آن با مهار تهای اجتماعی،می توان از آن جهت طر حریزی برنام ههای درمانی، آموزشی ومشاوره ای استفاده نمود. در بین صاحبنظران در پاسخ به این سؤال که زبان امری فطری است یا این که جنبه ی اکتسابی دارد باعث به وجود آمدن نظریه های مختلفی شده است . که برخی از آن ها همانند اسکینر فراگیری زبان را کاملاً اکتسابی می دانند. عده ای دیگر نیز مانند پیاژه زبان را محصول رشد ذهنی می دانند و گروهی نیز مانند بندورا معتقدند که زبان را می توان از طریق یادگیری مشاهده ای به کودکان یاد داد و سرانجام بعضی دیگر مثل چامسکی خاستگاه زبان را امری ذاتی می دانند و معتقدند که کودکان از نظر زیست شناختی مستعد و آماده یادگیری و کاربرد زبان هستند. بر مربیان و معلمان لازم است برای آموزش مهارتهای پایه ی زبان با نظریه های مختلفی که فراگیری زبان را تبیین می کنند آشنا شده و اصول هر کدام از این رویکردها را در زبان آموزی به کار گیرند. در این مقاله سعی شده است که چهار نظریه ی اصلی زبان آموزی که شامل نظریه های رفتاری ، فطری نگر ، شناختی و اجتماعی است به تفصیل بررسی شود و به کاربردهای هر کدام در آموزش هر چه بهتر مهارت های زبان اشاره شود.

(Travis 2001) مهارت‏های اجتماعی را این‏گونه تعریف می‏کنند: رفتار‏های اکتسابی جامعه‏پسندی که فرد را قادر می‏سازند تا آن‏گونه با دیگران تعامل کند که واکنش‏های مثبت آنان را برانگیخته و از واکنش‏های منفی آن‏ها اجتناب ورزد. آنان معتقدند که پنج عامل این تعامل‏ها را تسهیل می‏کنند که عبارتند از همکاری، قاطعیت، خویشتن‏داری، مسئولیت‏پذیری و همدلی. در مجموع، مهارت‏های اجتماعی به خزانه‏های رفتار، اعمال و راهبردهایی که یک فرد در تعامل با دیگران به کار می‏بندد اشاره دارد

از طرفی، داده‏های نظری نشان می‏دهند که بین رشد زبان و مهارت‏های اجتماعی رابطۀ مستقیمی وجود دارد. نظریات گوناگونی در زمینۀ اکتساب زبان از این امر حمایت می‏کنند، که از آن جمله می‏توان به مدل تعاملی زبان که توسط Clark (2003) ارئه شده است اشاره کرد. در این مدل فرایند اکتساب زبان شامل تعامل‏های دو جانبۀ پیش‏رونده بین رفتارهای کودک و والدین است که تأخیر رشدی زبان، پویایی این تعامل‏ها و تجربه‏های سازندۀ اجتماعی را کاهش می‏دهد یا برعکس

Weismer (1999) خاطر نشان می‏کنند که هم‏پوشانی بین رفتارهای اجتماعی و زبانی طی دوران رشد، بر رابطۀ تأخیر زبان بیانی با کمبود کفایت اجتماعی دلالت دارد. Horwitz و همکاران (2003) رابطۀ کفایت اجتماعی با رشد زبان را در 1189 کودک پیش‏دبستانی مبتلا به تأخیر بررسی کردند. همچنین، McCabe و Meller (2004) به بررسی بین رشد زبان و کفایت اجتماعی در کودکان چهار تا پنج سالۀ هنجار و دچار آسیب زبانی ویژه پرداختند. Marton و همکاران (2005) نیز به بررسی این رابطه در 19 کودک هفت تا ده سالۀ مبتلا به آسیب زبانی ویژه و 19 کودک بهنجار پرداختند

یکی از موضوعاتی که در سال‏های اخیر مورد توجه قرار گرفته است ارتباط بین رشد زبان و مهارت‏های اجتماعی در کودکان است. از آنجایی که تا کنون در این زمینه پژوهشی در سطح جامعۀ ایران در کودکان طبیعی و به زبان فارسی صورت نگرفته است و با در نظر گرفتن تأثیر به‏سزایی که این بررسی در انجام مداخله ‏های درمانی و ملاحظات آموزشی‏ـ‏تربیتی کودکان پیش‏دبستانی دارد.

2-1 بیان مسئله:

براساس نظریه‏های رفتاری آنچه باعث افزایش دامنه و رشد زبانی کودکان پیش‏دبستانی و پایۀ اول دبستان می‏شود علاوه بر خانواده، محیط مدرسه، معلمان و همکلاسی‏هاست که زمینه یادگیری کودک را فراهم می‏کنند و کودک با مشاهده، سرمشق‏گیری و تقلید از رفتار کلامی آنها به رشد گفتار و زبان خود کمک می‏کند. کودکان در این مقطع سنی اطلاعات زیادی را از طریق شنیداری کسب می‏کنند، و همزمان با آن، مهارت‏های گفتاری، خواندن و نوشتن نیز در آنها به سرعت رشد می‏کند. با وجود تأکید نظریه‏پردازان شناختی بر وجود استعداد‏های شناختی خاص برای رشد زبان، آنها همچنین به اهمیت غیرقابل انکار تأثیر محیط در یادگیری زبان نیز اشاره دارند و برقراری ارتباط اجتماعی را یکی از کارکردهای زبان می‏دانند. یافته‏های پژوهش حاضر نشان می‏دهد که رشد زبان بیانی رابطه‏ای مثبت و معنی‏دار با امتیاز کل مهارت‏های اجتماعی دارد. بنابراین می‎توان گفت افزایش در میزان رشد اجتماعی افزایشی در میزان رشد زبانی و برعکس در پی خواهد داشت و این مسئله با نظریه‏های مطرح شده توسط نظریه‏پردازان شناختی همسو است.

براساس نگرش خود نسبت به مسئلۀ مهارت‏های اجتماعی، دربارۀ مهارت اجتماعی کودک به دو گونۀ متفاوت پاسخ دهند. از طرفی، والدین در ارزیابی کودک خود ممکن است دچار سوگیری باشند، ولی مربی هر کودک را با کودکان دیگر مقایسه می‏کند، ولی هر مادر فقط کودک خود را در نظر می‏گیرد، در حالی که مهارت اجتماعی در ارتباط معنی می‏یابد. بنابراین مربی مهدکودک ارتباط را بدون سوگیری و در ارتباط با سایر کودکان، ولی مادر ارتباط را با تعداد محدود افراد خانواده که معمولاً بزرگسال هستند، می‏سنجد(9). از این رو، می‏توان به والدین، به‏ویژه والدین دارای کودک دچار اختلالات زبانی، آموزش‏های لازم را در زمینۀ نحوۀ درست برقراری ارتباط با کودک ارائه داد. به‏علاوه، اقدامات مربوط به بهبود زبان بیانی و مهارت‏های اجتماعی تا حد زیادی متوجۀ اصلاح تعاملات والد‏‏ـ‏کودک خواهد بود. نتایج پژوهش حاضر بیانگر رابطه بین ابعاد خویشتن‏داری، همکاری و قاطعیت با رشد زبان بیانی است، و این رابطه در اکثر موارد مثبت و معنی‏دار بود.

شایسته است که در این باره تحقیق و مطالعه‏ صورت پذیرد. از طرفی، این پژوهش گامی است برای پاسخ‏گویی به پرسش‏هایی که همواره والدین کودکان دچار اختلال گفتار و زبان از آسیب‏شناسان گفتار و زبان می‏پرسند، که آیا قرار گرفتن کودک در یک محیط آموزشی مانند مهدکودک و تعامل با کودکان دیگر کمکی به رشد گفتار و زبان وی می‏کند؟ براین اساس و با توجه به اهمیت بررسی زبان در سنین طلایی زبان‏آموزی و ارتباط احتمالی آن با مهارت‏های اجتماعی، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین رشد زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی در کودکان چهار تا شش سالۀ شهرستان سرپل ذهاب در سال1393 اجرا گردید.

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق:

براساس نظریه‏های رفتاری آنچه باعث افزایش دامنه و رشد زبانی کودکان پیش‏دبستانی و پایۀ اول دبستان می‏شود علاوه بر خانواده، محیط مدرسه، معلمان و همکلاسی‏هاست که زمینه یادگیری کودک را فراهم می‏کنند و کودک با مشاهده، سرمشق‏گیری و تقلید از رفتار کلامی آنها به رشد گفتار و زبان خود کمک می‏کند. کودکان در این مقطع سنی اطلاعات زیادی را از طریق شنیداری کسب می‏کنند، و همزمان با آن، مهارت‏های گفتاری، خواندن و نوشتن نیز در آنها به سرعت رشد می‏کند. با وجود تأکید نظریه‏پردازان شناختی بر وجود استعداد‏های شناختی خاص برای رشد زبان، آنها همچنین به اهمیت غیرقابل انکار تأثیر محیط در یادگیری زبان نیز اشاره دارند و برقراری ارتباط اجتماعی را یکی از کارکردهای زبان می‏دانند.

اکتساب گفتار و زبان یکی از مهم‏ترین مؤلفه‏های رشد است که تعامل اجتماعی نقش بنیادی را در این فرایند ایفا می‏کند. تحقیقات اخیر نشان داده است که توانایی‏های زبانی کودک ارتباط نزدیکی با مهارت اجتماعی وی دارد. كفایت اجتماعی سازه ای بزرگ است كه مهارت اجتماعی، جزء كوچك و مهمی از آن به حساب می آید. مهارت اجتماعی مفهومی پیچیده و چند بعدی دارد.  مهارت های اجتماعی اشاره دارد به خزانه های رفتار، اعمال و راهبردهایی كه یک فرد در تعامل با دیگران به كار می بندد

در این میان مربی شاید اولین كسی است كه به مشكلاتی در مهار تهای شنیداری و گفتاری كودك پی می برد. این مشكلات گاه در حیطه زبان بیانی است كه شامل توانایی های كودك در ارتباط با دیگران از طریق صحبت كردن و نوشتن می شود و گاه در حیطه زبان دریافتی است كهشامل توانایی كودك در درك و فهم اطلاعات دریافتی از دیگران به صورت كلامی و نوشتاری است. گاهی نیز این مشكلات در حیطه تلفظ و تولید آوا است كه شامل توانایی كودك در تولید تلفظ صحیح كلمات می شود.

داده های نظری اظهار می دارند كه رشد زبان و عملكردهای ارتباطی و اجتماعی كودك كه ارتباط دو طرفه ای با یكدیگر دارند، نقشی كلیدی در روند رشد كودك ایفا می كنند. وقتی رمزهای زبانی برای برقراری ارتباط استفاده می شوند، با بهره گرفتن از این رمزها یک واقعه اجتماعی رخ می دهد در مقابل توانش یا فعالیت های اجتماعی هم با در نظر گرفتن آن در بطن مهارت های زبانی فهمیده می شوند لذا، به دلیل این نقش های وابسته به هم، سؤالاتی درباره ماهیت دقیق ارتباط بین زبان و مهارت های اجتماعی كودكان در حال رشد مطرح است.

زبان آموزی کودکان

-بررسی نقش خرده‏آزمون واژگان شفاهی در مقیاس نظام درجه‏بندی مهارت‏های اجتماعی فرم والدین

-بررسی نقش خرده‏آزمون واژگان شفاهی در مقیاس نظام درجه‏بندی مهارت‏های اجتماعی معلمین

1-5فرضیه‎های تحقیق

-بین ابعاد مهارت‏های اجتماعی با ابعاد زبان بیانی رابطه وجود دارد.

-بین زبان بیانی و مهارت‏های اجتماعی معلم  در زبان آموزی کودکان رابطه وجود دارد.

-بین زبان بیانی و مهارت‏های اجتماعی والدین در زبان آموزی کودکان رابطه وجود دارد.

-بین خرده ‏آزمون واژگان شفاهی و مهارت‏های اجتماعی فرم والدین رابطه وجود دارد.

-بین خرده ‏آزمون واژگان شفاهی و مهارت‏های اجتماعی معلمین رابطه وجود دارد.

6-1 تعاریف نظری متغیرها:

1-6-1 تعریف نظری مهارت های اجتماعی:

مهارت های اجتماعی عبارت است از توانایی برقراری روابط بین فردی با دیگران به نحوی که از نظر جامعه قابل قبول بوده و منطبق بر عرف جامعه باشد و در عین حال برای جامعه سودمند بوده و بهره ای دوجانبه داشته باشد. تحقیق و پژوهش های مختلف نشان داده اند هر چه ارتباط های اجتماعی سالم تر و بیشتری داشته باشید، از سلامت جسمی و روانی بالاتری برخوردار خواهید بود. به همین دلیل بسیار مهم است که در شروع زندگی بزرگسالی خود با این مهارت ها آشنا شده، آنها را تمرین و تکرار کرده و در صورت نیاز از دیگران و متخصصان مورت بگیرید (Madhavm & Grover, 1998).

2-6-1 تعریف عملیاتی مهارت های اجتماعی :

به نمره‎ای اشاره دارد كه آزمودنی در مهارت‏های اجتماعی (social skill rating system: SSRS) به دست می‎آورد.

3-6-1 تعریف نظری زبان آموزی :

شامل توانایی كودك در درك و فهم اطلاعات دریافتی ازدیگران به صورت كلامی و نوشتاری است(Madhavm & Grover, 1998).

4-6-1 تعریف عملیاتی زبان آموزی :

به نمره‎ای اشاره دارد كه آزمودنی در پرسشنامه(test of language development-TOLD-)  به دست می‎آورد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

از نظر تاریخی ، تا قبل از انقلاب صنعتی ، تجارت و بازرگانی بیشتر رابطه محور بوده است . پس از انقلاب صنعتی زمانی که تولید انبوه با روش های جدد به سرعت رشد کرد و مصرف انبوه رخ نمایاند، واسطه ها در زنجیره قدرتمند تر شده ، رابطه سنتی بین تولید کنندگان و مشتریان از هم گسسته شد. در نتیجه توزیع در سطح گسترده جغرافیایی پدیدار شد که خود نیاز به توزیع و بازاریابی انبوه را به همراه داشت . این رند در شرایطی که تقاضا بیش از عرضه بود ضامن سودآوری بسیاری از شرکت ها تلقی می شد.

بر اساس دیدگاه بازاریابی مبادله ای صرف نظر از اینکه مشتری قدیمی باشد یا جدید ، برنامه های بازاریابی به گونه ای طراحی می شدند که بتوانند مبادله تولیدات و کالاها را تسهیل کنند. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا بیشترین تمرکز بر مبحث مبادله اعمال شود . در نتیجه تمام تلاش ها در جهت افزایش دفعات و مقدار خرید مشتری بود که این امر موجب صرفه بودجه اندکی برای ایجاد رابطه پایدار و با ثبات با مشتریان قدیمی شده بود. د راین مقطع قیمت به عنوان یک بحث مهم جلوه گر شده و بازاریابان سعی می کردند به طور متوالی خریداران را به خرید مجدد تشویق کنند. بدون توجه به این که آیا هر یک از خریداران از قبل خریدی انجام داده است یا خیر ؟ . در این وضعیت رقابت اصلی بر حفظ ارائه خدمات و توسعه محصول بر مشتری و تسهیل خرید مشتری بود نه حفظ و نگهداری رابطه با مشتریان موجود .

با شدت گرفتن رقابت ، امروزه شاهد پیشی گرفتن تمرکز بر روی روابط به جای تمرکز بر روی مبادله هستیم . در چنین شرایطی سرآمدی یک کسب و کار مستلزم کسب آگاهی درباره نیازهای مشتریان و درک بهتر آنها از طریق بهر ه گیری از شیوه های معتبر جمع آوری و تحلیل داده هاست.

رفتار مشتریان در جوامع مختلف حاکی از آن است که ضرر ناشی از مشتری ناراضی برای شرکت به مراتب بیش تر ناشی از مشتری راضی می باشد. همچنین هزینه ارائه خدمات به مشتریان قدیمی کمتر از هزینه جذب مشتریان جدید است باید توجه داشت که مشتری نه فقط به دلیل دریافت خدمات متمایز از دیگران و منطبق بر نیازهایشان بلکه به دلیل تعلق خاطر به روابطش از محصولات یک شرکت با خدمات سازمان استفاده می کند.

موسسات و شرکت هایی فوق تر هستند که رضایت مشتریان خود را بیشتر تامین کنند ، چرا که سازمان ها به مشتریا خود وابسته اند . به همین دلیل باید نیازهای آنان را درک کنند و خواسته های آنان را برآورده سازندو سعی کنند از انتظارات آنان پیشی بگیرند. این عمل سبب می شود که حداکثر رضایت مندی در مشتری به وجود آید و مشتری از خریداری گذار که تنها یک بار از کالا و خدمت استفاده می کند به یک مشتری وفادار و دائمی تبدیل شود.

از سوی دیگر صادرات معمول ترین راه پیش روی شرکت ها برای شروع فعالیت های بازاریابی در خارج از کشور است . یکی از مهم ترین دلایل این امر این است که صادرات در مقایسه با سایر روش های بین المللی شدن به منابع کمتری نیاز دارد. کشور های مختلف ، شرکت های خود را به صادرات تشویق می کنند زیرا این فعالیت مهم ، اشتغال را داخل کشور آنها افزایش ، وضعیت رقابتی را توسعه و درآمدهای ارزی را بهبود می بخشد.

شرکت ها به دلیل فشار رقابتی و علاقه مندی به رشد و توسعه ، تلاش فراوانی را جهت افزایش صادرات انجام می دهند. در این بین افزایش صادرات مواد غذائی به عنوان یکی از اقلام صادرات غیر نفتی به جهت لزوم خروج از اقتصاد تک محصولی ، ورود به بازار اقتصاد جهانی ، استفاده از پتانسیل های کشور در تولید مواد غذائی می باشد.

بیان مسئله

 

صادرات غیر نفتی به عنوان یک عنصر موثر و کلید در توسعه اقتصادی کشور محسوب می شود و برآمادگی زیر ساخت های لازم جهت بکارگیری استراتژی های صادراتی مناسب برای آن تاکید گردیده است . توسعه صادرات غیر نفتی و ورود به بازارهای جهانی و حفظ شرایط ماندگاری در آن حاصل نمی شود مگر با ایجاد یک راهبرد مشخص و پایدار صادراتی . صادراتی غذائی یکی از انواع صادرات غیر نفتی است .

تحقیقات نشان می دهد که دغدغه اصلی شرکت های بین المللی بهبود عملکرد صادراتی می باشد. ( فیجنبائوم1996 ). عملکرد صادراتی را معمولا ً با بهره گرفتن از شاخص هایی همانند ؛ فروش های صادراتی ، رشد فروش صادراتی ، سودهای صادراتی و شدت صادراتی و .. مورد سنجش می باشند . در این میان توجه به رضایت مندی مشتریان محصولات صادراتی از توجه خاصی در ایجاد تداوم و گسترش فعالیت های صادراتی برخودار می باشد.

از دیدگاه سنتی مشتری کسی است که فرآورده های شرکت را خریداری می کند. اما در دنیای کسب و کار امروز مشتری فقط یک مصرف کننده صرف نیست مشتریان در سازمان های امروزی در تولید کالا و ارائه خدمات ، رویه های انجام امور و فرایندها، توسعه دانش و توان رقابتی همراه و همگام اعضای سازمان هستند. مشتریان قضاوت کنندگان نهایی محصولات و خدمات هستند.

اکنون در اقتصاد پویای جهانی مشتریان بقای شرکت را رقم می زنند ، شرکت ها دیگر نمی توانند نسبت به انتظارات و خواسته های مشتریان بی تفاوت باشند. آن ها باید همه ی فعالیت های خود را متوجه رضایت مشتری کنند چرا که تنها منبع برگشت سرمایه ، مشتریان هستند.

مشتریان ارزشمند هستند و بدون مشتری سازمانی وجود نخواهد نداشت ، پس در این محیط کسب و کار که پیوسته پیچیده تر می شود کسب رضایت مشتری در حال تبدیل شدن به هدف اصلی شرکت هاست .

رضایت مشتریان ، وفاداری آن ها را بهمراه خواهد داشت و مشتریان تجربیات خود را در اختیار دیگران قرار می دهند و وسیله ای برای تبلیغ سازمان  می شود و هزینه جذب مشتری نیز کاهش می یابد.

موضوع اندازه گیری میزان رضایت مشتری به عنوان یکی از عناصر و الزامات اصلی سیستم های مدیریت کیفیت در کلیه موسسات و بنگاه های کسب و کار شناخته شده است . تلاش و کوشش فراوانی که امروزه جهت ارتقای ابزارهای مدیریت کیفیت و گسترش نگرش مشتری گرایی توسط محققان ، کارشناسان و مدیران صورت می گیرد؛ همه نشان دهنده آن است که اکنون رضایت مشتری یکی از مهمترین عوامل در تعیین موفقیت سازمان هاست.

شرکت گلستان نیاز دارد تا جهت  مشتریان محصولات صادراتی اش ، خدماتی که سبب افزایش رضایت مندی آنان می گردد را شناسائی و اولویت بندی و آنها را بکار گیرد تا نسبت به شرایط رقابتی داخلی و خارجی خود عقب نمانده و مشتریان خود را از دست ندهد.

اهمیت و ضرورت تحقیق

شرکت ها میتواند از مزایای بین المللی صادرات نیز بهره مند شووند. منظور از مزایا، حفظ شایستگی سازمان در زنجیره عرضه می باشد . اگر سازمان و کالاهایش از مزایای مالکیت و مزایای بین المللی برخوردار باشد ، با ریسک کمتری  در بازار صادرات خواهد شد. صادرات نسبت به سایر حالات توسعه بین المللی ، نیازمند سرمایه گذاری کمتری می باشد. ریسک پایین تر صادرات ، منجر می شود که صادرات نسبت به سایر حالات تجارت و کسب و کار بین المللی نرخ های پایین تری از بازگشت سرمایه گذاری داشته باشد .( مقیمی ، رمضان 1392)

با افزایش  سرعت تغییرات تجاری  که ناشی از تغییر در فناوری ها ، افزایش نوآوری ها ، کاهش مستمر چرخه زندگی محصولات و کمرنگ شدن فاصله ها ی زمانی و مکانی در فضای فناوری اطلاعات بوده است . سازمان ها با بازارهایی روبرو شده اند که وجود رقابت شدید و نیازهای جدید و رو به رشد مشتریان از ویژگی های منحصر به فرد آن محسوب می شود. بنابراین سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که برای حفظ و بقا و ماندگاری خود در این بازارها لازم است ، هر چه سریع تر خود را با این تغییرات مستمر هماهنگ سازند و به بیان دیگر به صورت آینده نگر مبتنی بر بازار و بر اساس دانش روز به فعالیت های خود ادامه دهند .

با توجه به اینکه یکی از شاخص های ارزیابی موفقیت شرکت ها ، ارائه خدمات مورد رضایت  مشتریان صادراتی محصولات ارائه شده می باشد ؛ و نظر به اهیمت مشتریان در شرکت های تجاری امروزی که عنوان گردید ، بدست آوردن خدمات موثر بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی ضرورت این تحقیق را هویدا می سازد.

اهداف تحقیق

هدف اصلی

هدف اصلی از این تحقیق شناسائی و رتبه بندی خدمات موثر بر رضایت مشتریان محصولات صادراتی است .

اهداف کاربردی

• شناسائی خدمات موثر بر افزایش رضایت مشتریان صادراتی محصولات مواد غذائی

• اولویت بندی خدمات شناسائی شده در افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی

• شناسائی خدمات موثر بر افزایش رضایت مندی مشتریان صادراتی با بکارگیری خدمات اولویت دار و موثر در گردش فعالیت های صادراتی

سوالات تحقیق

• خدمات موثر بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی چه می باشند؟

• اولویت بندی خدمات شناسائی شده در افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی به چه ترتیبی خواهد بود؟

فرضیات تحقیق

فرضیات این پژوهش شامل نه فرضیه  می باشد .

مدت زمان تهیه کالا  بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

زمان انتقال بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

قابلیت اعتماد به زمان انتقال بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

انعطاف پذیری قیمت بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

آسیب نرسیدن به محصول بر افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

برچسب زنی بر افزایش  رضایت مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

ارائه اقلام تبلیغاتی بر افزایش مشتریان محصولات صادراتی موثر است.

زیاد بودن مدت ماندگاری محصول بر  افزایش رضایت مشتریان محصولات صادراتی  موثر است.

به روز بودن تاریخ تولید بر  افزایش رضایت  مشتریان محصولات صادراتی  موثر است.

قلمروی تحقیق

 

• قلمروی زمانی این تحقیق از تیر 1393 تا آذر 1393 است

• قلمروی مکانی شرکت گلستان و کارخانجات زیرمجموع گروه می باشد.

• قلمروی موضوعی این پژوهش : مدیرت خدمات صادراتی محصولات مواد غذائی بعنوان یک راهبردی در جهت افزایش سطح رضایت مشتریان است که در این پژووهش به بررسی خدمات موثر بر رضایت مشتریان محصولات صادراتی می پردازیم .

• جامعه آماری کلیه مشتریان صادراتی شرکت گلستان و کارخانجات زیر مجموعه گروه تجاری اعم از پیله وران ، خریداران واسطه تجاری ، صادرکنندگان داخلی و خارجی حقیقی  و شرکت های تجاری داخلی و خارجی حقوقی می باشند.

 

روش تحقیق

تحقیق حاضر با توجه به ماهیت و روش توصیفی از نوع پیمایشی است .

برای تدوین ادبیات موضوع و مبانی نظری از روش کتابخانه ای و اینترنتی و جهت شناخت وضعیت موجود از پرسشنامه ومراجعه به اسناد و مدارک ومصاحبه با مدیران و کارشناسان  صادرات و بازرگانی خارجی شرکت گلستان و کارخانجات زیر مجموعه گروه تجاری استفاده می کنیم .

از نظر نوع تحقیق ، از آنجائیکه تحقیق حاضر در یک سازمان زنده و پویا انجام می شود و می خواهد خدمات موثر بر رضایت مشتریان را بررسی نماید از نوع تحقیق کاربردی است.

 

سوابق تحقیق

تاکنون پژوهش های متعددی در راستای سنجش رضایت مشتریان در داخل و خارج کشور انجام شده است . که در هر تحقیق تعدادی از عوامل موثر بر رضایت مشتریان ورود توجه قرار گرفته ، و اما تحقیقی که به مجموع خدمات موثر بر افزایش رضایت مشتریان محصولات در زمینه صادرات در نظر بگیرد مشاهده نگردید.  با عنایت به گستردگی صادرات در کشور در طی سالهای آتی ، اهیمت شناسائی و اولیت بندی خدمات موثری که در افزایش رضایت مندی مشتریان این صنعت نقش دارند با اهمیت خواهد بود.

استفاده کنندگان از این تحقیق

• شرکت گلستان

• سازمان های دست اندر كار صادرات.

• شرکت های تولید کننده و صادرات کننده مواد غذائی

• وزارت بازرگانی و سازمان توسعه تجارت و …

• شرکت های آموزشی مرتبط با امور آموزشی صادرات و واردات .

• سایر شرکت ها و موسسات تولیدی و تجاری مشابه .

در نهایت شرکت هایی که در تلاش برای حفظ و نگهداری مشتریان فعلی خود بوده و همچنین قصد جذب مشتریان جدید را خواهند داشت.

تعریف واژه ها و اصطلاحات  

در این تحقیق رضایت مشتری متغیر وابسته است و با توجه به فرضیه ها مدت زمان تهیه کالا  ، زمان انتقال، قابلیت اعتماد به زمان انتقال، انعطاف پذیری قیمت، آسیب نرسیدن به محصول، برچسب زنی، ارائه اقلام تبلیغاتی، زیاد بودن مدت ماندگاری محصول و به روز بودن تاریخ تولید ازمتغیر های مستقل می باشند.

خدمت : یک خدمت تجربه ای است ناملموس و زود مصرف و زایل شدنی برای مشتری که در واقع مثل همکار تولید کننده عمل می کند.

مشتری: مشتریان مردمی هستند که محصول یا نتایج یک عملکرد را مصرف می کنند یا به آن ها نیاز دارند و از آن ها بهره مند می برند و چون هر عملکردی در یک سازمان به یقین دارای هدفی است بنابراین مشتریانی دارد.

رضایت مشتری : رضایت احساس مثبتی است که در فرد پس از استفاده از کالا یا دریافت خدمت ایجاد می شود؛ احساس مورد نظر از تقابل انتظارات مشتری و عملکرد عرضه کننده به وجود می آید. اگر کالا و خدمت دریافت شده از جانب مشتری هم سطح انتظارات ارزیابی شود ، در او احساس رضایت ایجاد می شود ، در صورتی که سطح خدمت و کالا بالاتر از سطح انتظارات مشتری باشد ذوق زدگی و سطح پایین تر خدمت و کالا نسبت به انتظارات منجر به نارضایتی مشتری می شود . درجه رضایت ، نارضایتی و ذوق زدگی افراد در هر زمان و در هر مورد متفاوت بوده و همواره به میزان فاصله سطح انتظارات و عملکرد عرضه کننده در قالب کیفیت کالا و خدمات مربوط می شود.

صادرات : صادرات عبارتست از جمل کالا از یک کشور به سایر کشورها با هدف فروش یا مبادله که در آن ، ملزومات قانونی مورد توجه قرار می گیرد. در صادرات مزایای مالکیت دارای اهمیت می باشد . منظور از این مزایا، دارایی های ویژه شرکت ، تجربه بین المللی شرکت و توانائی کاهش هزینه  یا توسعه کالاهای متمایز در زنجیره ارزش می باشد.

فرایند سلسله مراتبی AHP:  فرایند تحلیل سلسله مراتبی با تجزیه مسائل مشكل و پیچیده، آنها را به شكل ساده تبدیل كرده و به حل آنها می پردازد.

9مدت زمان تهیه کالا  : منظور از زمان دریافت سفارش تا زمان تحویل کالا به مشتری می باشد با درنظر گرفتن زمان تولید.

7 زمان انتقال: زمانی است که فروشنده و یا تولید کننده  سفارش اخذ شده را به خریدار تحویل دهد.

6قابلیت اعتماد به زمان انتقال: حفظ قابلیت اعتماد و اطمینان به  زمان انتقال سفارش در مدتی معقول و تعهد داده شده. ( قابلیتی است که فروشنده و یا تولید کننده به خریدار تعهد می نماید تا سفارش اخذ شده را در زمان توافق و تعیین شده به ایشان تحویل دهد .)

3انعطاف پذیری قیمت:

4 آسیب نرسیدن به محصول: بسته بندی عبارت است از هرگونه ظرف یا بسته ای که محصول در آن برای فروش عرضه می شود یا بوسیله آن اطلاعات لازم در مورد محصول به مصرف کنندگان منتقل می شود . اهداف تدافعی بسته بندی ، حفظ محصول و مصرف کننده در مقابل خطرات و آسیب دیدگی می باشد در حالی که اهداف تهاجمی بسته بندی ، کمک به فروش محصول و افزایش ارزش ظاهری کالا می باشد . ( انواری رستمی 1388)

هدف بسته بندی هر سازمان را می توان به طور موجز و مختصر بدین صورت بیان کرد: یک بسته بندی ساده وظریف که در مقابل آزمایش های تولید ، انبارداری ، جابجایی فیزیکی و بازاریابی در حداقل هزینه پایدار می باشد. نیاز نهائی ، برآوردن احتیاجات مشتری است . با وجود این ، مشتری همواره حاضر نیست بهای آنچه را که مهندس متخصص به عنوان (( روش بهینه بسته بندی )) می پندارد پرداخت نماید. وقتی که (( درآمد فروش )) همراه با (( حاشیه سود )) مناسب هدف است ، نظر مشتری بر نظر مهندس و یا هر نظر دیگری مقدم است . مشتریان درباره بسته بندی براساس مجموعه ای از معیارها به قضاوت می پردازندکه گرچه معمولاً پوشیده و ضمنی است ، ولی شرکت ها باید در جستجوی کشف و فهم آنها باشند . این قضاوت ها مبتنی بر انتظاراتی است که از تجربه گذشته بویژه در حوزه های همان محصول بوجود آمده است . در درون حوزه توزیع ، توجه به بسته بندی گرایش بیشتری برای تأکید بر زیان و خسارت داشته است.( کریستوفر . مترجم اخوی 1380)

8 برچسب زنی کالا : یکی از تصمیاتی که فروشندگان در مورد برچسب کالاهایشان می گیرند ، این است که آیارفقط از یک تکه کاغذ کوچک که بر روی کالا چسبیده می شود ، به عنوان برچسب ( Lable ) استفاده کنند یا اینکه به سراغ نمودارهای پیچیده ای بروند که قسمتی از بسته بندی کالا را نیز شامل می شود؟  برخی از مواقع قوانین مربوط به کالا ، ارائه اطلاعات بیشتری مثل قیمت گذاری واحد کالا ، تاریخ تولید و مصرف ، اطلاعات غذایی، محل ساخت ، زمان ساخت ، محتویات داخل بسته و نحوه استفاده و آدرس نام و نشانی نمایندگی برای تولید کننده و فروشنده الزامی می کنند.( الوداری 1389)

5 ارائه اقلام تبلیغاتی: اقلام تبلیغاتی همانند کیسه های تبلیغاتی ، استیکر ها ، دستمال کاغذی و پوستر ها بطور عام از جانب مشتریان صادراتی بعنوان یک خدمت به منظور پیشبرد فروش تقاضا می گردد

1زیاد بودن مدت ماندگاری محصول : با توجه به اینکه فروش صادراتی بصورت نقدی و قطعی صورت می پذیرد و همچنین در صورت برگشت به کشور حکم واردات را پیدا خواهد کرد. و نظر به قوانین کشور وارد کننده که نظارت بر روی مدت ماندگاری محصولات خواهد  داشت . مشتریان صادراتی تقاضا دارند تا مدت ماندگاری محصولات را بالا و زیاد در نظر گرفته شود.

2 به روز بودن تاریخ تولید: به منظور تسریع و تسهیل در فروش ، مشتریان صادراتی تقاضا دارند تا تاریخ تولید محصولات بروز  و در حدود زمانی ارائه سفارش باشد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

:
هنگامی كه جرمی واقع می شود. مسلماً خساراتی را بوجود می آورد كه نه تنها به بزه‌دیده، بلكه به خانواده او و جامعه نیز وارد می شود و در ضرورت جبران آن جای هیچ گونه شك و تردیدی وجود ندارد و همگان به فواید جبران خسارت بزه‌دیده اذعان دارند. در گذشته و در دوره انتقام خصوصی، بزه‌دیده نقشی محوری در فرایند تعقیب مجازات جرم برعهده داشت؛ چنانكه ارسطو بیان می كند: «كیفر نخست باید مجنی علیه را ارضا كند و بزهكار باید بداند كه به خاطر بزه‌دیده آزار می بیند»[1] اما با تشكیل دولت­ها و آغاز دوره دادگستری عمومی، نقش بزه‌دیده به انزوا كشیده می‌شود و به تدریج جرم، ماهیتی عمومی پیدا می­كند و جامعه نیز از وقوع جرم متضرر می شود.
امروزه با بالارفتن آگاهی اندیشمندان و صاحب نظران و كسب تجربیات ادوار گذشته ونیز ظهور بزه دیده شناسی در دانش جرم شناسی، ضرورت و فواید جبران خسارت بزه دیده به خوبی آشكار شده است. و از آنجا كه همیشه جبران خسارت توسط بزهكار به دلایلی مانند فرار ، خودكشی ، اعسار بزهكار و … امكان پذیر نمی باشد و از طرفی منافع فراوانی كه در جبران خسارت بزه دیده وجود داشت، باعث شد كه نقش دولت در این زمینه مطرح شود ، با توجه به اینكه در فرایند وقوع جرم و عدم جبران خسارت بزه دیده بی تقصیر نبود .
این تحقیق به بررسی مبانی فقهی و حقوقی جبران خسارت توسط دولت (بیت المال) و موارد مصرح در قانون مجازات اسلامی می پردازد . همچنین اشاره­ای دارد به فواید و چالش هایی كه در جبران خسارت توسط دولت وجود دارد.
اهمیت تحقیق
امروزه پرونده های زیادی در محاكم مطرح می شود كه به دلایلی مانند فوت قاتل ، فرار ، ناپدید شدن ، شناسایی نشدن قاتل و … امكان جبران خسارت توسط مرتكب وجود ندارد و مدت زمانی طولانی این پرونده ها در محاكم به دلیل ابهام و خلاء قانونی معطل مانده است . و بزه دیدگان نیز با گذشت زمان ، زیان بیشتری را متحمل می شوند . این در حالی است كه قوانین ما ، كه برگرفته از فقه غنی اسلامی می باشد ، دارای ظرفیت های فراوانی است كه با مراجعه به آن می توان ابهامات و
خلاء­های قانون و مشكلات بوجود آمده را برطرف نمود . با درك این واقعیت كه قوانین موجود در زمینه پرداخت خسارت توسط دولت دارای نواقص ، ابهامات و خلاء هایی می باشد و با توجه به اینكه در فقه ما اصول و قواعد متعددی چون قاعده «لایبطل» و قاعده «ضمان بالخراج» وجود دارد كه می توان مسئولت دولت را براساس آن توجیه كرد ، انجام تحقیقی جامع در خصوص مبانی و موارد پرداخت خسارت توسط دولت (بیت المال) ، تجزیه و تحلیل و انطباق آن با مقتضیات زمان و مكان حال حاضر و تبیین آن به زبان حقوقی در رفع ابهامات و مشكلات موجود ضروری به نظر می رسد و این تحقیق در پی دست یافتن به این مهم می باشد .
اهداف تحقیق:
اهداف عمده ای كه این تحقیق در پی دست یابی به آن است عبارتند از :
– تبیین مبانی مسئولیت دولت در جبران خسارت بزه دیده بویژه در فقه امامیه

– بیان مصادیق قانونی جبران خسارت توسط دولت (بیت المال) در حقوق كیفری ایران و ارائه منابع و مدارك فقهی آن
– كشف ابهامات و خلاء های قانونی و همچنین بیان چالش های جبران خسارت و احیاناً ارائه پیشنهاداتی در این زمینه
پرسش های تحقیق:
در خصوص موضوع تحقیق سوالات فراوانی وجود دارد ، اما مهمترین آنها كه ما در این تحقیق در پی پاسخ به آن هستیم بدین قرار است :
1- مبنای مسئولیت دولت در جبران خسارت بزه دیدگان و بویژه در فقه امامیه چیست؟
2- آیا پرداخت دیه از بیت المال در مورد قتل ، به صدمات بدنی و جراحات نیز قابل تسری است؟
3- با وجود نهادهای عمومی و غیردولتی ، همچون بیمه و … مسئولیت دولت در جبران خسارت چگونه است ؟
فرضیات تحقیق:
1- برای جبران خسارت توسط دولت مبانی متعددی وجود دارد؛ که از جمله مهمترین آنها «نظریه خطر» و «نظریه تقصیر» می باشد و در فقه امامیه مهمترین مبانی مسئولیت بیت المال (دولت) قاعده «لایبطل» و قاعده «ضمان بالخراج» می باشد .
2- علاوه بر مورد قتل ، دیه صدمات بدنی و جراحات نیز در قلمرو مسئولیت بیت‌المال قرار دارد.
3- با وجود نهادهای عمومی و غیردولتی مانند بیمه و … درصورت پرداخت خسارت توسط آنها ، دولت مسئولیتی در جبران خسارت نخواهد داشت .

الف- ضرورت تحقیق

اجرای عدالت در دادرسی ها و جلوگیری از تضییع حقوق افراد همواره مطلوب بشر بوده است، به نحوی که در طول تاریخ، حکومتهای خود کامه و مستبد هم سعی در ارائه ظاهری عادلانه از محاکم و محاکمات خود داشته اند. به تدریج پس ازتحولات و وقوع انقلابهای آزادی خواهانه در اروپا و آمریکا پس از قرن 17 میلادی و محدود شدن قدرت حکام و پادشاهان مستبد، علما و دانشمندان کم کم نظریاتی در راستای احترام به بشر، حقوق طبیعی او، دادرسی عادلانه و حمایت از حقوق متهمین ارائه نموده و مکاتبی شروع به رشد کرد. همین حرکات، جامعه جهانی را به سمت تشکیل مجامع  بین المللی و تصویب اسنادی چون اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق حقوق مدنی و سیاسی در سالهای 1948 و 1968 سوق داد که هدف بارز و ممتاز  آنها تأمین  حقوق و آزادیهای اولیه و ضروری افراد و ایجاد کلیه تضمینات و امکانات لازم بلاخص در محاکمات و زمانی که به عنوان متهم حضور دارند می باشد. از طرفی چون انجام یک دادرسی عادلانه و تضمین کامل حقوق متهم بدون بهره مندی وی از مساعدت وکیل امکان پذیر نیست ، اسناد بین المللی حق استفاده و همراهی متهم با وکیل در مراحل مختلف دادرسی را مورد تاکید قرار داده و تکلیفی که قوانین خود را موافق با این اصول حمایتی کرده و ملتزم به آن باشد را برای دولتهای عضو الزامی دانسته است .پیش از آن در حقوق رم، آثاری هر چند کم رنگ در جهت حمایت از حقوق متهمین و قواعد واصولی  در خصوص دادرسیها مشاهده می گردد، لیکن در حقوق داخلی کشورها گرایش دولتها از نیمه دوم قرن 18 میلادی تا اواخر نیمه دوم قرن 20 مشهود است که از آن جمله: اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه، قانون اساسی ، قانون آئین دادرسی کیفری آن کشور در سالهای 1789 ،1795 و 1808 میلادی، قانون اساسی و اعلامیه حقوق بشر آمریکا در سالهای 1776و 1774، پاره ای از قواعد دادرسی عادلانه و تضمینات حقوق متهم را متذکر شده و رعایت آنها را مورد تاکید قرار داده است . مع الوصف، تحول اصلی در زمینه حقوق متهمین و محاکمه عادلانه، پس از جنگ جهانی دوم که رویدادهای قبلی، درخلال جنگ و آثار بعدی آن انگیزه ای قوی در ملتها برای پرداختن به حقوق بشر ایجاد کرد، تصویب منشور ملل متحد بود. در سال 1948 هم متعاقب رخدادهایی در سطح کشورها و با احساس نیاز به دادگاهی که صلاحیت بین الملی در رسیدگی به جرائم را داشته باشد، بموجب قطعنامه ای مجمع عمومی ، کمیسیون حقوق بشر، سازمان ملل متحد را مکلف به تهیه پیش نویس اساسنامه ای که تشکیل محکمه ای کیفری بین المللی را متضمن باشد نمود. به دلیل موانع و مشکلاتی که ایجاد تاسیس جدید را مانع می شد. سر انجام در سال 1998 و پس ازگذشت پنجاه سال 120 کشور از بین 160 کشور حاضر در کنفرانس دیپلماتیک رم در محل سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد، اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی را امضاء و تایید نمودند. این اساسنامه نیز با توجه به اهداف تصویب، در قسمتهایی از خود به حقوق دفاعی متهم می پردازد که این حقوق شامل برخورداری وی ازوکیل و خدمات وی نیز می باشد . پس از آن نیز اسناد منطقه ای و بین الملی دیگری به تصویب رسید که به صورت صریح یا ضمنی به حق برخورداری متهم از وکیل و تضمینات لازمه حرفه وکالت می پردازد . در مقابل، از آنجا که لازمه دفاع ازحقوق موکل به نحو شایسته و آن گونه که مطلوب است، وجود استقلال ، تامینات و مصونیتهای لازم برای وکیل است تا بتواند در شرایطی آزاد ، دور از هرگونه  تهدید ، ارعاب و هراس از مؤاخذه بعدی ، مجازاتهای اداری و انتظامی به دفاع از حقوق موکلش پرداخته . ازطرف دیگر هر متهم با هرعنوان اتهامی استحقاق محاکمه در شرایطی عادلانه با تمام تضمینات و استانداردهای لازمه رادارد و بعضی مواقع نوع اتهام و پرونده به نحوی است که اجتناب ناپذیر  است وکیل در مقابل دستگاه قضایی و روبروی قدرت حاکمه ایستاده و ازحقوق موکلش دفاع نماید ، اقتضای چنین دفاعی عدم وابستگی شخص وکیل، در آمد و پروانه وی به دستگاه و وجود و حمایت اتحادیه یا کانونی است که بصورت مستقل و با بودجه جدای ازدستگاه قضایی اداره شود . این استقلال و مصونیت شامل مواردی هم میشود که وکیل مورد تهدید ، توهین و تعرض قرار می گیرد که در این حالت، لازم است دولت و دستگاه قضایی با هدف حمایت از عدالت وتامین حقوق بشر از وی حمایت نماید. همچنین وکیل مدافع بایستی خود را درمقام وموضع دفاع آزاد دانسته و بتواند با فراغ بال، آزادانه و بدون  اضطراب از تلقی شدن  دفاعیات وی بعنوان افتراء، توهین یا سایر جرائم دفاع کند البته مشروط بر اینکه سوء نیتی در اظهارات و اقدامات خود نداشته باشد ، به همین خاطر است که بحث هم شأن بودن وکیل با قاضی درمقام دفاع، مطرح می گردد.

بنابراین، یكی از عوامل توسعه حقوق كیفری در عصر حاضر، مفاهیم و معیارهای حقوق بشر است. این مفاهیم و معیارها كه در اسناد بین المللی، شناسایی شده و مورد حمایت قرار گرفته‌اند، به ویژه بر قوانین و مقررات داخلی مربوط به آیین دادرسی كیفری، تأثیر آشكار داشته اند. هر چند بارزترین جنبه چنین تأثیری، حقوق متهم در برابر دستگاه قضایی است، رعایت حقوق زیان‌دیده و شهود طرفین نیز از اصول مهم حقوق شهروندی است.

امروزه حق داشتن وکیل مدافع از سوی‏ طرفین دعوا در تمام مراحل دادرسی، در عالم‏ حقوق بر کسی پوشیده نیست. نظریه تقدم‏ حقوق بر قانون که یکی از بدیهیّات تاریخ‏ حقوق است می‏تواند مؤیّد کلام فوق باشد؛ زیرا جامعه قبل از پیدایش دولت و قوانین‏ موضوعه مدوّن دارای حقوق فطری و طبیعی‏ بوده است و در این میان حق انتخاب وکیل از سوی افراد در حال منازعه و اختلافات به عنوان‏ یکی از مهمترین حقوق طبیعی افراد به شمار می‏آمده است.

در دادرسی‏های فعلی نیز هرچند تضمین و اجرای عدالت در درجه نخست از وظایف اصلی‏ دادرسان دادگستری است، اما وظیفه مهم و مؤثری نیز بر عهده وکلای دادگستری‏ می‏باشد و آن مساعدت و همکاری با قضات‏ جهت تأمین همه‏جانبه عدالت در جامعه‏ می‏باشد.از جمله این همکاریها می‏توان به‏ نقش وکیل مدافع در دادرسیهای کیفری اشاره‏ نمود که در حال حاضر به عنوان تضمینی جهت‏ امنیّت جزایی متهم به حساب می‏آید.

با توجه به اهمیت مسئله فوق، این نوشتار، همان‏گونه که از عنوان آن نیز برمی‏آید، بحث‏ در خصوص نگرش لایحه آیین دادرسی کیفری‏، در خصوص نقش وکیل در دادرسی‏های کیفری می‏باشد که موضع لایحه مذکور را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‏دهد.

در حقوق کیفری جدید تعریفی که از آیین‏ دادرسی کیفری ارائه داده می‏شود آن است که‏ آیین دادرسی کیفری وسیله است نه هدف. از یک جهت وسیله است برای قاضی به منظور کشف حقیقت و از طرف دیگر، وسیله‏ای است‏ برای متهم جهت دفاع از خود و در این میان، مسئله حقوق دفاعی متهم از جایگاه خاصی در دادرسیها برخوردار است.و از جمله تضمیناتی‏ که به نحو مطلوب و شایسته در جهت حفظ حقوق متهم به کار می‏رود.شرکت وکیل مدافع‏ در تمام مراحل دادرسیهای کیفری می‏باشد.

اصل الزامی‏بودن شرکت وکیل مدافع در کلیه مراحل دادرسیهای کیفری، در اکثر کشورها به عنوان یکی از پدیده‏های ضروری‏ حقوق از سالها پیش مورد پذیرش قرار گرفته‏ است و حتی تعدادی از کشورها بر این باروند که بدون شرکت وکیل مدافع، متهمی را نباید مورد تحقیق و محاکمه قرار داد.

در بند 3 ماده 14 میثاق بین المللی‏ حقوق مدنی و سیاسی(مصوب 1966.م، مجمع عمومی سازمان ملل متحد) آمده است: «هرکس متهم به ارتکاب جرمی شود با تساوی‏ کامل، لا اقل حق تضمین‏های ذیل را خواهد داشت: «در محاکمه حضور یابد و شخصا یا به وسیله وکیل منتخب خود از خود دفاع کند و در صورتی‏که وکیل نداشته باشد حق داشتن‏ یک وکیل به او اطلاع داده می‏شود و در مواردی که مصالح دادگستری اقتضاد نماید از طرف دادگاه رأسا برای او وکیلی تعیین بشود که در صورت عجز او از پرداخت حق الوکاله‏ هزینه‏ای نخواهد داشت»

ب- اهداف تحقیق

هدف اصلی از انجام تحقیق حاضر عبارت است از: «معرفی و شناخت بهتر حرفه وكالت و اهمیت جایگاه آن در سیستم قضایی كشورمان به عنوان یكی از معیارهای مهم و اساسی دادرسی منصفانه»

اما در این پژوهش، اهداف دیگری نیز مد نظر بوده كه شامل موارد ذیل می گردد:

1- ارزیابی نقاط قوت و ضعف قانون آیین دادرسی كیفری و لایحه جدید آن، درباره وكیل و وكالت

2- بیان خلاءهای قانونی در زمینه حق سكوت متهم، حق انتخاب وكیل، عدم شناسایی حق مطالعه پرونده توسط وكیل متهم، محرومیت وكیل از مداخله در جریان تحقیق و رسیدگی مقدماتی

3- پیشنهاد به مجلس قانونگذاری برای اصلاح تبصره ماده 128 و تبصره 1 ماده 186 قانون آیین دادرسی كیفری