تعامل انسان با کامپیوتر (HCI)[1] امروزه کاربردهای گسترده ای دارد. این رشته علم بررسی تعامل کامپیوتر و انسان است. در واقع این علم نقطه تقاطع دانش کامپیوتر، علوم رفتارشناسی طراحی و چند علم دیگر است. ارتباط و تعامل کامپیوتر وانسان از طریق واسط اتفاق می‌افتد. که شامل نرم‌افزار و سخت‌افزار است. یک تعریف دقیق آن چنین است:

علم تعامل کامپیوتر و انسان یک رشته مرتبط با طراحی ارزیابی و پیاده سازی سیستم‌های محاسباتی متقابل برای استفاده انسان در مطالعه پدیده‌های مهم پیرامون اوست. این رشته شاخه‌هایی از هر دو طرف درگیر را شامل می‌شود مثلا گرافیک کامپیوتری، سیتم‌های عامل، زبان­هایی برنامه نویسی، تئوری ارتباطات و طراحی صنعتی برای قسمت کامپیوتری زبان‌شناسی، روانشناسی و کارایی انسان برای قسمت انسانی آن. این رشته به شاخه های زیادی تقسیم می­ شود که یکی از آنها واسط مغز و کامپیوتر(BCI)[2] است.

مغز انسان توانایی انتشار امواجی الكتریكی و مغناطیسی را دارد كه می توان با ثبت آنها علاوه بر كاربردهای پردازشی به تشخیص برخی بیماری­ها و حتی برقراری ارتباط به صورت تلپاتی پرداخت. یكی از روش­های ثبت این سیگنالها EEG)) [3] می­باشد.

سیگنال­های الکتریکی مغزی را اولین بار دکتر هانس برگر[4] در سال 1920 شناسایی و ثبت کرد. با ثبت این سیگنال­ها تلاش انسان برای استفاده از این سیگنال­ها برای کاربرد­های مختلف شروع شد. اکنون بیشترین استفاده­های که از این سیگنال­های می­ شود در تشخیص پزشکی و کمک به افراد ناتوان جسمی و فکری است[1]. در اوایل ثبت این سیگنال­ها، به خاطر آشفته بودن و نویزی بودن این سیگنال­ها کار کردن بر روی و استخراج اطلاعات مفید از آنها مشکل بود.

در اوایل کشف سیگنال­های مغزی به دلیل نبودن دستگاه­های ثبت و ضبط مناسب انسان به این تصور بود که ارتباط انسان با محیط اطرافش سخت و غیر ممکن است. اما با پیشرفت­های که در حوزه رایانه و الکترونیک صورت گرفت و با ابداع ابزار­های مناسب جهت ثبت سیگنال­های مغزی این ارتباط دور از دسترس نیست. امروزه BCI علمی است که این ارتباط را برقرار می کند.

واسط مغز و رایانه از مجموعه‌ای از سنسور­ها و اجزای پردازش سیگنال تشکیل می­ شود که فعالیت مغزی فرد را مستقیما به یک سری سیگنال‌های ارتباطی یا کنترلی تبدیل می‌کند. در این سامانه ابتدا باید امواج مغزی را با بهره گرفتن از دستگاه‌های ثبت امواج مغزی ثبت کرد که معمولا به دلیل دقت زمانی بالا و ارزان بودن و همچنین استفاده آسان، از EEG برای ثبت امواج مغزی استفاده می‌شود. الکترودهای EEG در سطح پوست سر قرار می‌گیرند و میدان الکتریکی حاصل از فعالیت نورون‌ها[5] راه اندازه ­گیری می‌کنند. در مرحله بعد این امواج بررسی شده و ویژگی‌های مورد نظر استخراج می‌شود و از روی این ویژگی‌ها می­توان حدس زد که کاربر چه فعالیتی را در نظر دارد. در شکل(-11) واحد­های پردازشی سیستم BCI را می­بینیم.

با توجه به پایین بودن نسبت سیگنال به نویز در این سیستم ابتدا یک پیش پردازش و عملیات حذف نویز بر روی این سیگنال ها انجام می­ شود. مرحله بعد مرحله استخراج ویژگی است که در فصل­های بعد در مورد انواع ویژگی­ها و روش های استخراج ویژگی صحبت می­کنیم در نهایت با بهره گرفتن از ویژگی­های استخراج شده عمل دسته­بندی را انجام می­دهیم.

واسط مغز و رایانه ممکن است ساختاری ثابت داشته باشد یا اینکه به صورت انطباقی باشد و خود را با مشخصه یا مشخصه­های سیگنال انطباق بدهد. همچنین ممكن است از خروجی سیستم به نوعی به شخص مورد آزمایش فیدبك[6] داده شود. این روش به بیوفیدبك مشهور است.

در اولین همایش بین المللی که در ژوئن 1999 برگزار شد یک تعریف معمول برای BCI به صورت زیر ارائه شد[2]: (یک واسط مغز و رایانه یک سامانه ارتباطی است که وابسته به مسیرهای خروجی نرمال سامانه عصبی جانبی و ماهیچه‌ها نیست) سیگنال­های الكتریكی مغز از نظر دامنه و فركانس با برخی دیگر از سیگنال­های حیاتی همپوشانی دارند، لذا در تعریف BCI بر مستقل بودن سیگنال­ها از سایر سیگنال­های عصبی و عضلانی تاكید شده است.

2-1- تاریخچه BCI

اولین تلاش­ها در زمینه تعامل انسان با رایانه همزمان با کشف سیگنال­های EEG شروع شد و دانشمندان سعی کردند که بین این سیگنال­ها و فعالیت های مغزی ارتباط برقرار کنند[1]. اما با توجه به اینکه در ابتدا این سیگنال­ها بسیار آشفته و دارای نویز بودند، از این سیگنال­ها فقط در پزشکی استفاده می­شد و فقط پزشکان متخصص با توجه به تجربه از این سیگنال­ها می­توانستند استفاد کنند. اما رفته رفته با تولید دستگاه­های جدید و توانایی ثبت این سیگنال­ها با کیفیت بهتر، پژوهش­ها و تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام گرفت.

در سال 1969، Elul [3]اولین تلاش را انجام داد. او بر روی سیگنال عملیات ریاضی کار کرد و نشان داد که اگر فرد عملیات فکری خاصی را انجام ندهد در %66 سیگنال مغزی آن توزیع گوسی است و اگر فرد عملیات ریاضی انجام دهد در %32 سیگنال مغزی توزیع گوسی دارد و از طریق سیگنال مغز توانست تشخیص دهد که فرد چه عملیات فکری انجام می­دهد.

در دانشگاه Colorado دو محقق Keirn و Aunon تحقیقات خود را در این زمینه برای دسته­بندی پنج فعالیت مختلف ذهنی شروع کردند[4]. آنها در حین انجام پنج فعالیت ذهنی مشخص و همزمان از چند كانال، سیگنال EEG را ثبت نمودند. سپس به كمك یک تفكیک كنندة بیز[1] از توان باند­های مختلف فركانسی بعنوان ویژگی­هایی جهت تفكیک این فعالیت­های ذهنی استفاده كردند. آنها در ضمن كار خود این ایده را مطرح نمودند كه فعالیت­های مختلف ذهنی می­توانند بعنوان الفبایی جهت برقراری ارتباط مستقیم مغز با دنیای خارج استفاده شود؛ بطوریكه شخص می ­تواند با تركیب و انتخاب توالی چند فعالیت مشخص مقصود خود را به دنیای خارج منتقل كند.

چند سال بعد دکتر Anderson و همکارانش [5,6] کار این دو محقق را ادامه دادند. این گروه در اغلب كار­های خود از همان پنج فعالیت ذهنی استفاده کردند. آنها پارامترهای آماری همچون ضرایب(AR)[2] را تخمین زدند و با بهره گرفتن از این ضریب ویژگی­های را برای دسته بندی و تشخیص این پنج عمل استخراج کردند. بعد از استخراج ویژگی به کمک شبکه عصبی عمل دسته­بندی را انجام دادند.

Pfrutscheller و همکارانش [7-11] در مرکز Graz اتریش در تحقیقات خود از سیگنال­های ثبت شده در حین حركت انگشت اشاره و یا در حین تصور حركت دادن دست راست و چپ استفاده نموده ­اند. آنها در كار­های خود از خروجی­های مختلفی همچون حركت یک نشانگر بر روی مانیتور، انتخاب حروف و كلمات و كنترل یک پروتز مصنوعی استفاده كرده­اند. آنها جهت استخراج ویژگی از چند روش استفاده کردند. روش اول استخراج پارامترهای AR و روش دیگر محاسبة توان باندهای مختلف فركانسی، كه این باندها متناسب با شخص انتخاب می­شوند. به گفته Pfrutscheller برای این كار از یک تابع فاصلة وزندار جهت تعیین میزان تأثیر هر مؤلفة فركانسی بر عمل دسته بندی استفاده شده است. به این روش (DSLVQ) [3] می­گویند. این عمل برای تمام فركانس­ها در فاصله HZ 30-5 انجام می­ شود تا مؤلفه­ های فركانسی مناسب برای آن شخص بدست آید. آنها برای دسته­بندی هم عموما از دو روش استفاده نموده ­اند. روش اول روش­های مبتنی بر شبكة عصبی (مانند LVQ)[4] و روش دوم مبتنی بر تفكیک كننده­های خطی.[5] (LDA) آنها جهت بهبود عملكرد سیستم خود در برخی موارد از تكنیك­های بیو فیدبك هم استفاده نموده ­اند. بعنوان مثال با نشان دادن یک فلش روی مانیتور از كاربر خواسته می­ شود كه تصور حركت دادن دست راست یا چپ را ا نجام دهد. با انجام مكرر این كار ، تفكیک كننده را برای تفكیک این دو عمل آموزش می­ دهند . سپس در مرحلة آزمایش هر بار كه از شخص خواسته می­ شود كه حركت دادن یک دست را تصور كند با بهره گرفتن از تفكیک كنندة تعلیم دیده سیگنال مغزی او را دسته­بندی می كنند. هر بار بسته به میزان خطای تفكیک كننده یک علامت فلش با طولی متناسب با میزان خطا روی صفحه رسم می­ شود . این علامت در واقع یک فیدبك است كه با دیدن آن شخص سعی می­كند كه هر بار طول علامت خطا را كم كند.

Wolpaw و همکارانش[12 ] بیشتر در زمینه پزشکی کار کردند لذا كارهای آنها عموما از پشتوانة فیزیولوژیک خوبی برخوردار است اما روش­های پردازشی آنها نسبتا ساده است. اساس كار آنها بر این مبناست كه افراد را می­توان بگونه­ای آموزش داد كه بتوانند برخی از ویژگی­های سیگنال مغزی خود را کنترل کنند.

به طور کلی از جمله تحقیقاتی که در طی سالیان دراز در زمینه BCI انجام گرفته است می توان به تصور حركت دادن دست راست و چپ ، حركت دادن انگشتان اشارة دو دست، انجام پنج فعالیت ذهنی: حالت استراحت, نامه نگاری، شمارش، ضرب ذهنی و دوران ذهنی ، انجام عملیات ضرب با میزان پیچیدگی مختلف، گوش دادن به انواع موسیقی، انجام فعالیتهای احساسی و عاطفی و رانندگی شبیه سازی شده اشاره کرد که در هر زمینه محققین زیادی کار کرده ­اند و به نتایج قابل قبولی دست یافته ­اند.

[1] Bayes

[2] Autoregressive

[3] Distinction Sensitive Learning Vector Quantization(DSLVQ)

[4] Learning Vector Quantization

[5] Linear Discriminant Analysis

[1] Human Computer Interface(HCI)

[2] Brain-Computer Interface(BCI)

[3] Electroencephalography

[4] Hans Berger

[5] neurons

[6] Feedback

استقرار هر عنصر شهری درموقعیت فضایی- کالبدی خاصی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد و سازوکار (مکانیسم های)خاصی است که در صورت رعایت شدن به موفقیت و کارایی عملکردی آن عنصر در همان مکان مشخص خواهد انجامید و غیر این صورت چه بسا مشکلاتی بروز کند .استقرار بسیاری از عناصر شهری بیشتر تابع سازکارهای اقتصادی و رقابت آزاد است ،اما برای خدمات عمومی که ایستگاه های آتش نشانی نیز جزء این نوع از خدمات شهری می باشد. نمی توان به سازکارهای بازار واگذار بسنده کرد، بدیهی است خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط ایستگاه های آتش نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان های مناسب است که بتواند در اسرع وقت و بدون مواجه شدن با موانع و محدودیت های محیط شهری از یک طرف و با ایجاد حداقل آثار منفی بر روی زندگی ساکنان شهر ازطرف دیگر به محل حادثه رسیده و اقدامات اطفا و یا امداد را به انجام برسانند. به رغم اینکه وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت­های اجتماعی-اقتصادی و پیدایش سکونتگاه های زیر استاندارد و گسترش خوشه نشینی، تفاوت های فضایی شهر تشدید شده است(عبدی و دانشپور،1378،37). سکونت اقشار کم درامد در مکانهایی که جاذب سایر گروه های اجتماعی نیست، به تمرکز فقر می انجامد و این فرایند به جدایی گزینی طبقه کم درامد از سایر گروهای اجتماعی منجر میشود(شاه حسینی،1384،158). الگوی توزیع مراکز خدمات شهری از جمله عواملی است که باعث ارزش متفاوت زمین شهری شده و به جدایی گزینی های گروهای انسانی دامد میزند. بنابرین نقشه برنامه ریزان شهری در ایجاد و تقویت جدایی گزینی های اجتماعی و تفاوت در سطح زندکی شهروندان امری بدیهی و غیر قابل انکار است.ایستگاه های آتشنشانی از جمله مراکز مهم و حیاتی خدمات رسانی در شهرها هستند که نقش مهمی در تامین ایمنی و اسایش شهروندان و توسعه شهر ها دارند. بدیهی است خدمات رسانی به موقع ایستگاه های آتشنشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکانهای مناسب است که بتئانند در اسرا وقت و بدون مواجه شدن با موانع و محدودیت های محیط شهری از یک سو و با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهری از سوی دیگر، به محل حادثه برسند و اقدامات امداد را به انجام برسانند. عوامل متعددی در مکان یابی تجهیزات شهری دخالت دارند تحلیل همه جانبه آنها به وسیله روش­های سنتی مکان یابی به دلیل حجم زیاد
داده ­ها امکان پذیر نیست. از طرفی، عدم توجه به این عوامل در مکان یابی تجهیزات شهری موجب هدر رفتن سهم عمده ای از منابع مادری و از دست دادن حجم زیاد انرژی و نیروی کار انسانی در شهر ها گردیده است.لذا استفاده از ابزار تحلیل گر توانمندی چون GIS که بتواند با جحم وسیعی از داده ها کار کند ضروری است.

1-2- شرح و تبیین مسئله  

در پی رشد سریع جمعیت و رشد شتابزده و غیر منطقی شهرهاو مطرح شدن نیازها برای خدمات عمومی و حاکم شدن اقتصاد بازار و پیروی از اصول اقتصاد نئوکلاسیک که در آن رقابت در جستجوی سود بیشتر باعث کاهش سهم کاربری های عمومی (ایمنی،امدادی و … ) و افزایش سهم کاربری های مسکونی و سودآور می شود . لزوم دخالت دولت و برنامه ­ریزی جهت گسترش عدالت اجتماعی و دسترسی یکسان و متعادل خدمات را برای همه افراد ضزوزی می سازد . در این راستا برنامه ریزان سعی دارند با ارائه الگوی مناسب تخصیص زمین به کاربری های مورد نیاز شهرها و مکان گزینی مناسب آنها در کالبد شهر، جهت تأمین رفاه و ایمنی شهرها و آسایش شهرنشینان تأثیر گذاشته و امکان زیست بهتری را در شهرها فراهم آورند (ولی زاده ، 1384؛7). کاربری­های ایستگاه آتش نشانی یکی از انواع کاربری­های اساسی در شهرهاست که مکان یابی بهینه آنی، ایمنی و رفاه شهروندان را بدنبال خواهد داشت.توجه صرف به ساخت و استقرار ایستگاه های آتش نشانی ازنظر کمی و عدم توجه به کاربری­های مجاور و سایر عوامل مهم درمکان یابی آنها موجب کاهش کارایی ایستگاه از نظر امدادرسانی به موقع می گردد. علاوه بر موضوع­های ذکر شده در رابطه با کمبود ایستگاه­های آتش نشانی، مکان یابی نادرست و عدم هماهنگی با بافت و سیمای شهری از مسائل و موضوعات مشترک بسیاری از شهرهای ایران محسوب می گردد. بدین ترتیب با پرداختن به موضوع مکان یابی، محلی مناسب جهت استقرار ایستگاه های آتش نشانی برگزیده به طوری که در صورت وقوع حادثه، تیم های تخصص امدادرسان قادر باشند در سریع ترین زمان ممکن خود را برای نجات به حادثه دیدگان به محل برسانند.

تجهیزات و تاسیسات پایه و اساس سکونتگاه های شهری را تشکیل داده و کمبود و نقص آنها مشکلاتی را برای شهروندان به وجود می آورد. اعتبار و اهمیت هر شهر بسته به این خدمات و تاسیسات دارد. هرچه ارائه این خدمات بهتر باشد زندگی در آن راحت تر و هزینه زندگی در آن برای شهروندان کمتر خواهد بود. اگر این خدمات در مکان های مناسب و به اندازه کافی باشد از هزینه های اقتصادی و زمانی ساکنین به نحو محسوسی کاسته خواهد شد و لازمه این امر تحقیق و کنکاش علمی و کارشناسی است که باید از سوی سازمان ها و ارگان های مختلف حمایت شود.(سعیدی خواه، :1383ص35 ). رشد روزافزون و افقی شهرها به همراه افزایش جمعیت آنها موجب بالارفتن قیمت زمینهای شهری، رشد عمودی آنها و افزایش تراكم جمعیت شهری شده است. توسعه نامتناسب شهرها به همراه این رشد افسار گسیخته در سالهای اخیر و توجه نكردن مدیران شهری به توسعه پایدار، مشكلات عدیدهای را بخصوص برای شهرهای جهان سوم به وجود می آورد و مسئولیت بیشتری بر دوش برنامه ریزان شهری می نهد. اهمیت مكانیابی اصولی، كاربریها و خدمات شهری را بارزتر میكند. اغلب نظریه های مكانیابی و مكان گزینی به كاربریهای صنعتی و تجاری توجه نموده و عوامل تولید از قبیل بازار، سرمایه، نیروی كار و فاصله بازار تا محل تولید را متغیرهای اساسی مكانیابی در نظر گرفته و مدلهای خاصی را با اولویت دادن به یک یا چند عامل ارائه داده اند، در حالی كه متغیرهای مؤثر بر مكانیابی ایستگاه های آتش نشانی از نظر نوع و تعداد و تنوع تفاوتهایی با متغیرهای مؤثر بر مكانیابی واحدهای صنعتی و تجاری دارند و باید دقیقاً بررسی شوند(گوگه و پرهیزکار،1381:98). امروزه یافتن مکان یا مکان های مناسب برای ایجاد یک فعالیت در حوضه جغرافیایی معین، جزء مراحل مهم
پروژه های اجرایی بویژه در سطح کلان و ملی به شمار می آید. مکان های نهایی باید همه شرایط و قیود مورد نیاز را ارضاء نماید و عدم بررسی این شرایط و قیود قبل از اجرای چنین پروژه هایی نتایج نامطلوب فراوان به دنبال خواهد داشت (مهدی پور، 1385:ص44 ). تعیین محل و تعداد ایستگاه های آتش نشانی در یک منطقه معین شاید مهمترین تصمیمی است كه رئیس سازمان آتش- نشانی با آن مواجه است. البته نكته مهم این است كه راه حل بهینه، راه حلی است كه مجموع خسارات ناشی از آتش سوزی و هزینه ارائه خدمات را حداقل نماید.یکی از مهمترین پارامترها در ارایۀ با کیفیت ایستگاه­های آتش­نشانی، زمان ارائۀ خدمات این مراکز است. محل ایستگاه­های آتش­نشانی نقش بسیار اساسی در کاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد، و از این­رو، مکان­گزینی بهینۀ این ایستگاه­ها در سطح شهرها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در واقع خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط این مراکز بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در
مكان های مناسب است. شهر اردبیل از جمله شهرهای نسبتا بزرگ و پرجمعیت کشور است که به دلیل تراكم زیاد جمعیت و توسعه پهنة شهری از یک سو و از سوی دیگر انتخاب این شهر به عنوان مركز استان و وقوع حوادث بالا، نیاز مبرمی به خدمات رسانی بهینه مراکز آتش­نشانی و ایمنی دارد.

مكان گزینی ایستگاه های آتش نشانی در شهرنسبتا بزرگی چون اردبیل همواره با مشكلات عدیده ای روبه رو بوده است. تعدد عوامل مؤثر در مكان یابی ایستگاه های آتش نشانی و افزایش روزافزون مشكلات زندگی شهری لزوم استفاده ازروش های مؤثر و سیستمهای رایانه ای را در مكانیابی ایستگاه های آتش نشانی بیش از پیش آشكار ساخته است

1-3- پیشینه تحقیق

   در مقیاس جهانی در زمینه مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی با بهره گرفتن ازسیستم ها اطلاعات جغرافیایی، مطالعات جامع و کامل صورت گرفته است در فوریه سال 2000 میلادی ، پروژه مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی ویرجینیا و کانزاس ، تحت راهنمایی شرکت کردی ویتا به کمک GIS انجام گرفت . در ژانویه سال 2004 میلادی ، لی ویه در مکان یابی سایت های خدماتی چند منظوره از الگوریتم ژنتیک در محیط GIS استفاده نموده است .

به لحاظ اهمیت بسیار زیاد مساله نجات جان انسان­ها در اطفای حریق، پژوهش­های بسیاری از دیرباز در كشورهای توسعه یافته در زمینه انتخاب مكان­های مناسب احداث ایستگاه های آتش نشانی انجام گرفته است. پژوهش­های اولیه در این مورد بر مبنای انتخاب مكان ایستگاه­ها بر اساس سطح پوشش ارائه خدمات توسط هر یک از آنها قرار داشت (Guo an & Tang, 2008: 908)

• در سال 1376 هجری شمسی ، پرهیزکار ضمن مطالعه روش ها و الگوهای مکان گزینی، با مطالعه موردی در مکان یابی مراکز آتش نشانی شهر تبریز، توانایی GIS را نسبت به سایر مدلها اثبات کرد .

• شهابیان، شهرام در سال 1376 هجری شمسی با بهره گرفتن از GIS به مکان یابی فضایی ایستگاه های آتش نشانی شمال غرب تهران پرداخت و عادلی نیز در سال 1385 با بهره گرفتن از سیستم­های اطلاعات جغرافیایی به مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی شهر گرگان پرداخته است .

• (عابدین درکوش،80 : 1372) اولین کارهای مربوط به مکان یابی توسط لانهارد و وان تونن انجام شد. در واقع کلیه نظریه ها با بکارگیری تکنیک های مختلف سعی می کنند که عوامل مؤثر بر استقرار فضایی فعالیت های گوناگون شهری را بشناسند .

• مهدوی و کریم زاده (1385) در تحقیقی دیگر به چگونگی پهنه بندی بخش مرکزی شهرستان ورزقان به توجه به عوامل طبیعی و انسانی ، جهت مکان یابی خدمات روستایی با بهره گرفتن از ابزار توانمند سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته اند . از این رو ابتدا اقدام به تهیه نقشه های مورد نیاز همچون نقشه ارتفاع ، شیب و غیره نمود، سپس به نحلیل داده ها در قالب توابع و مدلهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و از طریق هم پوشانی و وزن دهی، نتیجتاً قسمت های مناسب جهت استقرار مراکز خدمات دهی را مکان یابی نموده اند.

  • بدر (1379) در مطالعه ای دیگر یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی را تأمین جهات مناسب گسترش فیزیکی شهرها عنوان می کند . این تحقیق عوامل در گسترش فیزیکی شهرها را عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی عنوان می کند و قابلیت اراضی را مهمترین عامل در تعیین جهات گسترش فیزیکی شهرها می­داند. وی در این خصوص به مدلسازی برای گسترش فیزیکی شهر با تلفیق داده های ماهواره ای در راستای حفظ زمینه های با ارزش کشاورزی می پردازد .
  • (یکانی فرد ،1380: 39تا 43 ) یکانی فرد در مقاله ای با عنوان «تجربه های موفق خدمات ایمنی و آتش نشانی ایالت مینه سوتا» به شناسایی تجربیات کارآمد در رابطه با خدمات آتش نشانی در ایالت مینه سوتا Minnesota می پردازد که اساس آن در فعالیتهای دپارتمان های آتش نشانی در سطح این ایالت است . پیشنهاد و توصیه این است که مراکز خدمات آتش نشانی بیش تری در زمینه تعیین خطرات ناشی از حریق محلی فعال گردند و با توسعه برنامه های بلندمدتی که بر اساس این مخاطرات طرح ریزی شده است، از فرصت های پیش آمده زمینه همکاری ها استفاده نمایند .
  • (پرهیزگار ،1380: 22-27) پرهیزکار در مقاله کاربرد مدل حداکثر پوشش عملیاتی ایستگاه های آتش نشانی سعی کرده است با گذرا به روند کاربرد مدل­ها در برنامه ­ریزی شهری و منطقه­ای، یکی از مدلهای اصلی مکان گزینی خدمات شهری (از جمله محل ایستگاه های آتش نشانی )، یعنی مدل حداکثر پوشش (MCLP) زا شرح دهد .
  • (احمدی،1371: 40-46) احمدی در مقاله مکان یابی نقاط استقرار ایستگاه های آتش نشانی و خدمات ایمنی در تهران بزرگ اظهار می دارد . امکانات و نیروی متخصص تنها زمانی می تواند مؤثر واقع شوند که علاوه بر داشتن نظم و هماهنگی در کنترل حادثه اولاً آن را صحیح تشخیص دهند و ثانیاً بتوانند در اسرع وقت نسبت به کنترل آن اقدام نمایند و این خود منوط به رسیدن به موقع به محل حادثه خواهد بود که کمینه کردن آن هدف اصلی این مقاله است. برای رسیدن به این هدف ابتدا صورت مسئله بادر نظرگرفتن فرض هایی به نحو مناسبی تدوین گردیده و سیستم الگوریتم حل آن پیشنها و پاسخ نهایی ارائه گردیده است.
  • مشکینی و همکاران(1389) در مطالعه­ ای با عنوان تحلیل فضایی _مكانی تجهیزات شهری و كاربست مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS، پس از ارزیابی ایستگاه­های موجود با بهره گرفتن از قابلیت­های GIS و مدل AHP موقعیت ایستگاههای جدید در هسته مرکزی تهران را پیشنهاد کرده است

• • 

    کوتاناپانیچ و همکاران(2005) با انتخاب شهر کان­سیتی ( واقع در تایلند) به عنوان مطالعۀ موردی، با بهره گرفتن از یک سیستم جامع یکپارچه متشکل از کامپیوترهای همراه، GIS و GPS، نقش و کارکرد تلفیق این تکنولوژی­ها درکنترل و مدیریت سیستم اطلاعات امداد رسانی مورد مطالعه قرار داده­اند،

  • جیپینگ و همکاران (2010) در پژوهشی با عنوان بررسی نحوۀ مدیریت اطلاعات امدادرسانی
    (آتش­نشانی و اورژانس)، قابلیت­ها و نحوۀ استفاده از فن آوری­های نوین GIS، GPS و RS (3S) درمکانگزینی و مدیریت اطلاعات جغرافیایی سوانح امدادرسانی مورد مطالعه قرار داداه­اند.
  • هااووی و همکاران (2011) در پژوهشی، به کاربردهای GIS در عملیات امداد و نجات و مکان گزینی بهینۀ مراکز آتش­نشانی پرداخته­اند.

• پرهیزکار(1376) ضمن مطالعه روش و الگوهای مکان­گزینی مانند نظریه های مکان مرکزی، مدل تاکسونومی عددی، مدل لاری و مدل­های تصادفی، با مطالعه موردی در مکان­ یابی مراکز آتش­نشانی شهر تبریز، توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی را نسبت به سایر مدل­ها اثبات کرد.

• نظریان و کریمی (1388) در مقاله­ای تحت عنوان ارزیابی توزیع فضایی و مکان­ یابی ایستگاه­های آتش­نشانی شهر شیراز با بهره گرفتن از GIS به این نتیجه رسیدنحوه توزیع فضایی مراکز آتش­نشانی جهت پوشش کل شهر مناسب نبوده و نیازمند مکان­ یابی ایستگاه­های جدید می­باشد.

• دیوید(2004) نقش GIS را در مدیریت بحران حوادث مرتبط با فعالیت­های سازمان آتش­نشانی تعیین کننده دانستند و اظهار داشتند علاوه بر اینکه GIS می ­تواند در کاهش خسارات در زمان قبل از وقوع حادثه با مکان­ یابی بهینه­ترین مکان­ها برای احداث ایستگاه­ها موثر باشد می ­تواند کارآیی بالایی نیز در حین امداد رسانی ایفا نماید.

• کوتاناپانیچ و همکاران(2005) با انتخاب شهر کان­سیتی (واقع در تایلند) به عنوان مطالعۀ موردی، با بهره گرفتن از یک سیستم جامع یکپارچه متشکل از کامپیوترهای همراه، GIS و GPS، نقش و کارکرد تلفیق این تکنولوژی­ها درکنترل و مدیریت سیستم اطلاعات امداد رسانی مورد مطالعه قرار داده­اند.

• جیپینگ و همکاران(2010) در پژوهشی با عنوان بررسی نحوۀ مدیریت اطلاعات امدادرسانی(آتش­نشانی و اورژانس)، قابلیت­ها و نحوۀ استفاده از فن آوری­های نوین GIS، GPS و RS (3S) درمکان­گزینی و مدیریت اطلاعات جغرافیایی سوانح امدادرسانی مورد مطالعه قرار داداه­اند.

• (سعیدی خواه ،1383) در پژوهشی با عنوان «بررسی تأسیسات و تجهیزات شهری (پست، مخابرات، آتشنشانی) و مکان یابی آنها در بافت قدیم و جدید شهر مشهد» هدف از تحقیق را بررسی کمبودها و مکان یابی بهینه تأسیسات و تجهیزات پست، مخابرات و آتش نشانی می داند. در این تحقیق دو منطقه از شهر مشهد ( بافت قدیم و بافت جدید ) انتخاب شده و کار اصلی در دو قسمت آورده شده است. مرحله اول میزان و مقدار تأسیسات و تجهیزات مورد مطالعه بر اساس سرانه ها و استانداردها مشخص شده است.

در مرحله دوم مکان یابی این تأسیسات و تجهیزات بر اساس فاکتورهای مختلف پیشنهاد شده و در نهایت مقایسه ای از وضع موجود و مطلوب این خدمات به عمل آمده است. نتیجه کار استخراج نقشه های میزان و مقدار مکان یابی خدمات است که با وضع موجود نیز سنجیده شده و میزان کمبودها مشخص شده است و نتیجه بدست آمده حاکی از اختلاف زیاد بین مقدار و مکان گزینی خدمات در وضع موجود و وضع مطلوب می باشد .

• (پرهیزگار،1376) پرهیزگار در مقاله ای با عنوان « ارائه الگوی مناسب مکان گزینی مراکز خدمات شهری با تحقیق در مدلها و GIS شهری اظهار می دارد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) توانمندی ها و قابلیت های فوق العاده ای در جمع آوری ، ذخیره، بازیابی، به روز کردن ، کنترل، ادغام، تحلیل مدلسازی و نمایش داده های جغرافیایی به صور گوناگون دارد و می تواند متغیرهای کمی و کیفی متعدد و با ابعاد گسترده را در تصمیم گیری ها و مدیریت شهری دخالت دهد .ایشان در مکان یابی مراکز آتش نشانی تمرکز خویش را بر بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می گذارد .

• (دانشگاه تربیت مدرس،1379) در پژوهشی با عنوان « ارائه مدل و ضوابط مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی» که در دانشگاه تربیت مدرس تهیه شده اهداف تحقیق عبارتند از : 1- تعیین ضوابط و معیارهای مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی 2- ارائه الگوی مناسب مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی 3- پاسخ گویی به نیازهای ایمنی شهروندان در حداقل زمان ممکن 4- پیشگیری از خسارات عمده جانبی و مالی به شهروندان و مؤسسات 5- آمادگی لازم برای عملیات اضطراری در حوادث غیرمترقبه در زمان بحران   6- کمک به اهداف توسعه پایدار 7- سازماندهی فضایی برای امکانات و تجهیزات ایمنی در شهرها .

• ( مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری ،1371) مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری در یک طرح مطالعاتی با عنوان بررسی وضعیت مراکز آتش نشانی و امور ایمنی شهرهای کشور (طرح جامع ایمنی و آتش نشانی شهرهای کشور) هدف از تهیه طرح مذکور را ، برنامه ریزی و سازماندهی سیستم آتش نشانی و امور ایمنی، جهت افزایش ضریب ایمنی شهرهای کشور و فایق آمدن بر توانایی سیستم در مقابله با مصائب و مشکلات موجود ذکر کرده است .

• پرهیزگار(1376) ضمن مطالعه روش ها و الگوهای مکان گزینی مانند نظریه مکان مرکزی، مدل تاکسونومی عددی، مدل های تصادفی، با مطالعه موردی در مکان یابی مراکز آتش نشانی شهر تبریز ، توانایی GIS را نسبت به سایر مدلها اثبات کرد .

• David Evans (2004) در ژانویه سال 2004 نقش GIS را در مدیریت بحران حوادث مرتبط با فعالیت های سازمان آتش نشانی تعیین کننده داشتند و اظهار داشتند علاوه بر اینکه GIS می تواند در کاهش خسارات در زمان قبل از وقوع حادثه با مکان یابی بهینه ترین مکانها برای احداث ایستگاه ها مؤثر باشد می تواند کارایی بالایی نیز در حین امدادرسانی ایفا نمود .

امروزه آفات از مشکلات جدی کشاورزی هستند (گولریا و تیکو، 2009). طبق آمار سازمان خواربار جهانی، بشر سالانه بیش از 500 میلیارد ریال فقط خسارت آفات به خصوص حشرات را تحمل می‏کند و سالانه حدود 130 میلیون تن غلات که غذای حدود یک میلیارد نفر در سال است، در اثر آفات و عوامل بیماری‏زا از بین می‏رود. خسارت آفات و عوامل بیماری‏زای گیاهی در سال‏های گذشته در ایران به دلیل بی‏اطلاعی کشاورزان و شرایط اجتماعی و اقتصادی، زیاد بوده و آن‏چه که از زمین حاصل می‏شد، در واقع پس‏مانده‏ی سفره‏ی حشرات آفت و عوامل بیماری‏زای گیاهی بوده است (سردار بنده، 1385).

حفظ محصولات کشاورزی تنها با کنترل آفات و عوامل بیماری‏زا در کشت‏زارها، باغ‏ها و جنگل‏ها به پایان نمی‏رسد، بلکه این کار در انبار‏ها نیز تا هنگام مصرف باید ادامه پیدا کند، زیرا هجوم گروه دیگری از آفات و میکروارگانیسم‏ها‏ی زیان‏آور به محصولات، پس از انبار کردن آن‏ها آغاز می‏شود (باقری‏زنوز، 1374). طبق گزارش مسئولان کشوری هر سال 10 تا 20 درصد محصول در انبارها از بین می‏رود که این میزان خسارت به دلیل توقف طولانی محصول در انبار، بسیار سنگین و قابل تأمل خواهد بود (باقری زنوز، 1389).

اگر فعالیت آفات و عوامل بیماری‏زا در اکوسیستم‏های زراعی، به سبب تغییرات و نوسانات عوامل اکولوژیک و یا به دلیل وجود جانوران شکارگر و پارازیت، به گونه‏ی محدود و به دشواری صورت می‏گیرد، در انبارها و محیط‏های بسته، تقریبا بدون معارض و مزاحم به تاخت و تاز خود ادامه می‏دهند، به این جهت محصولات کشاورزی در انبارها بیشتر از طبیعت خسارت دیده و اغلب زیان‏های سنگین و جبران ناپذیری را متحمل می‏شوند (باقری‏زنوز، 1374).

محصولات انباری با منشا گیاهی و حیوانی مورد هجوم بیش از 600 گونه از سخت‏بال‏پوشان، 70 گونه از شب‏پره‏ها و 35 گونه از کنه‏ ها قرار گرفته و مجموعه‏ ای از خسارت کیفی و کمی را متحمل می‏شوند (راجندران، 2001). سالانه به ‏طور متوسط 10 تا 40 درصد غلات انبار شده در دنیا توسط آفات انباری از بین می‏روند و این سبب به وجود آمدن زیان اقتصادی قابل ملاحظه‏ای می‏گردد. افزایش مداوم جمعیت جهان باعث بروز مشکل بحرانی کمبود غذا در دنیا گشته است. در چنین شرایطی به منظور حفاظت غلات انبار شده و سایر محصولات زراعی از آلودگی توسط آفات انباری، حشره‏کش‏های شیمیایی متفاوتی به کار برده شده‏اند (چائوبی، 2007 ). به صورت رایج کاربرد ترکیبات تدخینی (فومیگانت‏ها) نقش مهمی در حذف آفت در محصولات انباری دارد (راجندران، 2001). به طور کلی کاربرد مداوم و بی‏رویه‏ی آفت‏کش‏های شیمیایی سبب به وجود آمدن مشکلات جدی نظیر سمیت مستقیم برای پارازیتوئیدها، شکارگرها، گرده‏افشان‏ها، ماهی‏ها و انسان، بروز مقاومت در آفات نسبت به آفت‏کش‏ها (محفوظ و خالق‏زمان، 2007 و محمود و همکاران، 2002)، افزایش میزان خسارت روی گیاهان زراعی ناشی از طغیان جمعیت حشرات آفت و کاهش کارایی آفت‏کش‏ها (محفوظ، 2007)، به جا ماندن بقایای سمی روی غلات انباری (جبیلو و همکاران، 2006) و بالا رفتن مخاطرات محیطی و اجتماعی (محفوظ، 2007) شده است. این مشکلات نیاز به حشره‏کش‏های طبیعی را افزایش داده است (کول و همکاران، 2008). برای دست یافتن به یک نتیجه‏ی مطلوب و کنترل منطقی نمی‏توان از استعمال سموم شیمیایی صرف‏نظر کرد اما می‏توان از مصرف بیش‏ از حد و بی‏رویه این گونه ترکیبات کاست و از ترکیبات جایگزین استفاده نمود. بنابراین توسعه جایگزین‏های جدید که از لحاظ اکولوژیکی فاقد اثرات باقیماندگی و جانبی روی موجودات زنده غیر هدف باشند، امری اجتناب ناپذیر است. به این منظور، سمیت تعداد زیادی از محصولات گیاهی از جمله اسانس‏ها علیه آفات انباری (چائوبی، 2007، نگامو، 2007 و شایا و همکاران، 1991) مورد ارزیابی قرار گرفته است. اکثر تحقیقات انجام شده نشان داده ‏اند که اسانس‏های گیاهی و یا ترکیبات موجود در آن‏ها دارای پتانسیل بالقوه به عنوان ترکیبات جایگزین با تدخین‏کننده‏های رایج شیمیایی می‏باشند (لی، 2004، شایا، 1997 و تواری و همکاران، 2005). منابع نشان می‏دهد که بسیاری از ترکیبات گیاهی می‏توانند بدون ایجاد صدمات جانبی به محیط زیست و زنجیره‏ی غذایی انسان، طول مدت نگهداری مواد غذایی را نیز افزایش دهند (کیم و همکاران، 2003).

حشره‏کش‏های طبیعی اثرات سوء کمتری روی موجودات غیر هدف داشته و به خاطر طبیعی بودن، برای محیط زیست بی‏خطر می‏باشند. این ترکیبات روی جمعیت شکارگر‏ها، پارازیتوئید‏ها و حشرات گرده‏افشان فشار کمتری وارد کرده و به خاطر دارا بودن اجزای زیاد، مقاومت به آن‏ها کمتر صورت می‏گیرد (کول و همکاران، 2008). تعداد زیادی از مواد شیمیایی زیستی دارای سمیت یا فعالیت دورکنندگی هستند. در میان آن‏ها اسانس‏های گیاهی ممکن است جایگزین بالقوه‏ای به عنوان عوامل کنترل زیستی برای کنترل آفات و موریانه‏ها باشند، زیرا آن‏ها غنی از عوامل شیمیایی زیستی هستند. فعالیت دورکنندگی اسانس‏ها به وجود مونوترپن‏ها و سسکویی‏ترپن‏ها وابسته است (مروج و ابر، 2008).

اسانس‏ها ترکیبات فراری هستند که مشخصه‏ی اصلی آن‏ها بوی تندشان است و در طبیعت نقش مهمی در حفاظت گیاهان در برابر باکتری‏ها، قارچ‏ها و حشرات گیاه‏خوار دارند. آن‏ها هم‏چنین با جلب حشرات به پراکنش دانه‏های گرده و بذرها کمک می‏کنند (باکالی و همکاران، 2008).

یکی از جنس‏های گیاهی مورد توجه و دارای اسانس‏هایی با اثرات کشندگی و دورکنندگی، Eucalyptus spp. می‏باشد (نریو و همکاران، 2010) که در میان ترکیبات مختلف اسانس اکالیپتوس 1و8 سینئول مهم‏ترین بوده و نقش مهمی در فعالیت حشره‏کشی آن بازی می‏کند (لی، 1996).

گونه‏های مرکبات به عنوان یک منبع گیاهی دارای خاصیت حشره‏کشی گزارش شده‏اند. اسانس پوست، برگ و بذر واریته‏های این گیاهان حاوی متابولیت‏های ثانویه هستند که دارای اثر حشره‏کشی روی راسته‏های مختلف حشرات می‏باشند. (روی و صراف، 2006).

در حال حاضر کشورهای امریکا، ژاپن و آلمان با به کارگیری جدیدترین روش‏های تحقیق مقام اول تا سوم تولید سموم گیاهی را دارند. در ایران گیاهان دارویی عمدتا از اماکن طبیعی جمع‏آوری گردیده و فاقد اصول صحیح بهره‏برداری و نگه‏داری بوده و گاهی نمونه ‏های جمع‏آوری شده با گونه‏های استاندارد مطابقت ندارد. از آن‏جا که در حال حاضر استفاده از آفت‏کش‏های با منشا گیاهی جهت کنترل آفات جایگاهی در برنامه‏های IPM در ایران ندارد، دلایل این امر را می‏توان به 4 مورد تقسیم کرد (جباری و منصوری‏جاجایی، 1388):

1- عدم شناخت کافی از پراکنش گیاهان با خواص آفت‏کشی

2- عدم شناخت کافی از ترکیبات گیاهان با خواص آفت‏کشی

3- مشکلات مربوط به تهیه‏ فرمولاسیون‏های مناسب از ترکیبات گیاهی

4- عدم قوانین حمایتی دولت از به کارگیری آفت‏کش‏هایی با منشا گیاهی

توجه به مسائل ذکر شده نیاز به انجام این تحقیق را با اهداف زیر فراهم کرده است:

اهداف اصلی:

1- بررسی سمیت تنفسی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشه‏ آرد و شپشه‏ دندانه‏ دار.

2- بررسی خاصیت دور‏کنندگی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشه‏ آرد و شپشه‏ دندانه‏ دار.

3- بررسی سمیت تماسی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشه‏ آرد و شپشه‏ دندانه ‏دار.

اهداف فرعی:

1- بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس.

فصل دوم: بر پژوهش های انجام شده

1-2- اهمیت آفات انباری

انبار کردن محصولات کشاورزی به منظور استفاده در سایر فصل‏های سال و یا جهت انتقال به سایر مناطق امری ضروری است. آمار و ارقام سازمان‏های رسمی بین‏المللی و محلی نشان می‏دهد که هر سال مقدار قابل توجهی از تولیدات کشاورزی جهان سوم به وسیله‏ی آفات در انبار‏ها از بین می‏رود و میلیاردها تومان زیان وارد می‏شود. حمله‏ی آفات انباری و کم‏توجهی به اصول نگهداری فرآورده ‏های کشاورزی گاهی زیان‏های کیفی بسیار مهمی را به دنبال می‏آورد که سبب تغییر ترکیب شیمیایی، رنگ و مزه‏ی محصول ‏شده و در نتیجه نه تنها ارزش تجاری و مرغوبیت آن به شدت کاهش یافته بلکه گاهی مشکلات بهداشتی و اختلالات گوارشی شدیدی در مصرف‏کنندگان، اعم از انسان، دام‏ها و طیور ایجاد کرده است (متیوس، 1993).

خسارت آفات انباری در مناطق مختلف متفاوت است، در مناطق گرمسیری به دلیل مستعد بودن شرایط برای فعالیت آفات انباری و هم‏چنین در کشورهای جهان سوم و در حال پیشرفت به دلیل عدم امکانات و شرایط بد نگهداری محصولات خسارت بیشتر است. خسارت بعد از برداشت که هر ساله در اثر فعالیت حشرات و فعالیت میکروارگانیسم‏ها و دیگر عوامل به محصولات انباری وارد می‏شود حدود 10-25% از کل محصول تخمین زده شده است (متیوس، 1993).

[1]Guleria and Tiku

[2] F.A.O: Food and Agriculture Organization

1 Rajendran

[4] Chaubey

[5] Mahfuz & Khalequzzaman

[6] Mahmud et al.

[7] Jbilou et al.

[8] Koul

[9] Ngamo et al.

[10] Shaaya et al.

[11] Lee

[12] Tewary et al.

[13] Kim et al.

[14] Koul et al.

[15] Moravvej & Abbar

[16] Bakkali et al.

[17] Nerio et al.

2 Roy & Saraf

سازماندهی سیاسی فضا، اگر مهم‏ترین بحث دولت‏های مدرن نباشد بدون تردید یکی از حساسترین و مهم‏ترین مباحث آنها می‏باشد که عوامل سیاسی و اجتماعی، تاریخ و فرهنگ یک جامعه را به کمک می‏طلبد. مبحث سازماندهی سیاسی فضا، تا بدان حد دارای اهمیت است که به عنوان شاخصی برای گونه شناسی نظام‏های حکومتی نیز بکار می‏رود. بنابراین می‏توان گفت سازماندهی سیاسی فضا، تقسیم‏بندی یک پهنه سرزمینی براساس عوامل و محدوده‏های همگن اجتماعی، محیطی، اقتصادی، سیاسی و اداری توسعۀ پایدار و به منظور ایفای نقش سیاسی می‏باشد . لذا دولتها به دلیل اهمیت سازماندهی سیاسی فضا در توسعه کشورهایشان نسبت به تقسیم فضای سرزمین خود به شکل مناسب و بهینه جدیت خاصی دارند. سطح اختیارات و قدرت تصمیم‏ گیری و کارکرد سیاسی واحدهای تقسیماتی درون کشوری تا حد زیادی تابع نوع دولت و سیستم سیاسی سطح ملی می‏باشد. در واقع سازماندهی سیاسی فضا، ازاهم مسائلی است که یک کشور در حال رشد باید برای انجام برنامه‏ ریزی‏های اقتصادی و اجتماعی و اداری بهترین سرزمین و بهره‏برداری بیشتر به آن توجه نمود. مادامی که سازماندهی صحیحی نداشته باشیم بازده هرگونه برنامه‏ ریزی در سطح ملی، منطقه‏ای و محلی ناچیز و احتمالاً مغشوش خواهد بود. بنابراین این پایان نامه در صدد است تا به تعیین نقش شهرستان بندرانزلی درسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان پرداخته و بر این اساس و با توجه به موارد فوق به پنج فصل زیر تقسیم می گردد.

فصل اول : کلیات تحقیق که در آن بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سوال تحقیق فرضیه های تحقیق، روش تحقیق، جامعه آماری، روش گردآوری اطلاعات، ابزار گردآوری تحقیق، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، سوابق تحقیق، محدودیت های تحقیق، محدوده و قلمرو تحقیق، واژه ها ومفاهیم اشاره گردیده است.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق که در آن به موارد زیر پرداخته شده است

ناحیه سیاسی، فضا، تقسیمات بنیانی فضا، فضای جهانی، عرصه بین المللی، عرصه ی فراملی، فضای سیاره ای، سازماندهی، سازماندهی های بین المللی، سازماندهی فضا، سازماندهی سیاسی فضا و اهمیت آن، اهداف سازماندهی سیاسی فضا، عناصر و شاخص‏های سازماندهی سیاسی فضا، فرایند سازماندهی سیاسی فضا، سازماندهی و مدیریت مکان و ناحیه سیاسی، عوامل موثر بر شکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا

اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه، ملاحظات لازم در سازماندهی سیاسی فضا، نظامهای حکومتی مدیریت سیاسی فضا و غیره می باشد.

فصل سوم: عرصه جغرافیایی پژوهش در این فصل به مواردی از جمله

ویژگی های طبیعی، موقعیت جغرافیایی، زمین شناسی بندرانزلی، توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، خاک

ویژگی های انسانی، جمعیت و ساخت جنسی، ترکیب و نوع خانوار، تراکم جمعیت، سواد، گروه های سنی

مهاجرت، فعالیت های اقتصادی، مرفولوژی شهری و ساختار فضایی- کالبدی وغیره پرداخته شده است

فصل چهارم: یافته های تحقیق که به تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها پرداخته شده است.

فصل پنجم:آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه راهکارها وپیشنهادات ودر نهایت منابع و مآ خذ می باشد.

      1-1 بیان مسئله

سازماندهی سیاسی فضا یکی از مهمترین و حساسترین وظایف مسئولین کشور ها بشمار می رود. این امر به منظور مدیریت بهینه و پایدار سرزمین و با هدف حفظ و تداوم یکپارچگی در سطوح ملی، محلی و منطقه ای انجام می شود. به دلیل اهمیت سازماندهی فضا در توسعه، معمولا دولتها نسبت به تقسیم فضای سرزمینی خود به شکل مطلوب و مناسب جدیت خاصی دارند.از زمان شکل گیری نخستین حکومتهاکه به صورت قبیله ای اداره می شدند تا حکومتهای مدرن امروزی به نوعی سازمان دهی سیاسی فضا درگسترش دموکراسی و حاکمیت هر منطقه بوده و تبیین و تاثیر آن برساختار فضای سیاسی آن منطقه می باشد.

شهرستان بندرانزلی از نظر سازماندهی فضای سیاسی دارای یک شهر به نام انزلی، یک بخش به نام بخش مرکزی با دو دهستان به نام های دهستان چهارفریضه با 21 آبادی و دهستان لیجارکی حسن رود با 7 آبادی می باشد.این شهرستان از دیرباز بعنوان دروازه ی اروپا شناخته شده و در حال حاضر به عنوان بزرگترین بندر حوزه ی جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیادی در ملاحظات سیاسی و اقتصادی منطقه برخوردار است. از نقطه نظر نظامی حضورناوگان منطقه ی چهارم دریایی در این شهرستان نشان دهنده ی اهمیت بسیار زیاد آن در معادلات منطقه بوده و از نظر اقتصادی با وجود منطقه آزاد تجاری د راین شهرستان جایگاه خاصی در استان گیلان و کشور دارد. نظر به اهمیت این شهرستان در استان گیلان از نظر سیاسی و اقتصادی وتعیین جایگاه هر شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان، این پایان نامه در تلاش است تا نقش شهرستان بندر انزلی را در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان تعیین نماید. در این تحقیق سازماندهی سیاسی فضا دراستان گیلان بعنوان متغیر وابسته وشهرستان بندر انزلی بعنوان متغیر مستقل می باشد.

 1-2 اهمیت وضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت این پژوهش از آنجا ناشی می شود که با مطالعات و بررسی های به عمل آمده و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در ارتباط با تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی و تاثیرآن بر سازماندهی فضاهای سیاسی استان گیلان محدود و اندک می باشد . لذا به نظر می رسد با انجام این پژوهش تا حدودی خلأ و جای خالی پژوهش ها وتحقیقات صورت گرفته در این زمینه مرتفع گردد . و از سوی دیگر اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می شود که تعیین نقش شهرستان انزلی با دارا بودن منطقه آزاد تجاری و سواحل زیبا می تواند در سازماندهی فضای سیاسی استان اقدامات بهتری داشته باشد.

1-3 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف این تحقیق به شرح زیر است:

– تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان

– شناسایی نقاط ضعف و قوت بندر انزلی در سازماندهی سیاسی استان گیلان

-تبیین موقعیت جغرافیایی تاثیر گذار بر توسعه فضای سیاسی شهرستان انزلی

 1-4 سوال تحقیق

سوالهای این پژوهش عبارتند از :

مولفه های تاثیر گذار شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان کدامند؟

آیاسازمان منطقه آزاد تجاری در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بندر انزلی نقش دارد؟

 1-5 فرضیه های تحقیق

با توجه به سوالهای تحقیق، فرضیه های زیر مطرح است:

موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص شهرستان بندر انزلی از مولفه های تاثیر گذار در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان می باشد.

سازمان منطقه آزاد تجاری در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بندر انزلی نقش دارد.

1-6 روش تحقیق

روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی، تحلیلی می باشد. و به روش کتابخانه ای و اسنادی از طریق مراجعه به کتب، مجلات علمی و پژوهشی، مقالات و سایتهای اینترنتی گردآوری شده است. روش جمع آوری اطلاعات از منابع مکتوب وکتب موجود کتابخانه های حقیقی ومجازی معتبر واسنادی، بهره برداری ازسایت‎های اینترنتی معتبرمرتبط با موضوع و بانک های اطلاعاتی ونقشه وتصاویر مناطق مورد مطالعه تحقیق می‎باشد.

1-6-1 جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولا در هر پژوهش جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره آن به مطالعه بپردازد( مقیمی، 1385، 294) در تحقیق فوق جامعه آماری کل شهرستان بندرانزلی می باشد.

نمونه بخشی از جامعه است که معرف آن می باشد بعبارت دیگر نمونه عبارتست از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگیهای اصلی جامعه باشدو نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد، اشیاء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه( دلاور، 1380، ص120)

در این تحقیق حجم نمونه براساس روش مورگان انتخاب می گردد . لذا با توجه به جمعیت شهرستان که بالای 100000 نفر بوده، تعداد 384 نفر بطور تصادفی مورد ارزیابی قرار می گیرند.

1-6-2 روش گردآوری اطلاعات

در تدوین پیشینه و مباحث نظری تحقیق روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و كتابخانه ای و بهره برداری ازسایت های اینترنتی معتبرمرتبط با موضوع وبانک های اطلاعاتی ونقشه وتصاویر مناطق مورد مطالعه تحقیق بوده و در مطالعات میدانی نیز از داده های استخراج شده از پرسشنامه بهره گرفته شده است.

• ابزار گردآوری تحقیق

هر یک از روش های گردآوری اطلاعات ابزار مخصوص خود را دارند، در روش متن خوانی از فیش و در روش آمارخوانی از جدول و در روش تصویر خوانی از نقشه و کروکی استفاده می شود . همچنین در این تحقیق از منابع اینترنتی، بانکهای اطلاعاتی، شبکه های کامپیوتری و ماهواره ای، رسانه ها، مطبوعات، فصلنامه ها و پایان نامه های تخصصی و پرسشنامه استفاده شده است.

هیچ کس واقعاً نمی داند که از چه مدت قبل انسان به بافت غذا اهمیت می داده است، اگر چه به نظر می رسد برای اولین بار پرداختن به بافت غذا از اواسط قرن گذشته آغاز شده باشد. البته پر واضح است که تحقیقات صورت گرفته در آن زمان نسبت به تحقیقات امروزی دارای نتایج ضعیف تری بوده است. از جمله آزمایشات مربوط به بافت غذا در قرن گذشته شامل آزمایشات اثر خواص فیزیکی غذا نظیر دانسیته، ویسکوزیته و کشش سطحی بر احساسات درک شده در دهان بوده است. پس از آن تحقیقات زیادی توسط دانشمندان انجام شد که موضوع بافت غذا در آن ها مورد بحث واقع شده بود.

پرداختن به نحوه تغییر غذا در حین گوارش از جنبه های مختلف حائز اهمیت است. برای نمونه یکی از مواردی که در سال های اخیر علاقه بسیاری از محققان را به خود معطوف ساخته و در عین حال اهمیت موضوع را بیشتر مشخص می کند، بحث تجزیه و آزاد سازی ترکیبات مختلف زیستی در محل مورد نظر می باشد، که برای این منظور دانش فیزیولوژی و نحوه عمل دستگاه گوارش بر روی این ترکیبات ضروری به نظر می رسد. در نتیجه با شناخت اجزای درگیر در گوارش و شبیه سازی مناسب آن ها می توان به صورت تجربی و درون شیشه ای (شرایط آزمایشگاهی)[1] آزادسازی ترکیبات در محل مناسب را بررسی کرده و حتی نحوه آزادسازی به صورت یکباره و یا تدریجی را تحت کنترل در آورد. هر مقدار که مدل شبیه سازی شده به خصوصیات اجزای دستگاه گوارش شبیه تر باشد، شبیه سازی صورت گرفته موفق تر بوده و نتایج بدست آمده دارای دقت بالاتری می باشد.

استفاده از سیستم های درون سلولی (شرایط واقعی)[2] که خوراندن غذا مستقیماً به انسان و حیوان مد نظر آن است، معمولاً دارای نتایج بهتری است، ولی اغلب این روش ها وقت گیر و هزینه بر هستند. با توجه به این مسائل باید گفت اگرچه طراحی سیستم های آزمایشگاهی و تجربی با مشکلاتی نیز همراه است، ولی به دلیل سریع بودن و کم هزینه بودن، اغلب این روش ها را می توان به عنوان روشی جایگزین برای سیستم های واقعی درون سلولی استفاده کرد. در صورتی که یک مدل آزمایشگاهی به درستی طراحی شود، اطلاعات صحیح و مناسب زیادی را در طی مدت کوتاه در اختیار می گذارد. از اینرو می توان به عنوان روشی سریع در بررسی نحوه فرایند غذا و بررسی سیستم های انتقال دهنده آن حین گوارش (که دارای ساختار و ساختمان های متفاوتی هستند) استفاده کرد.

امروزه سیستم های آزمایشگاهی به واسطه دقت نظر و پیچیدگی هایی که در طراحی آن ها به کار برده می شوند به سمتی حرکت کرده اند که به سیستم های درون سلولی و واقعی نزدیک شده و از این رو صحت اندازه گیری آن ها به میزان زیادی بالا رفته است. البته باید در نظر داشت که همیشه باید یک رابطه سازش آمیز بین صحت و کاربرد آسان برای روش های آزمایشگاهی اتخاذ کرد. در سال های اخیر تعداد زیادی از دانشمندان حوزه غذا و دام از سیستم های آزمایشگاهی شبیه سازی شده برای بررسی تغییرات شیمیایی و ساختمانی که در طی فرایند انواع غذاها در شرایط دستگاه گوارش روی می دهد استفاده کرده اند، اما همه آنها دارای صحت لازم نبوده اند.

نشاسته به دلیل ویژگی های خاصی که دارد همواره مورد توجه بسیاری از صنایع از جمله صنعت غذا به عنوان یک بیوپلیمر کربوهیدراتی بوده است که در بسیاری از محصولات غذایی کاربرد دارد. از جمله این کاربرد ها می توان به کاربرد به عنوان قوام دهنده، تثبیت کننده سیستم کلوئیدی، عامل تشکیل دهنده ژل، عامل حجم دهنده و عامل نگهدارنده آب اشاره کرد. محدودیت هایی که درمورد نشاسته طبیعی وجود داشت از جمله مقاومت کم نسبت به حرارت، شرایط اسیدی و افزایش احتمال پسروی (رتروگراداسیون)[3] در محصولات حاوی آن سبب شده است که محققین در صدد ایجاد تغییرات (اصلاح) شیمیایی و فیزیکی در نشاسته طبیعی باشند. از جمله این تغییرات می توان به ایجاد پیوند های اتری و استری و همچنین ایجاد اتصالات عرضی بین رشته های نشاسته اشاره کرد. هیدروکسی پروپیله کردن نشاسته با ایجاد پیوند اتری یکی از روش های اصلاح نشاسته می باشد. این عمل در حضور قلیا و به وسیله اکسید پروپیلن[4] صورت می گیرد که واکنش شیمیایی مربوط به آن در شکل 1-1 نشان داده شده است.

حلالیت نشاسته هیدروکسی پروپیله شده در آب با افزایش درجه جایگزینی این گروه در نشاسته افزایش   می یابد. همچنین میزان افزایش حجم و ویسکوزیته این نشاسته در مقایسه با نشاسته طبیعی بیشتر است. دمای ژلاتینه شدن و خمیری شدن این نوع نشاسته کمتر از نشاسته طبیعی است.

فسفاته کردن نشاسته توسط فسفر اکسی کلراید (POCl₃) یا ترکیبی از سدیم تری متافسفات (STMP) و سدیم تری پلی فسفات (STPP) صورت می گیرد و یکی دیگر از روش های تولید نشاسته اصلاح شده با اتصلات عرضی می باشد که واکنش شیمیایی آن در شکل 2-2 نشان داده شده است.

این نوع نشاسته دارای دمای ژلاتینه شدن بالاتر، ویسکوزیته بالاتر و مقاومت بیشتر نسبت به افت ویسکوزیته بوده و همچنین نسبت به شرایط اسیدی و برش بالا مقاوم می باشد.

با توجه به خصوصیات متفاوتی که برای نشاسته های طبیعی، فسفریله و هیدروکسی پروپیله ذکر شد، انجام پژوهشی که بتواند به بررسی نقش هر یک از این استخلاف های ایجاد شده (فسفریله و هیدروکسی پروپیله) بر میزان قابلیت هضم نشاسته های اصلاح شده در سیستم درون شیشه ای بپردازد لازم به نظر می رسید. در تحقیقات پیشین بیشتر بحث هضم بر اساس روش انگلیست و همکاران (1992) بوده است که بدلیل در نظر نگرفتن شرایط کامل حاکم بر دستگاه گوارش (نقش بزاق، pH اسیدی معده و اثر مجموعه آنزیم های موجود در روده) نتایج ملموسی منطبق بر آنچه حین هضم نشاسته ها در دستگاه گوارش روی می دهد، از آن گرفته نمی شود.

     با توجه به موارد ذکر شده هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه خصوصیات فیزیكوشیمیایی و ساختمانی نشاسته طبیعی گندم، نشاسته هیدروکسی پروپیله شده و نشاسته فسفاته در شرایط شبیه سازی شده (آزمایشگاهی) هضم در دهان، معده و روده می باشد. همچنین مقاومت هر یک از نشاسته های مذکور در برابر شرایط هضم در دستگاه گوارش اندازه گیری شده و در نهایت میزان هیدرولیز نشاسته در هر یک از شرایط هضم با تعیین میزان گلوکز رهایش یافته تعیین و به روش منطق فازی مدلسازی می گردد.

برخی از این اهداف به صورت ذیل خلاصه می گردند:

1) مطالعه خواص رئولوژیكی نشاسته طبیعی، هیدروکسی پروپیله و فسفاته در دهان، معده و روده.

2) تعیین میزان هیدرولیز نشاسته در هر سه قسمت ذکر شده از دستگاه گوارش از روی فاکتور رهایش گلوکز.

3) مقایسه مقاومت نشاسته های ذکر شده در شرایط آنزیمی و اسیدی دستگاه گوارش.

4) مطالعه اثر غلظت و حجم نشاسته بر روی هیدرولیز اسیدی و آنزیمی آن ها

5) بررسی اثر زمان هضم بر خصوصیات رئولوژیکی و میزان رهایش گلوکز در هر ناحیه.

6) مدلسازی فازی رهایش گلوکز حین هضم در روده کوچک.

[1] In vitro

[2] In vivo

[3] Retrogradation

[4] Propylene oxide