صنعت مسافرت وجهانگردی به عنوان بزرگترین ومتنوع ترین صنعت دنیا به حساب آمده وبسیاری از کشورها،این صنعت پویا رابه عنوان منبع اصلی درآمد،اشتغال زایی،رشدبخش خصوصی وتوسعه ساختار زیربنایی خودمی دانند. این صنعت شامل بخشهای مختلفی نظیرحمل ونقل،اقامت وپذیرایی بوده که هریک دارای زیر مجموعه های مرتبط باخود می باشند.خدمات اقامتی نیز اصطلاحی است برای تهیه تسهیلات خواب و استراحت،با محوریت تجاری که درصنعت گردشگری و مهمان یاری به کار می رود. لازم به ذکر است بسیاری از نویسندگان کتب گردشگری بر این موضوع تأکید کرده اند که خدمات اسکان و پذیرایی درصنعت گردشگری یکی از پیچیده ترین و پویاترین بخش های این صنعت قلمداد شده و قدر مسلم اینکه، گردشگر با هر انگیزه ای به هرجاکه سفرکند به محلی برای خواب، استراحت وخوراک نیازدارد، لذا خدمات اقامتی گردشگران شامل مجموعه ای ازتشکیلات خوابگاهی می شود که امکان دارد به صورت استراحتگاه های مجلل باشد یافقط به یک تخت خواب معمولی و صبحانه ساده محدود شود. علاوه بر آن میزان تسهیلات وخدمات هتل ها ومیهمان پذیرها بازتابی از نیازها وسلیقه های مختلف مسافران ومیزان پویایی این بازار است.

از آنجایی که این گونه تأسیسات عامل موثری برای تقویت جهانگردی بین المللی محسوب می شود اهمیت دادن بدان هابایستی مورد توجه دولتها وبرنامه ریزان گردشگری قرار گیرد. با توجه به این موضوع ونقش کلیدی مراکزاقامتی درصنعت گردشگری،توسعه وگسترش انواع مختلف این قبیل تسهیلات،مستلزم تحلیل جامع ازوضعیت جغرافیایی مراکز موردنظروسایرعوامل تأثیرگذاربرآنها می باشد.برای دستیابی به موفقیت درمدیریت و توسعه تسهیلات اقامتی گردشگران، برنامه ریزی جهانگردی درتمام سطوح ضروری است. تجربه جهانگردی دردنیانشان داده است که روش برنامه ریزی شده برای توسعه جهانگردی می تواندبدون ایجاد مشکلاتی مهم فوایدی به همراه آورد و بازارهای جهانی رضایت بخش راحفظ کند. افزون برآن اشکال گوناگون توسعه جهت احراز موفقیت نیازبه تطبیق وسازگاری بامحیط وهمچنین حفظ روابط متقابل با اجزای سازنده اش دارد که هردومورد فوق نیز مستلزم لحاظ کردن امربرنامه ریزی است.

با توجه به شرایط شهرستان رامسردر زمینه گردشگری، این تحقیق در نظر دارد ضمن تحلیل جغرافیایی مراکز اقامتی اعم از هتل، متل، هتل آپارتمان ومنازل استیجاری موجود در شهرستان را مسرو شناسایی قابلیت ها و ظرفیت های آنها، نقش این مراکز در برنامه ریزی گردشگری این شهررا موردبررسی قرار دهد.

ـ1 بیان مسأله تحقیق

گردشگری پدیده­ای است کهن که از دیرزمان در جوامع انسانی وجود داشته و به تدریج طی مراحل تاریخی مختلف به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است. تردیدی نیست که همه کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره­ گیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به ویژه دریافت سهم بیشتری از درآمد و بالابردن سطح اشتغال ناشی از بهینه­سازی این صنعت خدماتی در کشورهای متبوع خود هستند.

اهمیت گردشگری خصوصاً در کشورهای جهان سوم که اغلب دارای جاذبه­های طبیعی فراوانی نیز هستند تا بدانجاست که به عنوان صنعتی نجات­بخش برای اینگونه کشورها محسوب می­ شود و دولتها همواره به دنبال اتخاذ سیاست­هایی درجهت توسعه این صنعت می­باشند که از ابعاد گوناگون حائز اهمیت است. این صنعت شامل بخش­های مختلفی نظیر خدمات حمل ونقل ، ساختار زیربنایی، تأسیسات اقامتی و پذیرایی و… می­باشد که هر یک در ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر قرار دارند. تأسیسات اقامتی به عنوان بخش مهم ومحوری در صنعت گردشگری محسوب شده که شامل هتل­ها،متل ها،هتل آپارتمان ها،مهمانسراها، کمپها، کلبه­های کوهستانی، پلاژهای ساحلی، اردوگاه­ها، پانسیون­ها، زائرسراها و ساختمان­های مدارس به هنگام تحصیلات می­باشد. در گذشته ایجاد اینگونه تأسیسات به علت کمبود یا فقدان جهانگردی در سطح محدودی انجام می­گرفت به گونه­ ای که مسافران اغلب زائر بوده و برای استراحت و غذا به مکانهای عمومی نظیر کاروانسراهای بین راهی و اماکن مقدسه مراجعه می­کردند.

روم باستان نیز هنگامی که به اوج خود رسیده بود تعداد زیادی مسافرخانه در مسیر راه­های عمومی ایجاد کرد. بعدها مهمانپذیرهایی که جنبه­ بازرگانی داشتند در سده پانزدهم در اوپا بوجود آمدند. نخستین این مهمانپذیرها با نام (تخت خواب، صبحانه) بوجود آمدند که افراد در خانه­های شخصی با قیمت اندک از مسافران پذیرایی می­کردند.

صنعت هتلداری نوین پیشرفت خود را مدیون کشورهای اروپایی به ویژه کشور سوئیس است. در این کشور صنعت هتلداری در ساختمان­های کوچک و محقر انواع خدمات و سرویس­ها را به مشتریان عرضه می­کرد. تکامل این صنعت در آمریکا با گشایش (سیتی هتل) نیویورک در سال 1794 میلادی آغاز و این نخستین ساختمانی بود که به ارائه خدمات مربوط به هتلداری پرداخت.(رنجبران،1388،ص58)

در ایران نخستین هتل­های توریستی برطبق استانداردهای بین ­المللی حدود یک قرن پیش علاوه برپایتخت در سواحل دریای مازندران نیز ساخته شدند که در حال حاضر به فعالیت خود با کیفیتی بسیار پایین­تر از گذشته ادامه میدهند. از دیگر مراکز اقامتی اولیه مدرن پایتخت می­توان به هتل آبعلی تهران اشاره کرد که به عنوان نخستین مهمانسرای سبک مدرن ایران شناخته می­ شود. این مرکز نیز بر خلاف گذشته در فعالیت خود سیر نزولی داشته است.

درحال حاضر به سبب اهمیت مراکز اقامتی نظیر هتل­ها و مهمانپذیرها در جهت توسعه هرچه بیشتر گردشگری در یک منطقه ایجاب می­ کند که نظارتی دقیق بر کیفیت و نحوه مدیریت اینگونه مراکز اعمال گردد. از آنجا که اینگونه تأسیسات عامل مؤثری در تقویت جهانگردی بالأخص جهانگردی بین ­المللی محسوب می­شوند نظارت بیشتر بر آنها باید مورد توجه مدیران و برنامه­ ریزان گردشگری قرار گیرد.

شهر رامسر نیز به عنوان یکی از گردشگرپذیرترین شهرهای کشور از چند دهه پیش مورد توجه مسؤلان امر گردشگری بوده و در زمینه مراکز اقامتی و پذیرایی گسترش دوچندان را نسبت به سایر مناطق کشور داشته است باتوجه به مطالب ذکرشده حال این سؤال مطرح می­ شود که:

¯ مراکز اقامتی رامسر چه نقشی را در برنامه ­ریزی­های گردشگری این شهر می­توانند ایفا کنند؟

در این تحقیق تلاش شده است که با بهره گرفتن از روش­های میدانی و کتابخانه­ای و تحلیل جغرافیایی ضمن بررسی وضعیت جغرافیایی این مراکز و شناخت نقاط قوت و ضعف آنها به ارائه راه­­کارهایی در زمینه برنامه ­ریزی گردشگری این شهر پرداخته می­ شود.

1ـ2 سؤال تحقیق

مراکز اقامتی چه نقشی را در برنامه ­ریزی­های گردشگری در شهرستان رامسر می­توانند ایفا کنند؟

1ـ3 فرضیه ­های تحقیق

1ـ مراکز اقامتی بخش خصوصی سهم بیشتری از درآمدهای حاصل از ورود گردشگران به شهر رامسر را جذب می­ کنند.

2ـ تحلیل درست از وضعیت جغرافیایی مراکز اقامتی شهر رامسر می ­تواند در برنامه ­ریزی­های گردشگری نقش مهمی ایفا ­کند.

1ـ4 ضرورت و اهمیت تحقیق

مراکز اقامتی به عنوان یکی از مهمترین بخش­های صنعت گردشگری همواره یکی از ابزارهای کارآمد در جهت توسعه و ارتقاء گردشگری یک کشور و درمقیاسی کوچکتر یک شهر محسوب شده ­اند. این تأسیسات به دلیل جایگاه و تأثیر مستقیمی که در سفر دارند همواره قبل و حتی بعد از سفر به دقت مورد توجه گردشگران قرار می گیرند .

یکی از نیازهای اساسی یک مسافر در سفر محلی مناسب برای اقامت و استراحت است تا بتواند بعد از جا به ­جایی از محل زندگی قوای جسمی و روحی خود را بازیابد. اهمیت این موضوع تا به آنجاست که گاهاً در بعضی موارد انگیزه اصلی سفر نیز بحساب می­آید. نقش کلیدی این مراکز در صنعت گردشگری به گونه­ ایست که در افزایش میزان رضایتمندی گردشگران و متعاقب آن اقامت و حضور بیشتر آنها در مقصد اغلب به عنوان عامل اصلی شناخته می­شوند لذا یکی از راه­های رسیدن به گردشگری پایدار و رو به رشد ارائه خدمات مناسب و با کیفیت در بخش مراکز اقامتی و پذیرایی می­باشد.

تجربه نشان داده است که گردشگران، خصوصاً گردشگران بین ­المللی با سطح درآمد بالا نسبت به محل اقامت خود در یک مسافرت توجه و دقت بیشتر را ازخودشان نشان داده و اقامت در یک هتل با خدمات مناسب را علی­رغم هزینه بالای آن به سایر مراکز ترجیح می­دهند. لذا برای جذب گردشگران به اصطلاح « پول خرج کن» در اختیار داشتن هتل­ها، متل­ها و به طور کلی مراکز اقامتی مناسب، متنوع و با کیفیت امری ضروری است.

در این تحقیق همان طورکه اشاره شد به سبب اهمیت این مراکز و نقش آنها در توسعه گردشگری و به دنبال آن افزایش اشغال و درآمد برای ساکنان و سرمایه ­گذاران به این موضوع به طور جامع پرداخته شده است.

1ـ5 انگیزه تحقیق

با توجه به اهمیت روزافزون صنعت گردشگری در جهان به عنوان صنعتی درآمدزا، پاک و روبه رشد و تأثیرگسترده آن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع مختلف و نقش بسزای مراکز اقامتی و مهمانپذیری به عنوان یکی از بخش­های مهم این صنعت و همچنین شرایط ویژه گردشگری که در شهرستان رامسر مشاهده می­ شود،با توجه به بومی بودن پژوهنده و کندوکاو در زمینه عنوان پژوهش هر پژوهشگری را بر آن می­دارد که در جهت شناسایی نقاط ضعف و قوت، تحلیل جغرافیایی این مراکز ، نقش و تأثیر آنها در برنامه ­ریزی­های گردشگری رامسر به عنوان شهر نمونه گردشگری که اقتصاد آن به نوعی بیشترین تأثیر را از این صنعت می­پذیرد تحقیقات درخوری را به انجام برساند که خود زمینه­ ساز یافته­ های پسین باشد.