متن کامل پایان نامه دانشگاه تهران مقطع کارشناسی ارشد علوم اجتماعی گرایش مردم شناسی  با عنوان :

بررسی و مقایسة نوآوری‏های شغلی درمیان

عشایر اسكان یافتة شهرستان مُهر

(مورد مطالعه: روستای كریم ‏آباد)

در ادامه مطلب می توانید تکه هایی از ابتدای این پایان نامه را بخوانید

دانشكدة علوم‏ اجتماعی

پایان‏ نامه جهت دریافت

كارشناسی ‏ارشد رشتة علوم ‏اجتماعی

 (مردم‏ شناسی)

بررسی و مقایسة نوآوری‏های شغلی درمیان

عشایر اسكان یافتة شهرستان مُهر

(مورد مطالعه: روستای كریم ‏آباد)

استاد راهنما:

دكتر عسكری خانقاه

استاد مشاور:

دكتر رفیع‏فر

نگارش:

داتشگاه تهران

دانشكدة علوم اجتماعی

در چارچوب ارزیابی مرحلة تحقیقاتی مقطع كارشناسی‌ارشد دانشجویان دانشگاه تهران‏، آقای *به شمارة دانشجویی * در رشتة علوم‌اجتماعی گرایش مردم‌شناسی، پایان‌نامة خود  را  به  ارزش 4 واحد  در نیمسال دوم سال تحصیلی 1383-1382  تحت عنوان بررسی و مقایسة‌ نوآوری‌های شغلی در میان عشایر اسكان‌یافتة شهرستان مهر (مورد مطالعه: روستای‌كریم‌آباد) اخذ و ثبت نام نموده و  در حضور هیأت  داوران  به  شرح ذیل، مورد  دفاع قرار گرفته و موفق به اخذ  درجة عالی  با  نمرة  18 گردید.

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چكیده

موضوع این رساله، بررسی و مقایسة نوآوری‌های شغلی در میان عشایر اسكان‌یافتة‌ شهرستان مهر (مورد مطالعه: روستای كریم‌آباد) است كه با توجه به ماهیت پژوهشی این موضوع، اطلاعاتی را درمورد ویژگی‌های جغرافیایی و انسانی شهرستان مهر جمع‌ آوری كرده‌ایم، در این تحقیق كه تحقیقی كیفی و میدانی است برای نیل به اهداف اصلی آن از روش‌های مردم‌شناختی از جمله مشاهده، گفتگوهای غیر رسمی و مصاحبه، مطالعة اسناد مدارك و ابزارهایی مانند عكس‌برداری و اینترنت سود برده‌ایم.

در این پژوهش سعی ما بر آن است كه رابطة عشایر مورد مطالعه را با یكجانشینان اطراف مورد مطالعه قرار دهیم و نیز فعالیت‌ها و مشاغل این عشایر را دو دورة قبل و پس از اسكان با یكدیگر مقایسه نمائیم.

این تحقیق شامل 7 فصل به این شرح می‌باشد: در فصل اول به ارائة طرح تحقیق پرداخته‌ایم. در فصل دوم ویژگی‌های جغرافیایی و انسانی شهرستان مهر و عشایر مورد مطالعه بیان شده است. فصل سوم تحقیق به فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل عشایر مورد مطالعه قبل از اسكان و نیز ویژگی‌های این فعالیت‌ها و مشاغل عنوان شده است. فصل چهارم، دلایل اسكان این عشایر از دهة60  به بعد و زمینه‌ها و ریشه‌های اسكان از دهه‌ های اول قرن حاضر (از زمان رضاخان) شرح داده شده است. در فصل پنجم، تحولات كلی این عشایر آمده است. در فصل ششم، فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل پس از اسكان همراه با ویژگی‌های آن ذكر شده است و در فصل هفتم، تفاوت یكجانشینی این عشایر با روستائیان منطقه به لحاظ مشاغل اصلی (دامداری و كشاورزی) بیان شده است.

اساسی‌ترین نتایج این تحقیق (بر اساس تئوری كاركردگرایی) این بوده است كه ساخت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همراه با تحولات اقتصادی ناشی از اسكان تغییر یافته است.  از مهمترین تغیرات سیاسی می‌توان به این موراد اشاره نمود: از میان رفتن اقتدار سنتی افرادی كه از سن بیشتری برخوردارند و افزایش كنترل و نظارت دولت مركزی بر عشایر. تغییرات فرهنگی كه همراه با اسكان آنان رخ داده است، یكی پایین بودن سطح اطلاعات روز در میان بزرگسالان است كه به ناتوانی تولید و تبادل اطلاعات در میان آنها منجر شده است و دیگری بروز افكار جدید و متضاد با بزرگسالان در میان نوجوانان و جوانان است. عمده‌ترین تغییرات اجتماعی می‌توان از كاهش اهمیت و نقش همسایگی وحسن همجواری، كم‌رنگ شدن یگانگی و وحدت و از میان رفتن سادگی زندگی به مانند گذشته در میان آنها نام برد.

واژگان كلیدی: عـشـایـر، عـشـایـر كـوچـنــده، عـشـایـر اسكان‌یافته، ایـل، طـایـفـه، یـیـــلاق، قـشـــلاق، بـنـكـوه

ـ فـهـرسـت مـطـالـب

صفحه

ـ فهرست عكس‏ها

ـ فهرست نقشه‏ها

ـ فهرست جداول

مـقـدمـه

ـ طـرح مسئله

ـ سئولات تحقیق

ـ اهـمـیـت تـحـقـیـق

ـ اهداف تحقیق

ـ انگیزة تحقیق

ـ ابزار تحقیق

ـ جامعه مورد مطالعه

ـ مبهمات و مشكلات تحقیق

ـ زمان پژوهش

ـ روش تـحـقـیـق

ـ چـارچـوب نـظـری

ـ پـیـشـیـنـه تحـقـیـق

ـ مفاهیم و اصطلاحات

1ـ1ـ مـقـدمـه

تاریخ ایران در طول قریب 2500 سال و حتی بیشتر (قریب 2800 سال) و تا زمان سلسله پهلوی، همواره حكومت ایلات و قبایل بوده است. یک ایل، مثلاً قاجار‏ها، روی كار می‏آمدند و پس از مدتی به دلایل مختلف از عرصه حكومت حذف می‌شد و جای خود را به ایل دیگر  می‌دادند. این آمدن و رفتن‌ها پس از استقرار اسلام در میان مردم ایران نیز تداوم یافت تا به عصر پهلوی رسید.

در دوره پهلوی و در زمان حكومت رضاشاه بود كه اولین سلسله حكومتی كه پایة ایلی و قبیله‏ای نداشت در ایران روی كار آمد. با توجه به ساختار اجتماعی و سیاسی و قدرت رؤسای ایلات و قبایل ایران و نیز اینكه اغلب ایلات و عشایر ایران به خصوص در اواخر عصر قاجار مسلح بودند، رضا شاه همواره از قدرت ایلات و حركت آنان نگران بود، تصمیم گرفت كه به اسكان آنان اقدام نماید.

اسكان یک ایل، عشیره و یا یک قبیله به نوعی شكستن ساختار اجتماعی و خرد كردن بافت قدرت در آنان تلقی می‌شد و به این ترتیب دولت می‌توانست آسان‌تر بر ایلات و قبایل غلبه یافته و با سهولت بیشتری آنان را خلع سلاح نموده و آنان را در كل آسان‌تر در كنترل خود درآورد.

طرح اسكان عشایر كه با شیوه زندگی آنها علی‏الاصول، مغایرت فراوانی داشت با مقاومت اغلب آنان مواجه گردید ولی دولت مركزی به تدریج این مقاومت‏ها را در هم شكست و كم و بیش بر قدرت عشایر فایق آمد.

پس از انقلاب اسلامی به رغم آنكه حدود 50 سال از اولین طرح‌های اسكان عشایر و مقامت ایلات و قبایل مختلف می‌گذشت و شرایط در این زمان بسیار تغییر كرده بود، دولت باز هم به دلایل مختلفی كه بیشتر می‌توان به دلایل امنیتی و اقتصادی در آنها در اولویت باشد موضوع اسكان عشایر را در برنامه خود قرار داده كه آخرین آنها نیز لایحة برنامة چهارم توسعه است كه به آن اشاره و پرداخته شده است.

كوچندگی ظاهراً قدیمی‌ترین شیوه‌های زیست در ایران بوده است و به نظر می‌رسد در دورانی بسیار قدیم، قبایل كوچندة عشایری بیشتر جمعیت ایران را تشكیل می‌دادند. اما با توجه به كوچندگی و در حال كوچ بودن این جمعیت به صورت گسترده و دائم، تقریباً تخمین زدن آمار و ارقام مربوط به این جمعیت بسیار مشكل به نظر می‌رسد. با توجه به تغییر و تحولات اخیر در جامعه ایران و حتی با تاثیرپذیری از از تحولات جهانی، تعداد این عشایر كوچنده بسیار كاهش یافته است و امروزه به حدود 2% رسیده است.

با توجه به پتانسیل‌های موجود عشایر كشور در جهت تولید مواد مصرفی و صنایع مورد نیاز مردم و همچنین جاذبه‌های فرهنگی و مردم‌شناسی آنان، تاكنون این ظرفیت‌ها از سوی مسؤولان نادیده گرفته شده به گونه‌ای كه عشایر در حال حاضر دارای مشكلات بی‌شماری هستند.

مطالعه و پژوهش‏های اقتصادی در جوامع سنتی و عشایری كه اساس اقتصادی آن بر پایة دامداری بوده است و امروزه با تغییراتی كشاورزی و سایر مشاغل در كنار آن قرار گرفته‏ است، از جمله موضـوعات مهم در مردم‏شناسی است كه این امر، باب جـدیدی را در مطالعة این جوامع، علاوه بر مردم‌شناسی ایلات و عشایر، گشوده است كه آن مردم‏شناسی اقتصادی عشایر است كه به تجدید نظر در برخی از مفاهیم اقتصادی در میان عشایر می‏پردازد. از جملة این مفاهیم می‏توان به «اقتصاد تأمین بقاء» (طبیبی، 1371 :165) اشاره نمود. چنین اقتصاددانانی كه از نظر وی این اصطلاح را به كار برده‏اند در برخورد با پژوهش‏ها و تحقیق‏های انسان‏شناسانه به این امر واقف گشته‏اند كه نیازهای معنوی نیز در اقتصاد این جوامع بسیار تأثیرگذار هستند.

در مطالعة جوامع عشایری می‏توان پیوستگی میان ارزش‌‏های اقتصادی را با سایر ارزش‏های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را مشاهده نمود و از سویی دیگر نتایج اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در سیستم تولید و فعالیت‏های اقتصادی مختلف مؤثر دانست.

یكی از مهمترین بحث‏هایی كه در رابطه با عشایر می‌توان عنوان نمود بحث اسكان عشایر است. در گذشته در شهرستان مُهر تعداد عشایری كه قشلاق خود را در این شهرستان می‏گذراندند بسیار فراوان بوده‏اند، اما امروزه فقط تعداد اندكی از این عشایر زمستان‏ها را در این منطقه به سر می‏برند و تعداد آنها سال به سال در حال كاهش است. در شكل وسیع‏تر آن، این مسأله در سایر نقاط نیز قابل مشاهده است.

در قرن نوزدهم جمعیت عشایری بین 25 تا 50 درصد از كل جمعیت ایران را تشكیل می‏داده است. این تعداد در اوائل قرن نوزدهم به 2/30 درصد از كل جمعیت ایران را شامل می‏شده است (صفی‏نژاد، 1375 :41) تعداد كل عشایر ایران در سرشماری سال 1355 به 14 درصد می‏رسد. در آخرین سرشماری عشایر كوچندة كشور این آمار كمتر از 2 درصد بیان شده است (بلوكباشی، 1382 : 39) . این كاهش جمعیت عشایری ایران در این سال‏ها را می‏توان نتیجة مستقیم اسكان عشایر دانست. در تحقیق حاضر سعی بر آن است به جنبه‏ه ای ویژه‏ای از این اسكان در شهرستان مُهر در میان دسته‏ای از عشایر قشقایی بپردازیم.

2ـ1ـ طـرح مـسـالـه

دربند «ی» مادة 30 برنامة چهارم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اسكان عشایر به عنوان یكی از راه‏حل‏هایی كه می‏تواند برای جمعیت عشایری سودمند و مفید واقع شود، مطرح گردیده است. در این بند اسكان عشایر به این صورت پیشنهاد شده است: «سامان‏دهی اسكان عشایر از نظر اقتصادی، معـیشتی و اشـتغال با حـفظ توانمندی های تولید مسكن، ایـجاد امـكانات زیر بنایی و خدمات رسانی به میزان حداقل پنجاه درصد (50%) از جمعیت عشایر». (مهاجر،1382)

در این بند چنین به نظر می‏آید كه سیاست گام به گام و تدریجی اسكان عشایر به صورتی در نظر گرفته شده است كه برای نیمی از آنها كارایی دارد و از این رو مسائلی مانند مسكن، خدمات عمومی و زیربنایی مد نظر واقع شده است. همچنین باید در نظر داشت كه اینكه به جمعیت اسكان داده شده خدماتی داده شود یک امر است و اینكه اصولاً جمعیت عشایری را به اجبار اسكان دهند یک امر دیگر.

امـا اصـولی‏تریـن سـئوالاتـی كه در رابـطه با ایـن مطلـب قابل بیان می‏باشـد به شـرح ذیل است:

· عشایر كه علی‏الاصول كوچنده و دامپرور هستند، با اسكان و تغییر شیوة زندگی‏شان امكان تداوم زندگی دارند؟

· اصولاً اسكان و یكجانشینی بر تولید و زندگی این گروه تاثیر منفی نمی‏گذارد؟

· اینكه اساساً اسكان و یكجانشینی در كل به سود آنها بوده است و آنها از این امر راضی هستند یا نه؟

نكتة دیگر اینكه طبق قانون نمی‌توان افراد به سكونت در جایی و یا عدم امكان اقامت مجبور ساخت (مگر در موارد استثنایی). در مورد این مطلب باید عنوان شود كه در بین مسیر‌هایی كه عشایر از آنها كوچ می‏كردند، معمولاً برخی از عشایر از مسیر‏هایی عبور می‏كردند كه خسارات و آسیب‏های فراوانی از سوی دام‏های عشایری به مزارع و زمین‏های كشاورزی اطرافشان وارد می‏آوردند كه در بسیاری از موارد باعث نزاع و درگیری این كوچندگان و یكجانشینان آسیب دیده می‏شد.

حال باید پرسید كه آیا عشایر اصولاً علاقه به اسكان دارند؟ به ویژه آنكه بسیاری از آنان سرزمین‏های بسـیار وسیعی را از دسـت می‏دهنـد و به زندگی در زمـین كوچك محدود می‏شوند . لذا باید از آنها در مورد این مسأله تحقیق و بررسی شود و میزان رضایت آنان در مورد اسكان از خلال این گونه تحقیقات حاصل آید.

در این تحقیق سعی خواهد شد با شناخت زمینه‏های سنتی و تاثیرات تحولات جدید بر ساخت‏های سنتی، ساخت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و . . . عشایر مورد بررسی واقع شود. همچنین آنچه در این جا حائز اهمیت جلوه می‏كند، میزان و نوع پذیرش این تحولات از سـوی این عشایر، طی این تحولات و نوآوری‏ها و در طول زمان و روند اسكان آنان است.

همچنین برای بررسی بهتر سعی خواهد شد مقایسه‌ای میان اوضاع و احوال عشایر و ایلات در زمینه‌های مختلف صورت پذیرد و قواعـد[1] كلـی زندگی آنها قبل و بعد از اسكان مورد بررسی واقع شود. به دلیل آنكه كلیة جنبه‌های زندگی عشایـر، همراه با یكجانشـین شدن آنان دستخوش تغییر شده به گونـه‌ای، صورت‌های مختـلف زندگی آنها نیز متحول شد، شناخت این تغییر و تحولات می‌تواند ما را با زندگی و روند نوآوری، پیشـرفت و توسعة عشایر آشنا سازد. مهمترین مسأله‌ای كه در اینجا می‌تواند مورد شناسایی واقع شود، میزان و نوع رابطه‌ای است كه ایلات و عشایر با روستانشینان و شهرنشینان اطراف خود دارند. به دلیل متفاوت بودن فرهنگ زندگی و معیشت عشایر و ایلات با شهر نشینان و روستائیان، تلاقی و برخورد این دو فرهنگ و این دو دسته در نوع خود بسیار حایز اهمیت است، هرچند كه ممكن است دیگر امروزه نتوانیم عشایر و ایلات یكجانشین را در فرهنگی خارج از فرهنگ روستایی جای دهیم، اما به دلیل متفاوت بودن پایه‌های اولیه و اساسی فرهنگی این اقوام و این دسته‌ ها و آداب و رسوم و نوع معیشت و دیگر زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی این دو دسته، باز هم، تفاوت‌های عمیقی در سراسر زندگی آنان قابل مشاهده است، یكی از اساسی‌ترین مباحث تحقیق، پرداختن به این جنبه‌های مختلف زندگی عشایر و ایلات یكجانشین با روستاهای اطراف و نوع برخورد و تماس این دو دسته با یكدیگر خواهد بود كه با این وجود بسیاری از ابهامات مختلف برای ما روشن خواهد شد.

در زندگی روزمره ما، آنچه كه بیش از هر عامل دیگری در شكل دادن به جنبه‏ه ای مختلف آن تاثیر دارد فرهنگ است. فرهنگ درون یک جامعه یک جریان تاریخی است كه از نسل‏های پیشین به ما رسیده است و جنبه تاریخی بودن آن كاملاً محرز است، زیرا دائماً در حال حركت است و پیوسته در حال دگرگون ساختن خود‌، اعضایش، محیطش و سایر فرهنگ‏هایی كه با آنها در ارتباط است از آنجا كه چنین دگرگونی هایی باعث تغییرات در روابط اجتماعی بین انسان‌ها می‌گردند بررسی آنها امری ضروری است.

«همة جوامع در هر زمان و در هر حال در كشاكش نسبی تنش‌های مخصوص خود هستند هر جامعه را می‌توان به صورت صحنة رویارویی و تأثیرات متقابل دو نیرو فرض كرد. یكی نیرویی كه مردم را به طرف تغییر می‌كشاند دیگری نیرویی كه آنان را به حفظ وضع موجود وامی‌دارد نیروی اول تلاش می‌كند كه برای استقرار خود توازن نیروی دوم را به هم بزند و دومی سعی دارد، تا اولی را از رسیدن به مقصود باز دارد. از آن جا كه گرایش به تغییر، اصل بنیادین فرهنگ است همیشه نیروی نوآور با كنار زدن تدریجی یا سریع نیروهایی كه حافظ وضع موجود هستند جایی برای خود باز می‌كنند و موجب تغییر می‌گردد» (فاستر، 1378: 45).

هم چنین «بررسی های انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی حاكی از آن است كه عوامل مختلفی چون اختراعات، اكتشافات، نوآوری‌های (مادی یا ایدئولوژیكی)، افزایش جمعیت، تحولات اكولوژیكی، جنگ، تماس فرهنگ‌ها و غیره همگی در تغییرات فرهنگی دخالت دارند، روی هم رفته عوامل تغییر و تحول یا داخلی‌اند یا از خارج سرچشمه گرفته و در نتیجه تماس بین جوامع به فرهنگ های دیگر راه می‌یابند اصولاً تجربه نشان داده است كه جوامع دارای تكنولوژی پیشرفته، دیگر جوامع را تحت تأثیر قرار می‌دهند» (امان‌الهی، 1362: 103).

بنابراین می‌توان گفت انقلاب تكنولوژیكی جریانی است كه از دو قرن پیش تاكنون، تغییرات عمیقی در جامعه غربی و در دنیا بوجود آورده است، جریان صنعتی شدن، رشد شهرنشینی، افزایش تولید و سرعت در وسایل ارتباطی و حمل و نقل و غیره، تنها تظاهرات خارجی یا پدیده‌های ظاهری انقلاب صنعتی محسوب می‌گردند و در حقیقت مجموعة حیات اجتـماعی و انسـانی از این انقـلاب مـتأثر گردیـده اسـت. زنـدگی خـانـوادگـی، زندگـی مذهـبی، ادبیات، هنر، پوشاك و غیره همه و همه عمیقاً و سریعاً در مدت زمان بسیار كوتاهی دستخوش دگرگونی قرار گرفته‌اند و امروزه نیز انقلاب تكنولوژیک ادامه دارد.

عشایر ایران از جمله اقشار مختلف ایران هستند كه در چند دهه اخیر به دلایل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گوناگون در میان آنها تغییرات و نوآوری‌های شدیدی در زمینه‏های مختلف به وقوع پیوسته است كه زندگی آنان را دگرگون كرده است. با اشاعة نوآوری‌ها و ورود تكنولوژی‌‌های مدرن كه پس از اجرای اصلاحات ارضی و وقوع انقلاب اسلامی رخ داد، از جمله گسترش وسایل ارتباط جمعی، ابزار و وسایل تكنولوژیكی، تأسیس مدارس نوین، احداث جاده‌ها، تأسیس ادارات دولتی و انتقال قدرت به دولت، تغییراتی عمده در حوزه‌های مختلف پدیدار گشته است .

تغییر و تحولاتی كه در زندگی عشایر ایران به صورت كلی شكل گرفته است، همزمان با چندین عامل اساسی بوده است كه برگرفته از دلایل سیاسی است كه توسط حكومت‌ها رخ داده است. از مهمترین این دلایل به قدرت رسیدن رضاخان است كه با طرح اسكان عشایر، تحولاتی را در رابطه با عشایر ایران به وجود آورد كه این مسئله تنازعاتی را میان عشایر با دولت مركزی شكل داده بود.

در زمان پهلوی دوم، هر چند كه دوباره تا حدودی رؤسا و خوانین عشایر توانستند نظام‏های ایلی را دوباره به وجود آورند، اما اصلاحات ارضی در این زمان در جنبه‏ه ای متفاوتی تحولات عشایر را دامن می زد. اصلاحات ارضی به دلیل تغییر در تقسیم‌بندی زمین‏های مالكان بزرگ كه از خوانین شهرستان بودند، با زیر و رو كردن ساخت‌های سنتی همراه شد كه همین امر تنازعاتی را برای خوانین، اربابان و مالكان عمده با دولت مركزی به همراه داشت. روی هم رفته این تنازعات در زندگی عشایر تغییرات عمیقی را شكل داده بود. در آخرین مرحله نیز همزمان با انقلاب ایران در سال 1357 هجری خورشیدی تغییرات بی‌سابقه‏ای در ایلات و عشایر ایران به وجود آمد كه بیشتر این تحولات برخواسته از نیازهای عشایر نیز ادعاهای مسؤولین انقلاب در توجه به مناطق محروم بود.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است