سویا Merr.] [Glycine Max (L.) یکی از دانه‌های روغنی و از مهم‌ترین گیاهان خانواده لگومینوز محسوب می‌‌شود و در آب و هوای گرم و در مناطق استوایی ونیمه استوایی کاشته می‌شود. این گونه گیاهی، احتمالاًحدود دو هزار سال قبل، در مناطق شمال چین اهلی شده است. اهمیت آن بخاطر پروتئین و روغن بالای دانه آن است (فتحی،1378).پروتئین آن با گوشت و فرآورده‌های لبنی و تخم مرغ قابل مقایسه بوده و به همین دلیل یکی از گیاهان ممتاز قرن بیستم لقب گرفته است (کوچکی، 1373).

پیشرفت و توسعه در بخش کشاورزی مستلزم مراحل گوناگون و مرتبط با هم می‌باشد. محقق، مروج و کشاورز به عنوان بخشی از نظام دانش و اطلاعات کشاورزی می‌باشند و نقش مهمی در توسعه کشاورزی ایفا می‌نمایند. در کشور ما قبل از هر چیز باید پذیرفت که هر گونه تحول در بخش کشاورزی نیازمند تحول در فرایند تولید و انتقال تکنولوژی می‌باشد در غیر این صورت هیچ گونه تغییر اساسی و اصولی در بخش کشاورزی حاصل نخواهد شد (علیپور، 1386).

از آنجایی که توانایی تولید غذا یکی از عوامل اصلی توسعه جوامع بشری است توسعه اقتصادی جامعه نوین بستگی به گیاهان زراعی دارد زیرا به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای مصرف انسان مورد نیاز می‌باشد. با وجود اینکه افزایش قابل ملاحظه‌ای در طی 30 سال گذشته در تولید گیاهان زراعی بدست آمده، با این حال متوسط عملکرد اکثر گیاهان زراعی هنوز کمتر از حد پتانسیل آن‌‌‌هاست. عملکرد بالقوه تنها با بهره گرفتن از ارقام پر محصول در شرایط مدیریتی ایده ال و همراه با محیط فیزیکی و شیمیایی مطلوب بدست خواهد آمد. یکی از راه های دستیابی به عملکرد بالاتر، تأمین مقادیر کافی عناصر معدنی برای گیاهان زراعی است (فتحی، 1378). برای گیاهانی مانند سویا که با اتکا به همزیستی با باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن مولکولی، بدون نیار به مصرف کودهای شیمیایی بالاترین بازده محصول را داشته باشند، استفاده از این توان ذاتی، به لحاظ جنبه‌های مفید اقتصادی و زیست محیطی آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود (اسدی رحمانی و همکاران، 1381). با توجه به هزینه زیاد برای تولید کودها و هچنین مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها، لزوم تجدید نظر در روش‌های افزایش تولید ضروری است.

کشاورزی پایدار به عنوان یک نظام زراعی شامل رهیافت‌هایی است که وابستگی کشاورزان به برخی نهاده‌های کشاورزی را کاهش می‌دهد ومنجر به کاهش تخریب محیط زیست و تعادل بین نسل‌ها می‌گردد. مشکلات زیست محیطی ناشی از کاربرد کود‌های شیمیایی، انرژی وهزینه‌های تولید و مصرف آن‌ ها از مهمترین مسائل جهان امروز است. یکی از راهکارهای تولید بهینه محصول و حفظ سلامت محیط زیست فراهم سازی شرایط لازم وضرورت استفاده بیشتر از میکروارگانیسم‌های خاکزی می‌باشد (الکساندراتوس، 2003). در نظام های کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی از اهمیت ویژه‌ای در افزایش تولید و حفظ حاصلخیزی خاک برخوردار است و باکتری‌های افزاینده رشد به عنوان یکی از میکروارگانیسم‌های مفید خاکزی از مهمترین کودهای زیستی محسوب می‌شوند (حمیدی و همکاران،1386). این باکتری‌ها از طریق سنتز هورمون‌های محرک رشد گیاه باعث ایجاد مقاومت سیستمیک نسبت به دامنه وسیعی از استرس‌های محیطی می شوند (روستا و همکاران، 1388).

تغذیه برگی به عنوان یک تامین کننده تکمیلی عناصر کم مصرف و پر مصرف، هورمون‌های گیاهی، محرک‌های رشد و سایر عناصر مفید استفاده شده است() . تاثیر کود دهی برگی در افزایش محصول، مقاومت به بیماری‌ها و آفات و بهبود مقاومت به خشکی و نیز افزایش کیفیت محصول مشاهده شده است. پاسخ گیاه به کود دهی برگی بستگی به گونه گیاه، شکل کود، غلظت کود، دفعات کاربرد کود و مرحله رشدی گیاه دارد() . ترکیب کودی مورد استفاده در کود دهی برگی معمولاً بر اساس مرحله رشدی گیاه یا میوه تنظیم می‌شود . کود دهی برگی هم چنین برای کمک به گیاه در ترمیم شوک های ناشی از انتقال از مرحله نشایی ،آسیب تگرگ و سایر عوارض ناشی از شرایط آب وهوایی سخت بکار برده می‌شود. در هر حال این میزان تاثیر معمولاً در شرایط واقعی قابل دسترسی نیست. اغلب عدم موفقیت در تغذیه برگی ناشی از عدم توجه به اصول کاربرد برگی کود است. سایر دلایل عدم موفقیت شامل استفاده از ترکیب نادرست یا ترکیب درست در زمان نامناسب است. تصمیم گیری درباره مواد مورد استفاده در محلول‌پاشی برگی ونیز مرحله رشدی گیاه برای محلول‌پاشی به همان اندازه که یک علم بشمار می‌رود یک هنر نیز هست. بدلیل آسیب پذیری نتایج تحقیقات و آزمایشات کاربرد مزرعه‌ای تغذیه برگی، اظهار نظر روی مفید بودن آن هم در سیستم کشاورزی مرسوم وهم در سیستم‌های جایگزین متغیر است. یکی از مزایای تبلیغ شده درباره کود دهی برگی ، بالا بردن امکان جذب مواد مغذی از خاک می‌باشد. این تفکر از آن‌جا ناشی شده که کود دهی برگی موجب می‌شود گیاه مواد قندی و سایر مواد مترشحه بیشتری را از طریق ریشه به ریزوسفر ترشح کند. جمعیت میکرو ارگانیزم‌ها ی مفید در منطقه ریشه بواسطه افزایش دسترسی به این مواد مترشحه زیاد می‌شود. در طی این چرخه همراه با افزایش فعالیت‌های بیولوژیکـ، دسترسی به مواد مغذی، کنترل کننده‌های بیوشیمیایی بیماری‌ها و ویتامین ها و نیز سایر فاکتورهای مفید برای گیاه نیز زیاد می‌شود. این یک دلیل اساسی و منطقی برای تفکر استفاده از روش کوددهی برگی درکشاورزی ارگانیک در مقابل فلسفه “تغذیه خاک نه تغذیه گیاه” می‌باشد.

2-1- اهداف پژوهش

1) بررسی اثرات نیتروکسین بر بهبود عملكرد و اجزای عملكرد دو رقم سویا.

2) تأثیر محلول پاشی روی آهن و منگنز بر میزان عملکرد، پروتئین ودرصد روغن دو رقم سویا. 

3) برآورد اثرات متقابل کاربرد باکتری‌های محرک رشد و محلول پاشی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سویا.

3-1- تاریخچه سویا

لوبیا روغنی، سویا یا سوژا از گیاهان دانه روغنی و علوفه‌ای است که از قدیم الایام و حداقل 2800 سال قبل از میلاد در موطن اصلی سویا، مناطق شمال شرقی چین کشت می‌شده است (آلیاری، 1379). سویا در اوایل قرن هفدهم به اروپا و در اوایل قرن نوزدهم به آمریکای شمالی برده شد. اگرچه کشت سویا در شرق به عنوان یک محصول اصلی به شمار می‌آید ولی امروزه تولید سویا در آمریکای شمالی بیش از تولید آن در شرق است. کشورهای مهم تولید کننده سویا عبارتند از ایالات متحده، برزیل، چین و آرژانتین. چهار کشور اصلی تولید کننده سویا، بر روی هم 90 تا 95 درصد تولید جهانی را دارا هستند (لطیفی،1375). ارقام این گیاه اولین بار در سال 1310 و سپس در سال های 1316 و 1318 از آسیای شرقی و آلمان به ایران وارد شدند و در کلیه آزمایش ها عملکرد خوب و زیادی از خود نشان دادند و اکنون هر سال در کشور هزاران هکتار زیر کشت سویا قرار دارند (صدوری، 1382).

محل استقرار سکونتگاه ها و سایر تأ سیساتی که انسان ایجاد می کند، کاملاً تحت تأثیر عوامل محیطی به ویژه ژئومورفولوژی و زمین شناسی است. امروزه به تبع رشد جمعیت، توسعه ساخت وسازها اجتناب ناپذیر است و تأثیر نامطلوب نیازهای بشر برروی زمین و همچنین بهره برداری از مناطق اطراف شهرها و روستاها برای ایجاد خانه و تأسیسات اقتصادی و صنعتی گسترشی روزافزون می یابد. صنعتی شدن جوامع و گسترش اقتصاد سرمایه داری مشکل را دو چندان کرده است و اندیشه و تعمق کمتری برروی زمین بنا می شوند. این مشکل در کشورهای در حال توسعه به علت تنگناهای اقتصادی چشمگیرتر است و هنوز هم دراین مناطق به طور مطلوب از فناوری های پیشرفته برای حل مشکلات انسانها یا پیشگیری ازبروز آنها استفاده نمی شود. این امر باعث می شود که بلایای طبیعی همه ساله جان هزاران انسان را بگیرند و خسارتهای هنگفتی به اقتصاد این کشورها وارد کنند. وقوع سیل، زلزله و رانش زمین در کشورهایی مثل ژاپن و آمریکا همانند کشورهای ایران و هندوستان خسارت به همراه ندارد. ژئومورفولوژی یکی از علوم زمین است که مدیران شهری، برنامه ریزان و سایر متولّیان مسائل اقتصادی وفنی را در انتخاب مکانهای مطلوب برای استقرار و توسعه سکونتگاه ها و سایر ساخت و سازها کمک می کند. بررسی مشکلات مربوط به انتخاب مکان مناسب برای ایجاد شهرها، چگونگی استقرار ساختمانها درداخل شهرها، آثار توسعه شهرها روی زمینهای اطراف و نظایر اینها موضوعهای مورد مطالعه ژئومورفولوژی است. استقرار شهرها و مناطق مسکونی برروی زمین، چشم اندازهای جدیدی را به وجود می آورد. این چشم اندازها ازجهات مختلفی قابل بررسی اند؛ خلق این بناها ازطرفی موجب تغییرات عمده ای در محیط می شود وچرخه آب، انرژی ومواد را به هم می زند و از سوی دیگرتحت تأثیر محیط طبیعی قرارمی گیرد. بنابراین مطالعه و تحقیق در زمینه محیط طبیعی محل استقرار شهرها اهمیت خاصی دارد و بدون شناخت موقع و مقرّ شهرها ایجاد آنها میسر نمی شود یا با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. احداث ساختمانها و جاده ها با ابعاد مختلف مستلزم شناخت ثبات و پایداری محل استقرار آنهاست. با توجه به تنوع و گستردگی واحدهای ژئومورفولوژیک، گسترش شهرها و توسعه واحدهای مسکونی و صنعتی همواره تحت تأثیر این واحدها قرار می گیرد.

شهرها زمین های وسیع و گسترده ای را به خود اختصاص می دهند. این زمین ها از تركیب واحد های مختلف توپوگرافی و مورفولوژیک تشكیل می یابند. هر اندازه كه شهرها توسعه یابند و گسترش پیدا كنند، برخورد آنها با واحد های گوناگون توپوگرافی و ژئومورفولوژی و موضوعات مربوط به آنها زیادتر می شود. واحدهای ژئومورفولوژی همیشه با پویایی و دینامیسم محیط طبیعی در ارتباط است، هرگونه اقدام در راستای توسعه و عمران شهر ها به نحوی با پویایی و دینامیسم مذكور، و در نتیجه باپدیده های مورفولوژیک تلاقی می كند. در این برخورد اگر برخی اصول و نكات ضروری رعایت نشود، تعادل مورفودینامیک محیط، به هم می خورد و خطرات بزرگی غالب تجهیزات و امكانات شهری را مورد تهدید قرار می دهد. گاهی شدت مورفوژنز چنان زیاد می شود كه نتایج جبران ناپذیری به بار می آورد. شهر های فراوانی گاه و بیگاه از به راه افتادن سیل خسارات فراوانی می بینند و یا لا اقل با مشكلات بسیاری رو به رو می شوند. برخی شهروندان از ریزش كوه می نالند، جریان سولی فلوكسیون برخی دیگر را زیر خروار ها آوار می برد. زمین لرزه ها و تكان های زمین نیز موجب ویرانی شهر ها و قصبه ها می گردند. اگر بخشی از این ویرانیها مستقیما به امواج زلزله مربوط باشند؛ بخش مهم دیگری به طور غیر مستقیم در اثر دخالت پدیده های ژئومورفولوژی، كه برخی از آنها خود از تكانهای زمین ناشی می شود حاصل می آید.

لذا اهمیت و ضرورت شناخت ویژگی های محیط طبیعی جهت تمیز و تشخیص نقاط مناسب برای ایجاد بناها و ساختمان ها، از مناطق نا مساعد، معلوم می شود. برای شناخت بخش اعظمی از ویژگی های محیط طبیعی به مطالعه ژئومورفولوژی نیازمندیم و در سایه كسب اینگونه آگاهی است كه می توان قدمهای موثری در انتخاب مناسب ترین مكان برای ایجاد و گسترش شهر ها و ایجاد كارخانه های عظیم برداشت و نسبت به جلوگیری از خطرات پدیده های طبیعی یاد شده و یا مقابله با آنها اقدامی جدی به عمل آورد.

1-1-بیان مسئله

در قرن آینده با توجه به افزایش دمای زمین شاهد پیشروی آب دریا‌ها خواهیم بود. در حال حاضر بیشترین مرزهای شمالی ایران با نوار ساحلی مشخص شده‌اند. بنابراین پرداختن به موضوع ژئومورفولوژی ساحلی به عنوان بستر فیزیکی و کالبدی توسعه برای پژوهشگران این حوزه یک نیاز به‌شمار می آید. اصطلاح ژئومورفولوژی ساحلی امروزه مورد توجه و بررسی ویژه ای قرار گرفته است. و به دلیل گسترش شهرهای ساحلی متعدد و پرجمعیت در حاشیه جنوبی دریای خزر در آینده ای نه چندان دور می تواند در زمره یک دانش علمی کاربردی به ویژه در مدیریت محیط نقش آفرینی کند. شناخت مسئله، تحقیق و دستیابی به راه حل ها و شیوه های مناسب جهت مهار، کنترل و کاهش خطرات ناشی از وقوع حوادث طبیعی برنامه ریزی خردمندانه در استفاده بهینه از محیط های طبیعی دارای اهمیت بسیار است. مناطق ساحلی از جمله سیستم هایی بشمار می روند که به حالت موازنه و تعادل استقرار یافته اند و تا زمانی که این تعادل دستخوش تغییر نشود، از ثبات و پایداری برخوردار خواهند بود. امروزه با دخالت انسان برهم خوردن شرایط تعادل و ایجاد حرکات ناپایدار زمین را در مناطق ساحلی شاهدیم. فرایند های ساحلی مسیر رامسر –تنکابن حرکات ژئومورفولوژی شبکه راه ها و دیگر تاسیسات آنها را به طور جدی تهدید می کند. در این پژوهش سعی برآن است که با بررسی و شناخت این فرایند ها و حرکات ژئومورفولوژی علل موثر در ایجاد هرگونه تغییر از گذشته تاکنون را مطالعه نموده و در نهایت ضمن بررسی کاربردی ژئومورفولوژی ساحلی توان اکولوژیک، نقاط مستعد ناپایدار و پایدار محیط را به وسیله یک شکل پهنه بندی محیطی ارزیابی نماییم.

1-2- پرسش اصلی تحقیق(مسائله تحقیق)

نقش بررسی و شناسایی فرم ها و فرایندهای ژئومورفولوژی ساحلی ناحیه رامسر – تنکابن در مدیریت محیط چگونه ارزیابی می شود؟

 1-3- اهداف تحقیق

– شناسایی فرم ها و فرایند های ژئومورفولوژی ساحلی ناحیه رامسر – تنکابن

– تهیه شکل پهنه بندی ناحیه مورد مطالعه با تأکید بر ارزیابی ژئومورفولوژیک

 1-4-فرضیه

به نظر میرسد بررسی و ارزیابی عوامل ژئومورفولوژی ساحلی می تواند در راستای برنامه ریزی و زیرساخت های توسعه در ناحیه مورد مطالعه تاثیرگذار باشد.

 1-5-محدودیتهای تحقیق

مهم ترین مشکلات و محدودیت های این پژوهش عبارتند از:

عدم وجود منابع علمی کافی مربوط به ناحیه مورد مطالعه

عدم همکاری سازمانها و مراکز دولتی در زمینه ارائه اطلاعات.

فصل دوم بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

 2-1-ژئومورفولوژی

ژئومورفولوژی کلمه ایست که دارای ریشه یونانی می باشد و به معنای شناخت شکل زمین است. در واقع این علم به توضیح در مورد اشکال هندسی سطح زمین وچگونگی بوجود آمدن آنها و تغییرات این اشکال در بسترهای گوناگون می پردازد و در این راستا از مفاهیم قوانین ودانشهای گوناگون بهره می گیرد. مدت زمان زیادی از تدوین آن به عنوان یک دانش قانونمند و مستقل از سایر علوم نمی گذرد البته نمی‎توان بین علوم و دانشها جدایی محض قائل بود و امروزه تبیین قوانین و نظریات در گرو قائل شدن ارتباط بین دانشهای مختلف است.

بعضی معتقدند که ژئومورفولوژی از بستر زمین شناسی و جغرافیا برخواسته است اما در واقع دانشی است که تاثیرات متقابل لیتوسفر – اتمسفر – بیوسفر و دیگر لایه های کره خاکی را مورد مطالعه و تحقیق قرار می دهد و این مطالعه و نتایج آن ما را در یافتن تصویری روشن ازشکل گذشته زمین و روند حاکم بر آن که منجر به ایجاد شکل کنونی شده است یاری می دهد.

در واقع این علم داده های سایر علوم را به صورتی کاربردی مد نظر قرار داده تا تصویری منطقی از روند شکلگیری ناهمواریهای زمین ارائه دهد. اصول موضوعه این علم که به شناخت فرم ارضی معطوف است، شامل عناصر شکل شناسی و عوامل مؤثر در ایجاد آن می شود (رامشت، 1384، ص 19) و بطور کلی ژئومورفولوژی علم شناسایی اشکال ناهمواریهای زمین است.

2-2-قلمرو ژئومورفولوژی

در مطالعه ناهمواریهای پوسته جامد زمین می‌توان سه ناحیه به شرح زیر تشخیص داد:

1- زمین‌هایی که در آب فرو رفته‌اند (اعماق دریا‌ها و دریاچه‌ها)

2- زمین هایی که خارج از آب هستند یعنی خشکیها.

3- ناحیه تلاقی این دو یعنی ساحل که خود قلمرو ویژه‌ای است.

2-3-انواع ژئومورفولوژی

2-3-1-ژئومورفولوژی ساختمانی

ژئومورفولوژی ساختمانی از ماهیت سنگها و طرز قرار گرفتن آنها و پدیده‌هایی که از عمل تکتونیک (مانند خمیده گیهای طبقات، شکستگیها، چین‌ها و…) حاصل می‌شود، بحث می‌کند که می‌توان گفت قسمت عمده شکل گیریهای پوسته زمین به وسیله این علم شناخته می‌شوند.

2-3-2-ژئومورفولوژی فرسایشی

گروه دیگر مانند آبهای جاری، باد، یخچالها که موجب کنده کاری ناهمواریها گشته و کم و بیش موجب تخریب و از بین رفتن آنها می‌گردند، مطالعه این گونه عوامل، ژئومورفولوژی فرسایشی را تشکیل می‌دهد که گاهی به آن با کمی تفاوت در معنی عبارت ژئومورفولوژی دوره‌ای اطلاق می‌شود.

 2-4-ژئومورفولوژی ساحلی

ژئومورفولوژی ساحلی از شکل‌گیری اشکال ساحلی (لندفرم‌ها)، فرایندهای حاکم بر آن‌ ها و تغییرات صورت گرفته بر آن‌ ها و تعییرات صورت گرفته بر روی آنها بحث می‌کند. زمین‌شناسی ساحلی نیز بر تشکیلات و ساختار سنگ‌ها و رسوباتی تاکید دارد که در نواحی ساحلی وجود دارند. این عوامل پایه مطالعات ژئومورفولوژی ساحلی را تشکیل می‌دهند. (یمانی، مجتبی، 1392، ص1)

2-4-1-زمینه‌های مطالعاتی ژئومورفولوژی ساحلی را می‌توان به‌صورت زیر برشمرد

1) شکل‌گیری لندفرم‌ها در ارتباط با زمین‌شناسی، فرایندها، نوسانات اقلیمی و نوسانات سطح نسبی دریا و خشکی.

2) تغییرات خطوط ساحلی طی دوره‌های مختلف و تحلیل علل این تغییرات.

3) فرایندها و واکنش‌های کرانه نزدیک، به‌ویژه در سطح سواحل ماسه‌ای.

4) شواهد تاریخ زمین‌شناسی و به‌ویژه تغییرات سطح دریا و خشکی و نوسانات اقلیمی.

5) منشا و الگوهای حرکت رسوبات ساحلی.

6) طبقه‌بندی فرایندهای هوازدگی در ناحیه ساحلی.

ساحل محل تلاقی پهنه های آبی و خشکی است و عرصه فعالیت عواملی نظیر فرایند های هیدرو دینامیکی و دینامیکی فعال و مرتبط با شرایط زیستی، اقلیمی و موقعیت قرارگیری آنها می باشد. فرایند های فرسایش، اشکال کاوشی و تراکمی متنوعی را در این محیط ایجاد می کند (نوحه گر و یمانی در کتاب ژئومورفولوژی ساحل شرقی تنگه هرمز، 1385)

سواحل نوعی از سیستم های حساس و ظریف محیطی به شمار می روند. زیرا تحت تاثیر فرایندهای مورفودینامیک حاکم بر این نقاط، تحول در آنها نسبتا سریع است و شاید از این نظر قابل مقایسه با سایر سیستم های ژئومورفولوژی نباشند (نوحه گر و یمانی در کتاب ژئومورفولوژی ساحل شرقی تنگه هرمز، 1385)

:

شته مومی كلم (Brevicoryne brassicae) كه به شته كلزا نیز معروف است، یكی از مهمترین آفات گیاهان خانواده چلیپاییان بوده و باعث ایجاد خسارت مستقیم از طریق تغذیه از شیره گیاهی ، وخسارت غیر مستقیم به وسیله انتقال ویروسهای بیماری زای گیاهی مختلف می گردد (Dubey et al., 1981 و Costello and Altieri, 1995 و Blackman and Eastop, 2000 و Schielphake et al., 2000). این شته در بسیاری از نقاط جهان روی محصولات مختلف بویژه كلم خسارت وارد می كند. در ایران نیز در اغلب نواحی به ویژه در مناطق شمالی ومركزی كشور فعالیت دارد. این آفت در ایران برای اولین بار در سال 1317 گزارش شده و در تمام نواحی كشور بر روی انو اع كلم، شلغم، تربچه و چلیپاییان وحشی انتشار دارد (افشار، 1317). این آفت، هر چند روی كلزا به شدت خسارت زا است ولی كلم معمولی، گل كلم و كلم بروكسل را به سایر ارقام کلم ترجیح می دهد (خانجانی، 1383).

با تو جه به اینكه محصولاتی نظیر كلم به طور مستقیم مورد استفاده انسان قرار می گیرند، باید به باقیمانده سموم موجود بر روی آنها، توجه خاصی مبذول گردد . با توجه به این مطلب و نیز افزایش روز افزون هزینه های سم پاشی و مخرب بودن آنها از نظر محیط زیست، می توان از روش كنترل بیولوژیک به عنوان یكی از روش های جایگزین مناسب استفاده
نمود (Flickinger et al., 1991).

پارازیتوئید مهم شته­های گیاهان خانواده چلیپاییان، زنبور Diarretiella rapae (Mcintosh) از خانواده Aphidiidae می باشد. شته مومی کلم میزبان مطلوب این پارازیتوئید می باشد (Hafez, 1961). این زنبور زمانیکه شته مومی کلم در دسترس نباشد می تواند دیگر کونه های شته ها را نیز پارازیته کند (Nemec and Stary, 1984).

طیف وسیعی از آفت کش ها برای بسیاری از دشمنان طبیعی مضر می باشند (Croft, 1990). همواره مزارع کلم نیاز به حمایت از دشمنان طبیعی در احساس شده است زیرا این موجودات مفید در کنترل بسیاری دیگر از گونه های آفات نیز نقش دارند (Croft, 1990). به دلیل باقی ماندن بقایای سموم روی محصولات و خطراتی كه برای سلامتی مصرف كنندگان در اثر استفاده از حشره كشها ایجاد می شود، جایگزینی این روش مبارزه با روش های مبارزه سالم­تر امری اجتناب ناپذیر است . گیاهان منبع غنی تركیباتی هستند كه دارای خواص حشره كشی اند (Arnason et al., 1989). شواهدی وجود دارند كه نشان می دهد متابولیت های ثانویه گیاهی به جهت حمایت گیاه در مقابل حشرات و پاتوژنهای میكروبی در روند تكامل گیاه شكل گرفته اند (Benner, 1993).

اسانس ­های گیاهی حامل طیف وسیعی از متابولیت­های ثانویه فرار هستند که در روابط متقابل گیاه و حشره نقش مهمی دارند. تحقیقات نشان می­دهد که قسمت عمده اسانس گیاهان را ترپنوئید­ها به­خصوص مونوترپنوئید­ها و سسکویترپنوئید­ها تشکیل می­ دهند که اثرات حشره­کشی و دور­کنندگی قابل توجهی دارند (شاکرمی و همکاران، 1383).

با توجه به ناگزیر بودن بشر در استفاده ازمواد شیمیایی آفت کش، حشره كشهای گیاهی به جهت داشتن خصوصیاتی نظیر كمترین تأثیر روی دشمنان طبیعی، عدم ایجاد گیاه سوزی، حداقل سمیت روی مهره داران و تجزیه سریع در محیط كه مهمترین مزایای این نوع حشره كش هاست می توانند تا حدی جایگزین حشره كشهای مصنوعی گردند (Isman, 1996). تدوین یک برنامه مدیریتی مناسب و بر اساس روش های کنترل تلفیقی وابسته به مطالعات
منطقه ای از بیواکولوژی آفات و دشمنان طبیعی آن ها می باشد (Morgan et al., 2001).

خیلی از دشمنان طبیعی حشرات گیاه خوار را زنبورها تشکیل می دهند که اکثراً در مرحله لاروی پارازیت بوده و باعث مرگ میزبان خود می شوند. از این طریق اینها می توانند باعث کاهش خسارت و در برخی مواقع باعث جلوگیری از طغیان یک آفت بخصوص شوند
(Van Drische and Bellows, 1996). در بین عوامل مرگ و میر پارازیتوئید ها باعث ایجاد بیشترین مرگ و میر در حشرات هستند (Hawkins et al., 1997). پارازیتوئیدها چه بطور مستقیم (Jepson, 1989) و چه در هنگام برخورد با باقیمانده سموم، در زمان جستجو برای یافتن میزبان ممکن است در معرض آنها قرار بگیرند (Jepson, 1989., Longley and Jepson, 1996). پارازیتوئید ها قسمت عمده زندگی خود را صرف جستجو برای یافتن میزبان می کنند و به سمت بوی میزبان و بوی گیاه کشیده می شوند (Vinson, 1998). با توجه به اینکه در این میان حس بویایی نقش مهمی ایفا می کند، این حس می تواند تحت تاثیر سموم قرار گرفته و در آن تداخل ایجاد گردد که بسته به مکانیزم عمل سم و میزان در معرض قرارگیری است (Salgado, 1997).

اهداف:

1- تعیین مقدار دزهای کشنده و زیر کشنده عصاره های روناس و کلپوره

2- تعیین اثر این عصاره های گیاهی بر روی شته مومی کلم و زنبور Diaeretiella rapae

3- بررسی اثرات جانبی این عصاره ها در رفتار میزبان یابی و بیولوژی زنبور rapae

4- بررسی امکان تلفیق کنترل بیولوژیک شته مومی کلم توسط زنبور D. rapae با عصاره های ذکر شده

فصل دوم: بر تحقیقات پیشین

1-2- شته مومی کلم

1-1-2- معرفی شته مومی کلم

شته مومی كلم یكی از آفات مهم گیاهان خانواده چلیپاییان بوده و باعث ایجاد خسارت مستقیم از طریق تغذیه از شیره گیاهی و خسارات غیر مستقیم از طریق انتقال ویروسهای گیاهی مختلف می گردد (Blackman & Eastop. 2000و Costello & Altieri. 1995و Bhardhwaj & Prakash,. 1981و Ellis et al., 1998و Schliephake et al., 2000).

شته مومی کلم یکی از آفات مهم گیاه کلزا در اکثر مناطق ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان است(بهداد، ١٣٧٧ و خانجانی، 1383).

این آفت علاوه بر مکیدن شیره گیاهی و ایجاد ضعف در گیاه و کاهش کیفیت و کمیت دانه کلزا، با ترشح عسلک باعث رشد قارچ سیاه مولد فوماژین روی برگ ها شده و سطح فتوسنتز را کاهش می دهد. از سوی دیگر ناقل 23 بیماری ویروسی در گیاهان خانواده چلیپاییان می باشد (بهداد، ١٣٧٧و Pinnegar, 1998 Tatchell, 2000و Hughes, 1963).

شته مومی کلم در سراسر ایران پراکنده بوده و در برخی مناطق حالت طغیانی دارد و در صورت عدم مدیریت دقیق، خسارت آن به سرعت انتشار میابد. مطالعات نشان داده است که عوامل مختلفی چون گونه میزبان گیاهی، کیفیت گیاه میزبان مانند مقدار کربن، نیتروژن و متابولیت های دفاعی و نیز خصوصیات فیزیکی گیاه مانند صافی، سفتی برگ، وجود کرک ها یا شکل و رنگ، میتوانند بر عملکرد حشرات گیاهخوار از جمله شته مومی کلم تاثیر گذارند (Awmack et al., 2002).

انبوهی این شته در بوته ها به حدی می رسد که مبارزه علیه آن اجتناب ناپذیر است و کشاورزان مجبور به استفاده از حشره کش ها میشوند (سپهر و شهیدی، 1381).

شته مومی کلم در طی 70 سال اخیر اثرات مخربی روی كلزا و سایر گیاهان تیره كلمیان (Brassicaceae) داشته، و به عنوان آفت كلیدی این گیاهان مطرح شده است (Ellis and Singh, 1993 و Singh and Ellis, 1993 و Ellis and Farrel, 1995 و Aslam et al., 2005).

در گیاهان آلوده، رشد كند می شود و عملكرد محصول بین 9 تا 77 درصد و میزان روغن محصول در حدود 11 درصد كاهش می یابد (Kelm and Gadomski, 1995).

یو و لیو[1] (2000) برای غلبه بر مشكل شته مومی كلم روش های كنترل بیولوژیک و نیز استفاده از واریته های مقاوم را پیشنهاد می کردند.

تعداد نسل شته مومی كلم به شرایط آب وهو ایی منطقه بستگی دارد و ممكن است 20- 15 نسل در سال و گاهی بیشتر، تولید نماید. دوره تكامل این شته در زمستان 30- 19 روز و در تابستان 28- 8 روز است (Rivany, 1962).

طی بررسی های به عمل آمده در منطقه تربت حیدریه در سال 72-1371 در مجموع ۷۲ گونه شته از روی نباتات زراعی ، درختان، درختچه ها، علف های هرز و گیاهان دیگر جمع آوری شده است كه در بین آنها شته مومی كلم به عنوان یک شته مهم و با جمعیت بالا روی انواع صیفی نام برده شده است (شادمهری و رضوانی، ۱۳۷۴).

[1] Yue and Liu

[1] Terpenoids

[2] Monoterpenoids

[3] sesquiterpenoids

فلات پهناور ایران از لحاظ جغرافیایی در کمر­بند خشک و نیمه­خشک جهان واقع شده زیرا عرض جغرافیایی 20 تا 40 درجه نیمکره شمالی زمین متاثر از اوضاع آب و هوایی خشک جهان بوده و اغلب کویر­های دنیا در این منطقه قرار گرفته است (مهاجر،1382). در ایران تبدیل اراضی بدون كشت اطراف شهرها به پارك­های مصنوعی و غرس نهال به وسعت قابل ملاحظه، از جمله اقدام هایی است كه به منظور مبارزه با آلودگی هوا و ایجاد فضای سبز پس از ملی شدن جنگل­ها و مراتع كشور به عمل آمده است. با توجه به موقعیت اقلیمی ایران كه سطح وسیعی از آن را مناطق خشك و نیمه خشك اشغال کرده، به­سرعت می­توان به اهمیت جنگل­کاری در كشور پی­برد (مصدق،1378). در مناطق خشک برای حصول موفقیت در جنگل­کاری آشنایی با جغرافیای گیاهی لازم و ضروری به نظر می­رسد تا از روی گیاهان باقیمانده، که معرف رستنی­های سابق در آن مناطق هستند بتوانیم گونه ­هایی را که کاشت آنها با شرایط محل سازگاری دارد بشناسیم. کاشت درختان بومی در اکثر موارد در صورت مدیریت با موفقیت همراه بوده و می­توان گونه­ های خارجی را نیز در جنگل­کاری بصورت آزمایشی وارد کرد (انصاری،1347).          حدود 35% از چوب مورد نیاز جهان از منابع جنگل­کاری تامین می­ شود که تنها حدود 3% از کل سطح جنگل­های جهان را به خود اختصاص داده است و انتظار می­رود که جنگل­کاری­ها بتوانند پاسخگوی 46% از تقاضای چوب جهان تا سال 2040 باشند (بوت و همکاران[1]،2002). لازم به ذکر است که جنگل­کاری نباید تنها با هدف اقتصادی و مالی صورت گیرد، گاهی بایستی تنها به دلیل اهمیت تفریحی یا حفاظتی آن برای اجتماع با تقبل هزینه، اقدام به جنگل­کاری در منطقه نمود (یخکشی،1381). در كشور ایران كه به رغم دارا بودن اكوسیستمی خشك و شكننده (مجد طاهری و جلیلی،1375) سرعت تخریب جنگل در دنیا توسط انسان بیش از احیا و توسعه آن است (بانك لغت[2]، 2000). با توجه به مزایای زیاد جنگل­ها باید سعی شود این منابع با اجرای مدیریتی اصولی هر چه بهتر حفظ و توسعه یابند. شناخت وی‍ژگی­های خاك یكی از پایه ­های مدیریتی جنگل است كه بسیاری از گزینه­ های جنگل­شناسی از جمله انتخاب گونه، تعیین حاصل­خیزی رویشگاه، نرخ رویش توده، میزان سطح ذخیره­گاه لازم در جنگل، پیش ­بینی درصد زنده­مانی و رشد نهال­ها تحت تاثیر آن قرار می­گیرند (دانیل[3]، 1979).

نكته مهم این است كه برنامه ­ریزی­های كشاورزی و منابع طبیعی و تولید در هر منطقه به یک سری اطلاعات مربوط به آن منطقه نیازمند می­باشد كه یكی از مهم­ترین آن وضعیت خاك است. زیرا خاك، بستر رویش بوده، و گیاه را استوار نگه داشته و منبع غنی از مواد غذایی را نیز در اختیار آن قرار می­دهد (رای موند[4]، 1998). لذا باید به منظور كمك به حفظ و توسعه جنگل­ها، اطلاعات موجود در رابطه با تاثیر گونه­ های جنگلی بر این ویژگی­ها مشخص گردد. البته خاكشناسی جنگل در دنیا سابقه طولانی داشته و تا كنون دانشمندان زیادی در زمینه اثر گونه­ های درختی بر خاك تحقیق نموده ­اند. به عنوان مثال در قاره­ی اروپا تا سال 2002 تعداد 205 تحقیق در زمینه بررسی اثر مهم­ترین گونه­ های درختی بر ویژگی­های فیزیكوشیمیایی خاك انجام شده است (آگوستو[5] و همکاران، 2002). شدت تاثیر، به تیپ خاکی که جنگل­کاری در آن استقرار پیدا کرده و شرایط اقلیمی منطقه بستگی دارد (گانجنت[6] و همکاران، 2004). تولید موفقیت­آمیز گیاهان مستلزم خاك مناسب و وجود مقدار كافی از عناصر غذایی و قابل استفاده گیاه است، عناصر غذایی نه تنها باید به صورت تركیباتی باشند كه به سهولت مورد استفاده گیاهان قرار می­گیرند، بلكه تعادل بین مقدار آن­ها نیز حائز اهمیت است (تاندون[7]، 1989). با اندكی دقت به وضوح مشخص می­ شود كه عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم جزء اصلی­ترین و ضروری­ترین عناصر غذایی گیاه می­باشد (هانسون[8]، 1967). جذب متفاوت از منابع و بازگشت کربن و عناصر غذایی عوامل مهم و اصلی در جریان عناصر غذایی درون سیستم هستند (میلر[9]، 1984). ارتباط و اثرات متقابل بین خاک و درختان در یک منطقه­ مشخص اقلیمی به قدری به هم نزدیک و به اندازه­ای دارای پیوند تنگاتنگ هستند که یک مولفه را بدون تاثیر مولفه دیگر نمی­توان مطالعه و بررسی نمود (زرین کفش، 1380).

درکشوری مثل ایران، شهرها برای مقابله با آلودگی­های صوتی و هوایی و کاهش استرس­های محیطی، بیشتر از هر نقطه­ی دیگری به فضای سبز نیاز دارند. اصولا خاک­هایی که برای جنگل­کاری در نظر گرفته می­شوند اغلب برای زراعت نامناسب بوده و حاصلخیزی کمی دارند و جنگل­کاری می ­تواند به حاصلخیزی و خصوصیات مطلوب آن کمک کند (روحی مقدم و همكاران، 1386). درهمین راستا شناخت گونه­ های سازگار در هر منطقه ضروری به نظر می­رسد چرا که این گونه­ ها به تیمار و آبیاری کمتری نیاز دارند. گونه­ های پهن­برگ، نسبت به سوزنی­برگ دارای قدرت ذخیره­ی ازت بیشتر (سولان[10]، 1990: هومان[11] وهمکاران ،1992) و فسفر کمتری (کوله[12] و همکاران، 1990) هستند و همچنین از تخلخل خاکی و سرعت هوادیدگی کمتری (آگوستو[13] و همکاران ، 2002) نیز برخوردارند و این تاثیر بیشتر در عمق 10-0 سانتی­متری خاک دیده می­ شود (هاگن[14] و همکاران و 2004). آب­شویی عناصر معدنی در خاک­های زیر پوشش سوزنی­برگان سریع­تر از خاک­های تحت پوشش پهن­برگان آن است. همچنین تجمع و انتقال عناصر معدنی فیلتر شده از جو و گرد و غبار روی برگ­های سوزنی­برگان بیش از پهن­برگان است (زرین کفش، 1380). هر چند درختان جنگلی خشکی­گرا به سبب کندی رشد و اینکه غالباً به ابعاد قابل ملاحظه­ای نمی­رسند و بعضاً از نظر کیفیت چوب نیز چندان مطلوب نیستند اما عاری از فایده نبوده ­اند (جزیره­ای، 1381). یکی از این مناطق خشک در ایران اصفهان می­باشد که از دیر باز در حال توسعه جنگل­کاری­ها با گونه­ های مناسب بوده است. از گونه­ های سازگار با این منطقه کاج تهران و توت است. تحقیق حاضر رویش و مواد غذایی خاك و برگ را در دو گونه توت سفید (Morus alba L.) و كاج تهران Medw) eldarica (Pinus در جنگل­كاری اصفهان، و در سه منطقه­ پارك كوهستان، پارك شرق و جنگل دست كاشت دانشگاه صنعتی بررسی خواهد كرد.

1-2- سوال­های تحقیق:

آیا توده­های مورد تحقیق از نظر كمیت و كیفیت وضعیت مطلوبی دارند؟      

آیا تاثیر خاک بر میزان رویش گونه­ های مذكور در سه منطقه متفاوت است؟

آیا تفاوت مشخصه­ های رویش در دو توده ناشی از تفاوت در ویژگی­های خاك می­باشد؟

1-3- فرضیه ­ها:

مشخصه­ های كمی و كیفی درختان در سه منطقه با یكدیگر اختلاف معنی­ داری دارند.

رویش گونه­ های مورد مطالعه در این مناطق متفاوت است.

تاثیر مشخصه­ های خاك بر رویش گونه­ ها در این مناطق متفاوت است.

1-4- اهداف تحقیق:

مقایسه­ میزان رویش با توجه به تفاوت­های موجود در خاك آن­ها

بررسی میزان تاثیر برخی مشخصه­های خاک بر روی رویش درختان

بررسی اثر هر كدام از گونه­ ها بر خاك سطحی

1-5- معرفی گونه­ها­ی مورد مطالعه:

1-5-1- کاج تهران[15]:

این درخت گونه­ای از خانواده­ی کاج­ها بوده که رویشگاه طبیعی آن در دشت الدار در گرجستان شرقی است. درختی روشنی­پسند که ریشه ­های عمیق دارد و امکان رشد آن در مناطق خشک وجود دارد. گونه­ای کم نیاز، مقاوم به خشکی، سرما و گرما که میزان بارندگی سالیانه مورد نیاز آن 250 تا 350 میلی­متر می­باشد. این گونه قادر به رشد در خاک­های آهکی و حتی کمی شور بوده، اما به خاک­های باتلاقی حساس است. این گونه در ایران بیشتر برای پارک­های جنگلی استفاده شده و کاشت آن در مناطق شمال ایران برای تولید چوب با موفقیت زیادی همراه نبوده است (جزیره ای ،1381). سردابی (1377) كاج تهران را گونه­ای كه هم به كمبود آب و مواد غذایی خاك و هم در برابر اشباع بودن خاك بردبار است معرفی می­نماید.

1-5-2- توت[16] :

جنس توت در ایران دارای دو گونه با واریته­های متعددی است. این درختان دارای میوه مرکب گوشتی هستند و در آن­ها چهار کاسه وجود دارد که پس از رسیدن گوشتی و ماکول می­ شود و در درون هریک از آن­ها یک آکن قرار دارد. درخت توت بومی چین است و در نقاط استپی و شمال ایران کشت می­ شود و حتی بطور خودرو در جنگل­های شمال پراکنده شده است. توت درختی است که قامت آن به 20 متر و قطرش به یک متر می­رسد، دارای تنه­ای راست و قائم و پوستی شیاردار، خاکستری مایل به زرد، برگ­های مختلف الشکل، صاف و دندانه دار، با قاعده نیم قلبی و انتهای تیز است. درخت توت در برابر خشکی بردبار است، و در مناطق استپی و نیمه­خشک بصورت خودرو می­روید (ثابتی، 1381). توت درختی است کم توقع و تا حدی سایه­پسند، آن­چنان که مقداری سایه موجب بالندگی بهتر این درخت می­ شود. زادآوری درخت بصورت دانه­زاد و شاخه­زاد صورت می­گیرد و قدرت جست­دهی این گونه بسیار زیاد است (جزیره­ای، 1381). درخت توت یک گیاه چوبی و دائمی با قدرت سازگاری بالاست كه قدرت رشد هم در مناطق سردسیر و هم گرمسیر را دارد (شبیریان، 1373).

[1]. Booth

[2]. Word bank

[3]. Daniel

[4]. Raymon

[5]. Augusto

[6]. Ganjegante

[7]. Tandon

[8]. Hanson

[9]. Miller

[10]. Colline

[11]. Homann

[12]. Cole

[13]. Augusto

[14]. Hagen

[15]. Pinus eldarica Medw

[16]. Morus alba L.

     اصطلاح ریزافزایی[1](ریزازدیادی)، به تکثیر رویشی گیاهان در شرایط درون ­شیشه ­ای و گندزدایی شده با بهره گرفتن از بخش­های کوچک گیاه اطلاق می­ شود (خوشخوی، 1378؛ چیری[2]، 2002). ریزازدیادی بزرگترین پیشرفت تکنولوژی کشت بافت گیاهی می­باشد که در آن انبوهی از گیاهان با ساختار ژنتیکی یکسان بدست می­آید. در ریزازدیادی مقدار بسیار کمی از بافت گیاه به عنوان ریزنمونه نیاز می­باشد و در برخی از گونه­ های گیاهی که به روش­های رایج تکثیر نمی­شوند، ریزازدیادی، روش مناسبی است و در هر فصلی از سال قابل اجرا است و تغییرات فصلی تأثیری در اجرای آن ندارد و با این روش گیاهان عاری از ویروس حاصل می­شوند (کهریزی، 1389). ریزازدیادی ابزار مؤثری در تکثیر گیاهان زینتی در مقیاس وسیع است. برای اینکه تجارت گل­های شاخه بریده در سطح جهانی مطرح شود، فنون جدیدی توسعه یافته­اند (روت و جین[3]، 2004). روش­های پیشرفته­ای در اختیار تولید کنندگان گیاهان زینتی و دارویی قرار دارد که می­توانند نیازهای بازارهای جهانی را در قرن آینده فراهم کنند. این دستورالعمل­ها بر اساس سطوح بهینه قندها، ترکیبات آلی، مواد معدنی، عوامل محیطی و تنظیم­ کننده­ های رشد گیاهی بوده و مقادیر بالایی از باززایی را در شرایط درون ­شیشه ­ای پدید می­آورند. فلور طبیعی گیاهی ایران شامل تعداد زیادی گونه­ های گیاهی است، اما فرسایش ژنتیکی باعث از دست رفتن گونه­ های متعددی شده­ است، به طوری که بسیاری از گونه­ های با ارزش دارویی و زینتی تحت حفاظت قرار دارند. ریزازدیادی یک روش مناسب برای تکثیر تجاری بوده و برای ازدیاد گونه­ های مختلف دارویی و زینتی مورد استفاده قرار می­گیرد.

لیسیانتوس (Eustoma grandiflorum) گیاهی زینتی است که به عنوان گل شاخه بریده و گلدانی مورد استفاده قرار می­گیرد (پایک و هاهن[4]، 2000). روش معمول تکثیر آن با بذر (ساده و قرصی[5]) است و با توجه به اینکه بذر آن بسیار ریز است، تولید با این روش در سطح وسیع با دگرزایویگی و احتمال آلودگی گیاهچه روبرو است (فروکاوا و همکاران[6]، 1990). تولید نشای لیسیانتوس در ایران توسط چند شرکت محدود که با بزرگترین تولید کننده نشای لیسیانتوس در هلند مرتبط هستند، صورت می­گیرد و از زمان کاشت بذر (بذرهای وارداتی) تا تولید نشا، دوازده هفته طول می­کشد. بنابراین استفاده از روش ریزازدیادی، یکی از راه­های دست­یابی به تعداد زیادی نشای لیسیانتوس با ساختار ژنتیکی یکسان و کاهش هزینه­ های تولید می­باشد و امکان تولید مداوم و سریع را در پی دارد (سمنیوک و گریسباخ[7]، 1987). بنابر اطلاعات بدست آمده در ایران، پژوهش مختصری در زمینه باززایی لیسیانتوس از طریق کشت بافت صورت پذیرفته است، ولی تاکنون گزارشی مبنی بر تولید گسترده گیاهچه­های لیسیانتوس از طریق ریزازدیادی منتشر نشده است.­

     هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر غلظت های مختلف D-4،2 و BAP و انواع محیط کشت (جامد، مایع و دولایه) بر ریز ازدیادی گیاه لیسیانتوس به منظور دست­یابی به بهترین غلظت و محیط کشت است.

2-1- گیاه شناسی

2-1-1- تاریخچه و پراکنش

     لیسیانتوس از خانواده جنتیاناسه[8] است. جنس لیسیانتوس بومی ایالات متحده جنوبی، نبراسکا، لویزیانا و مکزیک است و با نام­های انگلیسی تگزاس ­بلوبل[9]، تولیپ ­جنتین[10] و پریاری ­جنتین[11] شناخته شده است و سه گونه از این جنس معرفی شده است:

1-Eustoma grandiflorum Syn. E. russelianum Shinners ، از اهمیت تجاری زیادی برخوردار است. این گیاه زینتی که دارای ارزش اقتصادی بالایی است، بیش از 50 سال قبل در ژاپن معرفی شد. بیش از 15 واریته از آن شناخته شده است و برای تولید گیاه گلدانی گلدار و گل شاخه بریده، پرورش داده می­ شود (شکل 2-1).2- Eustoma exaltatum L. Salisb (شکل 2-2). 3-Eustoma barkleyi Standley (اوبرین و لیندسای[12]، 1993؛ آرمیتاژ و لائوشمن[13]، 1993؛ اسکرزیپکزاک[14] و همکاران، 1993؛ زاکای و ادری[15]، 2002).

شکل 2-1- لیسیانتوس گراندیفلوروم) Eustoma grandiflorum)

شکل 2-2- لیسیانتوس اگزالتاتوم ( exaltatum Eustoma)

ژوسیو[16] (1789) خانواده جنتیاناسه را کشف کرد. در خانواده جنتیاناسه، تاکنون 87 جنس و حدود 1600 گونه شناخته شده است (استرو و آلبرت[17]، 2002).

2-1-2- ریخت شناسی

     گونه (Eustoma grandiflorum) گیاه علفی، یکساله یا دو ساله (گیلمن[18]، 1999) یا چند ساله (دال و همکاران[19]، 2000) دارای ریشه ­های ضخیم و برگ­های تخم مرغی، سبز مایل به آبی، متقابل، بدون کرک با حاشیه صاف و ساقه­های سبز مایل به زرد و گل­هایی به رنگ­های متنوع آبی، سفید، صورتی، زرد، نباتی، قرمز، بنفش، ارغوانی و ترکیبی از رنگهاست (اوبرین و لیندسای، 1993؛ آرمیتاژ و لائوشمن، 1993؛ لنگهام[20]، 1995؛ گیلمن، 1999). لیسیانتوس گیاهی است با گل آذین گرزن تک سویه[21] و ساقه­های انتهایی بعد از ظهور برگ­های حقیقی ظاهر می­شوند. ساقه اصلی تولید گل انتهایی می­ کند در حالی که گل­های دیگر همچنان بر ساقه به شکل خوشه توسعه یافته­اند. کاسبرگ­ها کوچکتر از گلبرگ­ها هستند و پرچم­ها دراز و بساک­ها کمی پیچ خورده­اند. طول عمر گل، 14-7 روز است. گل بالغ دارای 5 کاسبرگ، 5 گلبرگ و 5 پرچم و یک تخمدان تک حجره­ای با دو کلاله (اسکیس[22]، 2001؛ زاکای و ادری، 2002) و میوه نامعلوم است (گیلمن، 1999).

2-1-3- ارقام مختلف لیسیانتوس

     گل­های لیسیانتوس بسیار زیبا و بی­بو هستند (آرانویچ و همکاران[23]، 2007) و به آسانی با گل رز اشتباه گرفته می­شوند (دال و همکاران، 2000). ارقام گونه گراندیفلوروم با گلهای منفرد[24] و مضاعف[25] (اوبرین و لیندسای، 1993) به طور کلی به سه گروه زمستانه، بهاره و تابستانه تقسیم می­شوند (آرمیتاژ و لائوشمن، 1993).