سیاست های کاربردی در سطوح سه گانه پیشگیری
جرم شناسی پیشگیری یک علم عملی است، به گونه ای که عملکرد و تأثیر نظریه ها و نظریه پردازی های مربوطه تنها در مقام عمل و با ارزیابی اثرات واقعی اجرای آن تدابیر آشکار می شود. در حیطه پیشگیری این امر منوط به وظیفه یک یا چند نهاد خاص نیست، بلکه تدابیر مشخص پیشگیرانه باید توسط همه نهادهای جامعه مدنی نظیر خانواده، مدرسه، نهادهای مذهبی (مساجد)، شوراهای شهر و روستاها، سازمان های غیردولتی، اصناف و اتحادیه ها و همه نهادهای دولتی نظیر مجلس قانونگذاری، دادگاه ها، پلیس، سازمان های تأمین اجتماعی و شهرداری ها اجرا شود. این امر مستلزم تبیین دقیق اصول و تدابیر پیشگیرانه با توجه به انواع گوناگون آن تدابیر و نیز تبیین وظایف هر یک از مراجع پیشگیری و به ویژه نظارت خاص یک نهاد علمی مسئول است که بتواند با همه مراجع پیشگیری دولتی و اجتماعی رابطه برقرار کند و راهنمایی و آموزش لازم را در اختیار آنان قرار داده و اثرات اقدامات پیشگیرانه را ارزیابی نماید.
راهبردهای مؤثر جهت کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی باید در سه سطح خرد (متناسب با ویژگیهای فردی آسیبدیدگان)، سطح میانی(نهادهای اجتماعی مانند خانواده، مدرسه، دستگاهها و نهادهای مسئول و سازمانهای غیردولتی) و در سطح کلان (سیاستهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) باید مورد، توجه واقع شود.
وتوجه و اهتمام به اهمیت پیشگیری اولیه از آسیبهای اجتماعی در مدارس، دانشگاهها، رسانههای جمعی و دستگاه ها و….
همچنین در این راستا تقویت رویکرد استفاده از پژوهشهای کاربردی و راهبردی و استفاده از یافته ها و نتایج علمی آنها وفراگیر شدن آموزش مهارتهای زندگی اجتماعی در همه مقاطع سنی، وگسترش و همکاری نهادهای آموزشی و رسانههای جمعی اطلاعرسانی به افکار عمومی جامعه در جهت افزایش سطح آگاهی مردم از آسیبهای اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
لذا با توجه به نقاط قوت و ضعف موجود در کشور در زمینه کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی و تهدیدها و فرصتها و محورهای پیش بینی شده در ماده 97 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات مهم و اساسی طرح جامع کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی در حوزه های مختلف به شرح ذیل پیش بینی شده است:
بند اول: حوزه پیشگیری سطح اول یا اطلاع رسانی و آگاه سازی
دستگاه های اجرایی ذیربط مکلّفند در جهت کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی در زمینه پیشگیری اولیه (سطح اول) از آسیبهای اجتماعی اقدامات ذیل را طی سالهای برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور انجام دهند:
- اجرای برنامه آموزش مهارت های زندگی و مقابله با مشکلات با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و روانی در مدارس مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در در دوره های روزانه و شبانه روزی به عنوان واحدهای درسی، و یا سرفصل های دروس، برای دانش آموزان، معلمان و مسئولان مدارس و والدین دانش آموزان (وزارت آموزش و پرورش با همکاری سازمانهای غیردولتی از قبیل انجمن اولیاء و مربیان).
- آموزش مهارتهای زندگی به دانشجویان از طریق اختصاص دو واحد درسی به عنوان دروس عمومی برای دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی کلیه رشتههای تحصیلی در دوره های روزانه و شبانه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی).
- آموزش مهارتهای زندگی به کودکان و مربیان مهدهای کودک دولتی و غیردولتی (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمانهای غیردولتی).
- آموزش مهارتهای زندگی به کودکان بد سرپرست و بیسرپرست تحت پوشش سازمانهای حمایتی، مربیان، مددکاران اجتماعی، مشاوران، روانشناسان و مسئولین مراکز (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری کمیته امداد، جمعیت هلال احمر و سازمانهای غیردولتی).
- گسترش برنامه های همیاران سلامت روان با هدف مشارکت مردم در پیشگیری اولیه (سطح اول) از آسیبهای اجتماعی و (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی با همکاری وزارتخانههای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی و سازمانهای غیردولتی).
- آموزش شهروندی در مدارس (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارت آموزش و پرورش).