1

کلیات                                                                                                 8        

فصل اول- روش های پرداخت بین المللی                                                    11

مبحث اول- روش های سنتی                                                                     12

1-1-1- حساب باز                                                                                12

2-1-1- پیش پرداخت کامل                                                                      13

مبحث دوم- روش های نوین                                                                      14

1-2-1- روش وصولی                                                                            14

2-2-1- اعتبارات اسنادی                                                                        14

3-2-1- ویژگی های روش های جدید                                                          15

2-4-1- نقش بانک ها                                                                             15

1-4-2-1- سوئیفت                                                                               16

2-4-2-1- برات ها و درخواست پرداخت                                                      16

الف- برات های تجاری                                                                            17

ب- درخواست پرداخت                                                                           17

فصل دوم- اعتبارات اسنادی                                                                     18

مبحث اول – تعریف اعتبارات اسنادی                                                            19

مبحث دوم- مزایای اعتبارات اسنادی                                                             22

1-2-2- تضمین                                                                                    23

2-2-2- تامین نقدینگی و منابع مالی                                                            25

3-2-2- نزدیکی جهت اقامه دعوا                                                                25

مبحث سوم- معایب اعتبارات اسنادی                                                            26

1-3-2- تاخیر                                                                                      26

2-3-2- هزینه                                                                                      29

3-3-2- تقلب                                                                                      30

مبحث چهارم- اهمیت و فایده اعتبارات اسنادی در تجارت الکترونیک                       31

4-1-2- تضمین و الکترونیکی شدن اسناد                                                       32

4-2-2- تامین نقدینگی و الکترونیکی شدن اسناد                                               36

4-3-2- نزدیکی و عصر تجارت الکترونیک                                                    39

مبحث پنجم- ماهیت حقوقی اعتبارات اسنادی                                                   41

مبحث ششم- اقسام اعتبارات اسنادی                                                             44

6-1-2- اعتبارات اسنادی تجاری                                                                 44

6-2-2- اعتبارات اسنادی تضمینی                                                               45

6-3-2- اعتبارات اسنادی قابل برگشت – غیر قابل برگشت                                   46

6-4-2- اعتبارات اسنادی قابل انتقال – غیر قابل انتقال                                         47

5-6-2- اعتبار اسنادی مدت دار                                                                  48

مبحث هفتم- کاربرد اعتبارات اسنادی                                                             49

مبحث هشتم- شرایط عمومی قرارداد گشایش اعتبار اسنادی                                   49

8-1-2- رویه بانک های ایران جهت گشایش اعتبار اسنادی                                              51

مبحث نهم- پوشش اعتبار اسنادی                                                                   55  

9-1-2- تلخیصی از 725URR                                                                        55

9-2-2- شرایط اعمال 725URR    57                                                                  

مبحث دهم- بررسی یک نمونه اعتبار اسنادی                                                    57

مبحث یازدهم- نقش اسناد در اعتبارات اسنادی                                                  66

11-1-2- اختلاف و ابهام در اسناد                                                              67

11-2-2- یکپارچگی اسناد متعدد                                                                68

11-3-2- همبستگی اسناد                                                                        69

مبحث دوازدهم- نقش اعتبارات اسنادی در تسهیل و تضمین معاملات تجاری بین المللی 71

مبحث سیزدهم- مقایسه اعتبارات اسنادی با اسناد قابل معامله و قراردادها                    76

13-1-2- اعتبارات اسنادی و اسناد قابل معامله                                                 76

13-2-2- اعتبارات اسنادی و قراردادها                                                          77

فصل سوم- ویژگی های حقوقی اعتبارات اسنادی                                            79

مبحث اول – اجزای طیف ویژگی های حقوقی اعتبارات اسنادی                              81

1-1-3- فرمالیسم: تئوری ظاهر و شکل اسناد و مدارک (اصالت شکل و ظاهر)            81

1-2-3- مالكیت محل                                                                             83       

1-3 -3- وصف مصونیت، عدم ورود ایرادات و استثنائات                                    84

1-4-3- ویژگی استقلال                                                                          86

1-5 -3- وصف تجاری                                                                           87

1-6-3- خاصیت مبادله ای                                                                        88

1-7-3- ارجحیت و تفوق جنبه های تاسیسی قانونی…                                       89

1-8-3- وصف تجریدی                                                                          91

1-9-3- وحدت حقوقی و اتحاد شكلی و ماهوی موازین اعتبارات اسنادی                  92

1-10-3- مفروض بودن حسن نیت                                                             93

1-11-3- اصل تدقیق و تبعیت از شرایط اعتبار نامه                                           94

1-12-3- خاصیت تضامنی                                                                       95

1-13-3- وصف تنجیزی                                                                         96

1-14-3- جنبه موضوعیت داشتن و قائم به خود بودن                                         97

مبحث دوم- چارچوب حقوقی اعتبارات اسنادی                                                 99

3-2-1- منابع حقوقی                                                                              99

3-2-1-1- عرف ها و رویه های متحدالشكل اعتبارات اسنادی(یو.سی.پی.)                100

3-2-1-2- یو.سی.پی. الكترونیك(eucp)                                                     105

1-2-1-2-3- کاربردای.یو.سی.پی.                                                           106

3-2-1-3- كنوانسیون آنسیترال راجع به ضمانت نامه های مستقل و اعتبارات اسنادی تضمینی    108

3-2-1-4- ماده 5 قانون (كد) متحدالشكل تجارت امریكا(UCC)                           110

2-2-3- اصول بنیادین حقوقی حاكم بر اعتبارات اسنادی                                     112

2-2-1-3- اصل استقلال یا وصف تجریدی اعتبار اسنادی                                  113

2-3-2-2- اصل انطباق دقیق اسناد با شروط اعتبار                                          116

2-3-3- قواعد حقوقی حاکم بر اعتبارات اسنادی                                            118

فصل چهارم- حل و فصل اختلافات در روابط تجاری بین الملل                          125

مبحث اول- روش های حل و فصل اختلافات در روابط تجاری بین الملل                 126

1-1-4- قواعد ADR                                                                           127

2-1-4- کارشناسی                                                                              129

1-2-1-4- آیا نظر کارشناسی برای طرف های مربوطه الزام آور است؟                    130

3-1-4- حل و فصل اختلافات ناشی از ابزارهای بانکی اسنادی                             131      

1-3-1-4- هدف قواعد حل و فصل اختلافات ناشی از ابزارهای بانکی اسنادی          131

2-3-1-4- شرایط استفاده از خدمات DOCDEX                                                     132

4-1-4- هیات های حل اختلاف                                                                133

5-1-4- داوری                                                                                   134

6-1-4- رسیدگی در دادگاه(دادرسی)                                                          137

1-6-1-4- دادگاه صالح                                                                         137

مبحث دوم- ویژگیهای روش های جایگزین حل و فصل اختلافات                         138

1-2-4- قلمرو روش های جایگزین حل و فصل اختلافات                                 138

2-2-4- ویژگیهای روش های جایگزین حل و فصل اختلافات                             139

نتیجه                                                                                                 140

پیشنهادات                                                                                         145

فهرست منابع و ماخذ                                                                             148

 الف- طرح مساله

این پایان نامه در صدد آن است که ماهیت حقوقی اعتبارات اسنادی اعم از داخلی یا بین المللی را تبیین نموده، مشخص نماید پس از گشایش چه جنبه های حقوقی ای ممكن است بر آن حادث گردد و قانون حاكم بر آن كدام است و چنانچه اختلافی در این میان روی دهد توسط چه مرجعی باید حل و فصل گردد؟

بدون شک انجام تعهدات قراردادی از مهمترین اهداف هر قرارداد است. در روابط قراردادی داخلی یک کشور به لحاظ وجود دستگاه قضایی و نیروهای مورد نیاز برای انجام این تصمیمات، انجام تعهدات قراردادی ساده تر و اضطراب متعاقدین کمتر است ولی در روابط بین المللی بدلیل وجود موانع عدیده از جمله عدم شناخت طرفین از وضعیت و حسن شهرت تجاری همدیگر، بعد مسافت، عدم ثبات ارزی و … طرفین قرارداد از همان ابتدا در جستجوی تأمین کافی هستند تا به دور از هرگونه دلواپسی و اضطراب در یک بستر امن تجاری فعالیت نمایند.

یکی از مهمترین مواردی که صادرکننده و واردکننده (طرفین معامله بین المللی) باید برای انعقاد قرارداد و النهایه انجام معامله در مورد آن توافق نمایند این است که واردکننده با چه روشی می خواهد وجه را به صادرکننده پرداخته و تسویه حساب نماید. در حال حاضر بهترین و مطمئن ترین روش برای این امر اعتبار اسنادی است.[3] اعتبار اسنادی تعهدی از سوی بانک است که به موجب آن بانک متعهد می شود مبلغ تعهد شده خریدار را به موقع به دست فروشنده برساند. حتی چنانچه خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده مبلغ خرید را خود بپردازد. بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان دریافت تائیدیه مبنی بر این که کالاهای خریداری شده حمل شده اند وجه را پرداخت نخواهد کرد. اعتبارات اسنادی اغلب در معاملات بین المللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار می گیرد. بدین دلیل اعتبارات اسنادی یک جنبه بسیار مهم در تجارت بین المللی محسوب می گردند.

از تعاریف و اصول اعتبارات اسنادی‏ می‏توان دریافت که هر اعتبار اسنادی‏ یک توافق چند جانبه است. بدین‏ توضیح که هرچند اعتبار اسنادی به‏ موجب تقاضای خریدار از بانک گشاینده اعتبار، افتتاح می‏شود اما درخواست‏ گشایش اعتبار اسنادی آنگاه واجد آثار حقوقی‏ می گردد که بانک مذکور هم با قبول درخواستِ متقاضی موافقت نماید. بدین ترتیب می‏توان گفت، اعلام اراده طرفین برای انجام عمل حقوقی و حصول‏ توافق آنان، چیزی جز انعقاد قرارداد نیست. زیرا روشن است که در تحقق‏ قرارداد، آنچه اهمیت اساسی دارد اراده طرفین و توافق آنان برای انجام‏ عمل حقوقی است، نه قالبی که اعلام اراده‏ را آشکار می‏سازد.

به علاوه در این توافق طرفین در مقابل یکدیگر تکالیفی را بر عهده می‏گیرند بدین معنی‏ که خریدار ضمن تقاضای گشایش اعتبار، خود را متعهد می‏نماید که بر اساس توافق‏ حاصله با بانک، نسبت به پرداخت وجه‏ اعتبار، کارمزد و سایر هزینه‏ هایی که‏ بانک اعلام می نماید اقدام کند و بانک نیز با پذیرش این درخواست و اقدام به افتتاح‏ اعتبار، پرداخت وجه آن را به فروشنده‏ براساس شرایط اعتبار، در مقابل ارائه‏ اسناد و مدارک تعیین شده در اعتبار، تعهد می‏نماید. نتیجه آنکه در این مراحل دو عنصر توافق اراده‏ها و تعهدات حقوقی که‏ عناصر اساسی هر قراردادی است پدید می‏آیند.

بنابراین چون این تعهدات ارادی است‏ و بر اثر اراده حقوقی طرفین ایجاد شده، هم واجد آثار حقوقی است و هم مورد حمایت قانون قرار می‏گیرد. اما می‏دانیم که آثار اعتبارات اسنادی به این‏ مرحله محدود نمی‏شود بلکه این آغاز راه‏ است و زمانی آثار آن آشکار می‏شود که‏ گشایش اعتبار به ذینفع ابلاغ شود. به‏ عبارت دیگر، فروشنده رسماً از گشایش‏ اعتبار خبردار گردد.این ابلاغ ممکن است‏ مستقیماً به وسیله بانک گشاینده اعتبار، یا شعبه آن در کشور فروشنده یا بانک‏ ابلاغ‏کننده یا کارگزار انجام شود.

ممکن است ذینفع اعتبار یا فروشنده‏ ضمن انعقاد قرارداد فروش با خریدار توافق نمایند که اعتبار به تأیید بانکی که‏ در کشور محل اقامت یا تجارت فروشنده‏ است برسد، در این حالت قبل از اینکه‏ اعتبار به ذینفع ابلاغ شود، بانک دیگری‏ که بانک تأییدکننده خواهد بود وارد حلقه‏ متعاهدین خواهد شد. در نتیجه اعتبار اسنادی از یک قرارداد دو جانبه به یک‏ قرارداد سه جانبه تبدیل می‏شود و در صورتی که از خدمات بانکهای واسطه‏ استفاده شود، آنان هم وارد این سیستم‏ خواهند شد.

ملاحظه می‏شود که اعتبار اسنادی در عین حال که ظاهراً از وضعیت حقوقی‏ ساده‏ای برخوردار است، اما بدان سبب که‏ طیف‏های مختلفی را دربرمی‏گیرد که هر کدام دارای تعهدات و مسئولیت‏های‏ متفاوتی هستند، ماهیتی پیچیده و درخور تعمق دارد.

علاوه بر این اعتبار اسنادی با قراردادهای جانبی یا فرعی هم پیوند دارد و لااقل انجام قسمتی از مراحل اجرای‏ اعتبار اسنادی با تکیه بر اسناد و مدارکی‏ که ناشی از انعقاد قراردادهای مرتبط با آن‏ می‏باشد محقق می‏گردد. در نتیجه‏ می‏توان گفت: اعتبار اسنادی توافق‏ حقوقی چند جانبه‏ای است که تعهدات و مسئولیت‏های ویژه‏ای برای هریک از طرفین آن به بار می‏آورد.

1. 1. اولیویه، کاشار، حقوق تجارت بین الملل، ترجمه رسول رضایی، انتشارات مهر و ماه نو، چاپ اول، تهران، ، 1390، دیباچه.

1. 2. نقیبی، سید حسین، نظریات امور حقوقی اتاق بازرگانی، انتشارات ناب نگار، چاپ اول، تهران، ،1390، ص19.

1. 1. برای آگاهی بیشتر از روش های مختلف پرداخت در بازرگانی بین المللی در معاملات نقدی رجوع شود به زمانی فراهانی، مجتبی، بانکداری خارجی، جلد اول، انتشارات ترمه، چاپ دوم، تهران، آذرماه1387، فصل نهم.