مخاطرات بهداشتی پسماند های بیمارستانی
در چند دهه گذشته، فعالیت های بشر و تغییرات مرتبط با شیوه زندگی و الگوهای مصرف، انواع مختلفی از پسماندها را تشکیل شده است که بقای انسانها و موجودات زنده دیگر و همچنین منابع طبیعی را تهدید کرده است(Oweis et al, 2005).
قابل توجه است که مواد زائد پزشکی حاصل از فعالیتهای بهداشتی درمانی بوده و در زمره مواد زائد خطرناک هستند که دربیمارستانها، درمانگاه ها، کلینیکها و مراکز تحقیقات و دارویی تولید میشوند و بخش مهمی از مواد زائد جامد شهری هر جامعهای را تشکیل می دهند که به علت دارا بودن انواع گوناگون میکروارگانیسم ها مانند باکتری های استافیلوکوک، باسیل، سل، کزاز، ویروس هپاتیت و ایدز از نظر بهداشتی بسیار حایز اهمیت هستند(Geadon, 1994).
این درحالی است که تخمین نشان میدهد که حدود ۵/۲ میلیون نفر)شامل ۴ میلیون کودک( هر ساله از بیماریهای مربوط به پسماند جان خود را از دست دادند .(Akter, 2000)
لذا مخاطرات بالقوه بهداشتی و آلودگی های مواد زائد پزشکی را می توان بصورت زیر طبقه بندی نمود:
- مخاطرات بهداشتی و شغلی :
افراد و گروه هایی که بیشتر در معرض خطر می باشند شامل بیماران و پرسنل و کارگران مسئول جمع آوری و حمل و دفع پسماند بیمارستانی و سایر افرادی که به نحوی در تماس با این گونه پسماندها قرار دارند. پسماندهای پزشکی از بخش بزرگی ازپسماندهای عفونی، که بطور بالقوه خطرناک است تشکیل شده اند که ممکن است حاوی عوامل بیماری زا باشند. برخی از ارگانیسم های بیماری زا می توانند خطرناک باشد، چرا که آنها ممکن است مقاوم در برابر درمان بیماری ها شوند. جمع آوری و دفع نامناسب از این ضایعات به طور مستقیم و غیر مستقیم می توانند خطرات جبران ناپذیری بر بهداشت عمومی و محیط زیست وارد کنند(Abdullah et al, 2008).
- مخاطرات زیست محیطی و زیبا شناختی :
پسماندهای بیمارستانی در صورتی که به درستی دفع نشوند، نوعی تهدید جدی برای سلامت افراد جامعه می باشند. اغلب موارد، بسیاری از پسماندهای دفع شده بیمارستانی به عنوان عوامل بیماری زا محسوب میشوند و اگر به درستی دفع نشوند، زمین و آب آن منطقه را آلوده می کنند و ممکن است هر نوع محصول کشاورزی که از آن زمین به عمل میآید نیز تحت تاثیر این آلودگی قرار بگیرد و محصولات آلوده و نامرغوبی به بار دهد. پسماندهای بیمارستانی غیر بهداشتی دفع شده، پس از مدتی می توانند(از طریق آب و هوا و خاک) خود را به بافتهای موجودات زنده و حیوانات و یا انسانهای دیگر برسانند. اگر دستگاه ایمنی آن فرد سالم باشد، مشکل خاصی برایش رخ نمی دهد، اما اگر دستگاه ایمنی او بر اثر ابتلا به انواع بیماریها ضعیف شده باشد، به بیماریهای مختلف مبتلا می شود .(Baraka et al, 2006)
-
- مخاطرات اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی :
قابل توجه است هرگونه اختلال در مدیریت و امحای پسماندهای پزشکی، منجر به بروز انواع بیماریها و عفونتهای مختلف و آلودگی محیط زیست خواهد شد و انسان و محیط زیست قربانیان مدیریت ناصحیح پسماندهای پزشکی می باشند. از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که شیرابه هرگونه پسماندی از جمله پسماندهای پزشکی در زمین فرو می رود و وارد آبهای زیر زمینی می شود. بنابراین لازم است استانداردترین و به روزترین روشها از کم کردن حجم پسماندها از طریق جداسازی پسماندهای بیمارستانها به پسماندهای اداری و عفونی و همچنین استفاده از پسماند سوزهای مرکزی به کار گرفته شود تا پسماندهای پزشکی به طور کامل و با روشی مورد تایید کارشناسان بهداشتی، امحا شوند.بی تردید هر گونه مدیریت ضعیف در زمینه مراقبت های بهداشتی انتقال آلودگی از پسماندهای پزشکی، تمام کارکنان مراکز درمانی، بیماران، دست اندرکاران در حمل و نقل پسماند و کل جامعه را در معرض عفونتها و اثرات سمی و همچنین آلودگیهای زیست محیطی ناشی از آن قرار میدهد(Philip, 2003).
