: امتناع سردفتر یا دفتریار کفیل معذور از خدمت از تحویل مدارک
مطابق ماده 26 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354، «در مواردی که سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه، طبق حکم دادگاه انتظامی بـه انـفصال دایم یا سلب صلاحیت محکوم و یا مستعفی یا بازنشسته می‌شود و بالنتیجه دفترخانه تعطیل می‌گردد، مسؤول دفترخانه باید بلافاصله اقدام به تحویل کلیه دفاتر و اسناد و اوراق مربوط به دفترخانه بنماید و نیز کـلیه وجـوه و اوراق بهادار که به هر عنوان به او سپرده شده، طبق دستور ثبت محل به دفتریار دفترخانه یا به دفترخانه‌ای که تعیین می‌شود، حسب مورد تحویل دهد و در صورت امتناع به 6 مـاه الی یـک سال حبس جنحه‌ای محکوم خواهد شد. و همین حکم در مورد سردفتر یا دفتریاری که به علت بیماری یا حادثه، قدرت لازم را برای انجام وظیفه ـ به تشخیص پزشک و تأیید سازمان ثبت اسـناد و امـلاک کـشور ـ از دست داده باشد، در صورت امتناع نـیز جـاری است.»
دفـترخانه اسناد رسمی، واحد وابسته به قوه قضاییه است و برای تنظیم و ثبت اسناد رسمی، طبق قوانین و مقررات مربوط تشکیل می‌شود. سازمان و وظـایف دفـترخانه، تـابع قوانین و نظامات راجع به آن است. اداره امور دفترخانه اسناد رسـمی نـیز به عهده شخصی است که با رعایت مقررات این قانون، بنا به پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، بـا جـلب نـظر مشورتی کانون سردفتران و در مراکزی که کانون سردفتران تأسیس نشده بـا نظر مشورتی رییس حوزه قضایی به موجب ابلاغ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک که معاونت قوه قضاییه را عـهده‌دار مـی‌باشد، مـنصوب و «سردفتر» نامیده می‌شود.[1]
دفتریار اول، سمت معاونت دفترخانه و نمایندگی سازمان ثبت را دارا است و به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثـبت اسـناد و امـلاک کشور برابر مقررات قانون دفاتر اسناد رسمی منصوب می‌شود.[2]
مطابق تبصره ماده 7 قـانون دفـاتر اسـناد رسمی، «کفیل دفترخانه باید واجد همان شرایط باشد که برای سردفتر مقرر است» و «سـردفتر مـسؤول کـلیه امور دفترخانه است و دفتریار اول مسؤول اموری است که به موجب مقررات به عهده او مـحول شـده و یا از طرف سردفتر در حدود مقررات انجام آن امور به او ارجاع می‌شود. در مورد اخیر، سـردفتر و دفـتریار، مـسؤولیت مشترک خواهند داشت. در هر مورد که بر اساس مقررات این قانون دفتریار، به جـای سـردفتر انجام وظیفه می‌کند، مسؤولیت دفتریار همان مسؤولیت سردفتر است و همین حکم در مورد سـردفتری کـه کـفالت دفترخانه دیگری را به عهده دارد، نسبت به امور کفالت جاری خواهد بود.[3]
طبق ماده 13 آیین نامه دفـاتر اسـناد رسمی مصوب 1354؛ «در موارد مرخصی و معذوریت و تعلیق و انفصال موقت سردفتر، کفیل دفترخانه از بـین دفـتریاران واجـد شرایط سردفتری و یا سردفتران همان حوزه ثبتی توسط ثبت منطقه تعیین می‌گردد..» و مطابق بندهای 5، 6 و 7 مـاده شـش قـانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354، دفتریاران زیر واجد شرایط سردفتری‌اند:
1 ـ دفتریارانی که دارای گواهی قـبولی امـتحان مخصوص سردفتری و دفتریاری موضوع شق سوم ماده 10 قانون دفاتر اسناد رسمی، مصوب 1316 باشند، به شرط داشـتن پنـج سال سابقه دفتریاری.
2 ـ دفتریارانی که دارای دیپلم کامل متوسطه باشند، به شرط داشتن هـفت سـال سابقه دفتریاری اول
3 ـ دفتریاران اول که در تاریخ تصویب این قانون، شاغل بوده و 15 سـال سـابقه دفتریاری، اعم از متناوب و مستمر داشـته باشند.
مـطابق ماده 26 قـانون یـاد شـده، چنانچه سردفتر یا دفتریاری که کـفیل دفـترخانه است، طبق حکم دادگاه انتظامی به انفصال دایم یا سلب صلاحیت مـحکوم و یـا این که مستعفی یا بازنشسته شـود، یا این که بـه عـلت بیماری و یا حادثه، قدرت لازم را بـرای انـجام وظیفه ـ به تشخیص پزشک و تأیید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ـ از دست داده باشد و دفـترخانه تـحت تصدی سردفتر یا دفتریار کـفیل دفـترخانه تـعطیل گردد؛ مسؤول دفـترخانه بـاید اقدام به تحویل کـلیه دفـاتر و اسناد و اوراق مربوطه و وجوه و اوراق بهادار به دفتریار دفترخانه یا دفترخانه‌ای که اداره ثبت محل ـ طبق مـوازین قـانونی ـ تعیین می کند، تحویل دهد، در غیر ایـن صـورت و امتناع شـخص از تـحویل مـدارک مربوطه، مشارالیه مسؤولیت کـیفری خواهد داشت.
[1] قانون دفاتر اسناد رسـمی، ماده 2، تـطبیق شـده با قوانین موضوعه فعلی کشور
