در جوامع امروزی بدون داشتن یک شغل، زندگی کردن امکان پذیر نیست و هر فرد به داشتن شغلی نیازمند است تا بتواند به سازمان اجتماعی وارد شود و در جامعه جایگاه و منزلتی بیابد. اشتغال برای ادامه زندگی و لقای جامعه ضروری و اجتناب ناپذیر است و زندگی هر فرد از راه کار کردن تامین می شود و خود کفایی هر کشور به میزان و نوع عملکرد شاغلان آن بستگی دارد (آریافر،1392). یکی از مباحث مهم در بحث عملکرد شاغلین، استرس شغلی می باشد.

با در نظر گرفتن اهمیت خشنودی شغلی و سلامت فرد؛ وجود منابع متعدد استرس، بر میزان دسترسی کارکنان به سلامت روان و خشنودی اهمیتی بسیار دارد، زیرا استرس زیاد و شدید اصولا سلامت افراد را به مخاطره انداخته و از خشنودی آنها می کاهد(فلانز و اویلی،2006). صرف نظر از این که شغل افراد چه باشد، آنها نسبت به شغل خود، احساسات و نگرش هایی دارند. آنها ممکن است از برخی وجوه کار خود خوشنود و یا ناخشنود باشند و نسبت به مطلوبیت آنچه که انجام می دهند، نظری منفی یا مثبت داشته باشند. کار صرف نظر از تامین مالی، می تواند برخی نیازهای اساسی انسان، نظیر تحرک بدنی ، تماس اجتماعی، احساس خود ارزشمندی، اعتماد و توانمندی را ارضاء کند، اما با این وجود کار می تواند منبع عمده استرس نیز باشد.

در قرن حاضر موضوع فشار روانی و استرس یکی از مهمترین زمینه های پژوهشی در علوم مختلف بوده است و بررسی تاثیرات آن بر زندگی انسانی یکی از گسترده ترین قلمروهای پژوهشی در عصر حاضر را تشکیل می دهد. استرس و اضطراب یکی از اجزای دایم هر روز زندگی هستند. همه ما در هر لحظه با مواردی روبه رو می شویم که ممکن است استرس زا باشند. این موارد شامل شناسایی پریشانی روزمره تا حوادث بزرگ زندگی می شوند و میزان استرس زا بودن هر یک از فردی به فرد دیگر فرق
می کند (تقوی، 1389).

کارکنان ساعات زیادی را در محیط کار سپری می کنند. نارضایتی شغلی و در پی آن استرس ظرف چند سال فرد شاغل را بیمار می کند. برای همین کارشناسان به مدیران پیشنهاد می کنند به مساله استرس در محیط کار اهمیت زیادی بدهند. آنها می توانند افراد دارای استرس را شناسایی کنند و به آنها آموزش دهند. همچنین می توانند در عملی پیشگیرانه عوامل استرس زا را از محیط کار حذف کنند. آیا ترجیح می دهیم کارکنانی شاداب و سالم و راضی داشته باشیم یا کارمندانی که پر از استرس و دچار بیمارهای قلبی، فشار خون و …. هستند (اینالو،1391).

در سال 1970 کارازاک نظریه معروف کنترل تقاضا را ارائه نمود. بر اساس این نظریه استرس شغلی وقتی رخ می دهد که میزان دامنه تصمیم گیری، یا همان کنترل بر روی کار، کم باشد. بدین ترتیب برخی شغل ها دارای استرس بیشتر و برخی کمتر هستند. وی کلیه مشاغل و افراد را به چهار گروه تقسیم نمود: مشاغل با استرس بالا، مشاغل با استرس پایین، مشاغل با استرس فعال و مشاغل با استرس غیر فعال (به نقل از برودنیک و بارنز،2001). انسان ها از بدو پیدایش همواره به دنبال دستیابی به رفاه و آسایش بوده اند (دهنوی،1391) اما با پیشرفت و ارتقای سطح بهداشت جوامع انسانی، توجه به مسایل ذهنی و عینی در مورد رفاه اهمیت زیادی پیدا کرد و واژه طول عمر و درمان در برابر کیفیت زندگی قرار گرفت (فدریکو،2003).

کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که همه ابعاد زندگی را در بر می گیرد. با وجود این مفهوم آن برای هر کس منحصر به فرد و با دیگران متفاوت است. علیرغم اینکه در مورد تعریف کیفیت زندگی چالش های متعددی وجود دارد، ولی متخصصین در محدوده ای از مفاهیم با هم اتفاق نظر دارند. بعضی از متخصصان در مورد ذهنی بودن و پویا بودن این مفهوم توافق دارند. اغلب آنها معتقدند کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدی و در برگیرنده حقایق مثبت و منفی زندگی است. از طرفی عده ای ان را در یک مفهوم فردی قلمداد می نمایند. به این معنا که حتما باید توسط خود شخص و بر اساس نظر او تعیین گردد (شکرکن،1381). فرل و ایزدام و وینزل (1989) نظریه ای از کیفیت زندگی ارائه دادند طبق نظریه آنان کیفیت زندگی عبارت است از پیشگیری و آرام کردن ناراحتی روانی و جسمی، حفظ عملکرد روانی و جسمی و داشتن چارچوب حمایتی. طبق این نظریه کیفیت زندگی 4 بعد دارد: بهزیستی جسمی، بهزیستی روان شناختی، بهزیستی اجتماعی و بهزیستی معنوی (به نقل از آریافر،1392).

در حوزه ورزش نیز تحقیقاتی برروی استرس شغلی و کیفیت زندگی انجام گردیده است. نصری و واعظ موسوی(1385) در تحقیق خود به اهمیت کیفیت زندگی اشاره نمودند و اهمیت این مقوله را در موفقیت مربیان خاطر نشان نمودند. محمد زاده و همکاران (1391) در تحقیق خود به نقش استرس بر عملکرد منفی مریبان اشاره نمود. رمضانی نژاد و همکاران (1375) در تحقیق خود ، مربیان تربیت بدنی بیشتر از حد متوسط با عوامل استرس زا روبرو هستند.. با بررسی تحقیقات مشخص می گردد که کیفیت زندگی مفهومی مهم بر عملکرد مربیان می باشد. یکی از عواملی که تاثیر به سزایی بر مربیان می گذارد استرس شغلی می باشد. ماهیت شغلی مربیان وجود استرس شغلی را مهیا می سازد. با توجه به اهمیت مقوله کیفیت زندگی و استرس شغلی تحقیق حاضر سعی در مطالعه این دو مقوله در حوزه ورزش و در بین مربیان ورزش را دارد.

1-2. بیان مساله

کیفیت زندگی[1] یکی از مهم‌ترین مسائل پیش روی جهان امروز و از مباحث اساسی در تکوین سیاست‌گذاری اجتماعی محسوب می‌شود که موضوعاتی چون رفاه، ارتقاء کیفیت زندگی سلامت ‌محور، رفع نیازهای اساسی، زندگی رو به رشد و رضایت‌بخش، نوع ‌دوستی و از خود گذشتگی در میان جماعات را در بر می‌گیرد.

با توجه به مهم تلقی کردن کیفیت زندگی برای افراد جامعه، تلاش برای ارتقاء آن از اصلی ترین اصول و اولویت های برنامه ریزان و سیاست گذران اجتماعی و مدیران و مسئولان حکومتی در هر جامعه و کشوری است. لذا به جرات می توان گفت کلیه برنامه ها، سیاست ها و عملیات های اجرایی در یک جامعه در راستای ارتقاء کیفیت زندگی مردم آن جامعه است. کیفیت زندگی مفهومی است که احساس خوب بودن را از نظر جسمانی و روانی دربرمی گیرد. ونگر و فربرگ کیفیت زندگی را به عنوان آن دسته خصوصیاتی تعریف می کنند که برای فرد ارزشمند است و حاصل احساس راحتی یا ادراک «خوب بودن» است و در راستای توسعه و حفظ منطقی عملکرد جسمانی، هیجانی و عقلانی است (بوبس و همکاران، 2001). ارزیابی کیفیت زندگی کمک می کند تا مشکلات افراد و بیماران به طور بنیادی تر مورد توجه قرار گرفته و روش های درمانی مورد تجدید نظر قرار گیرند (باری، 2002). نتایج مطالعات كیفیت زندگی می تواند به ارزیابی سیاست ها، رتبه بندی مكان ها، تدوین استراتژی های مدیریت و برنامه ریزی در هر جامعه ای كمك كرده و درك واولویت بندی مسایل اجتماع برای برنامه ریزان و مدیران آن جامعه را به منظور ارتقای كیفیت زندگی شهروندان تسهیل سازد. همچنین یافته های كیفیت زندگی می تواند برای باز شناسی استراتژی های سیاسی قبلی و طراحی سیاست های برنامه ریزی آینده استفاده شوند (لی، 2008). علاوه بر این، مطالعات كیفیت زندگی می تواند به شناسایی نواحی مسأله دار، علل نارضایتی مردم، اولویت های شهروندان در زندگی، تاثیر فاكتورهای اجتماعی- جمعیتی بر كیفیت زندگی و پایش و ارزیابی كارایی سیاست ها و استراتژی ها در زمینه كیفیت زندگی كمك كند.در رویکردی عملی کیفیت زندگی به عنوان یک مفهوم کلی تعریف می شود که تمام ابعاد زیستی شامل رضایت مادی، نیازهای حیاتی، به علاوه جنبه های انتقالی زندگی نظیر توسعه فردی، خودشناسی و بهداشت اکوسیستم را پوشش می دهد(غفاری و امیدی، 1388). کار نیز جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از منابع مالی برخی از نیاز های اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی ، نیاز های اجتماعی و احساسات خود ارزشمندی را ارضاء می کند. با وجود این، کار می تواند منبع فشار روانی نیز باشد. در دهه اخیر موضوع استرس و آثار آن در زندگی انسان مورد توجه بسیار واقع گردیده است (الوانی، 1381). امروزه استرس جز جدایی ناپذیر اکثریت مشاغل از جمله مشاغل ورزشی می باشد.

صنعت ورزش به سرعت جهانی گشته، قلمرو آن همه­جا را تسخیر كرده و در سراسر دنیا ریشه دوانیده است، تا میلیاردها انسان از آن بهره­­­مند شوند. صنعت ورزش با در اختیار داشتن عامل محركی همچون مسابقات بزرگ ورزشی، امكان بهره­ گیری از فرصت­های تبلیغاتی و رسانه ­ها را فراهم نموده است؛ كه این موضوع خود موجب ایجاد بستر لازم برای تعامل ما­بین­ صنعت، تجارت و ورزش گردیده است (آندروف و همکاران،1380). در سطح بین­المللی، ورزش ششمین رتبه را دربین صنایع عمده­ی مختلف را دارا است (آزادان،1391). صنعت ورزش بخش­های نظیر کالاهای ورزشی، بازاریابی، سرپرستی ، اجرا وحمایت مال، ورزش حرفه­ای، پوشاک ورزشی، رسانه ­های ورزشی و ورزش­های تفریحی را در بر می­گیرد و هر ساله در حال رشد است (احسانی،1387). اقتصاد ورزشی حیطه گسترده­ای است که با دیگر بخش­های اقتصادی رابطه­ای تنگاتنگ دارد. ضرورت جهانی شدن ورزش كه از دهه­ 1980 شروع شد، موجب تغییر نقش ورزش در جامعه شد و فرصت­های درآمدزایی بسیاری را برای افراد، مؤسسات و رسانه ­های مختلف ایجاد كرد (الهی،1387). افزایش فعالیت در عرصه­ تربیت­بدنی و ورزش موجب افزایش تقاضای كالا وخدمات مختلف می­ شود. این مجموعه فعالیت­ها موجب پیدایش صنعت ورزش می­ شود (عسکریان،1383). یكی از راه­های تأمین بودجه­ی كافی جهت انجام فعالیت­های ورزشی به ویژه فعالیت­های قهرمانی، جذب سرمایه‌گذاری شركت­ها وکارخانجات خصوصی در صنعت ورزش است (کاظم،1381). حمایت­مالی ورزشی یكی از مهمترین منابع درآمدی در ورزش امروزی است (سید عامری، 1388). مفهوم حمایت مالی از ورزش یک پدیده جدید به شمار نمی­رود. کشاک به نقل از گراتون و تیلور[1] (1985). بیان می­دارد که شروع حمایت مالی از ورزش به سال 1850 میلادی باز می­گردد که در آن یک شرکت استرالیایی به عنوان حامی مالی مسابقات کریکت انگلستان درآمد و از این طریق سود زیادی را عاید خود و برگزار کنندگان مسابقه مذکور کرد(کشاک،[2]2004). حمایت از یک ورزش، سازمان ورزشی یا رویداد توسط یک شخص یا شرکت برای کسب منافع یا سود دو جانبه برای هر دو طرف قرارداد (کشاک،2004). تا به حال چه در ورزش و چه در دیگر زمینه­ها، از حمایت­ تعریف جامع و مختصی نشده است. اما حمایت­ مالی به عنوان تدارك كمك­های مالی و مادی به یک فعالیت به وسیله­­­­­ی یک سازمان تجاری با هدف كسب اهداف تجاری تعریف می­ شود(جماعت،1386).

شانك[3] حمایت ­مالی ­ورزشی را به صورت زیر بیان می­كند سرمایه ­گذاری در موجودیت­ ورزش (ورزشکار،تیم،لیگ، یا برنامه­ی ورزشی) برای حمایت از اهداف کلی سازمانی، تجاری و یا استراتژی­ های پیشرفته (شانک،1951). گراتون[4](1985). حمایت مالی ورزشی را حمایت از یک ورزش، رویداد ورزشی، سازمان ورزشی یا رقابت توسط یک شخص یا شركت برای كسب منافع یا سود دوجانبه برای هر دو طرف قرارداد، می­داند. امروزه شركت­های تجاری و صاحبان صنایع مختلف دریافته­اند كه، حمایت مالی می ­تواند به منزله یک ابزار تبلیغاتی قدرتمند برای آنها عمل كند. در واقع یکی از مهمترین و موثرترین عناصری که موجب پیوند رویدادهای ورزشی و اقتصاد شده است، موضوع حمایت مالی ورزشی به عنوان یک روش تبلیغاتی برای شرکت­های حامی است (بلوریان،1387). اهمیت حامیان مالی در درآمد زایی بخش ورزش دنیا بعد از امتیاز پخش زنده­ی تلویزیونی قرار دارد که ارزش آن در المپیك­ برای شرکت­ها مانند شرکت‌های مك دونالد، كداك، ویزا، آدیداس وکوکاکولا بیش از 170 میلیون دلار بوده است (کاظمی،1386). بنابراین با توجه به اینکه حمایت ­مالی یکی از زیر مجموعه­های بخش بازاریابی است و مسئولین ورزش برای به ثمر بخشیدن و به نتیجه رسیدن اهداف خود در بحث ورزش قهرمانی باید زمینه را برای ورود حامیان در ورزش فراهم کنند. یکی از اولین نیازها جهت ورود حامیان به ورزش شناختن عواملی است که مانع از حمایت ­مالی در ورزش می­ شود. از آنجا که جذب حامیان ­مالی برای ورزش استان فارس نیاز به بررسی­های دقیق و کارشناسانه دارد، لذا محقق برآن است تا با بررسی وتحلیل ورزش این استان موانع حمایت­ مالی در این حوزه را شناسایی و اولویت­ بندی کند، و بتواندگامی هر چند کوچک در راه گسترش بیشتر ورزش استان فارس بر دارد.

1-2 بیان مساله

در ابتدای هزاره سوم، جهان ورزش دوران جدید و تازه ای را تجربه می كند. افزایش فعالیت در عرصه تربیت بدنی و ورزش موجب افزایش تقاضا برای كالا و خدمات مختلف شده است. این فعالیت ها به پیدایش صنعت ورزش منجر شده است. برای موفقیت در این صنعت، به كارگیری بازاریابی ورزشی امری ضروری است(پیتس و استولار، 2002).

حمایت مالی از عناصر ارتباطات بازاریابی است كه می تواند در موقعیت های معین، در كنار عناصر دیگر مانند تبلیغات، ارتقای فروش، به عنوان انتخابی سودمند، ابزار لازم ، فروش شخصی، روابط عمومی و بازاریابی مستقیم را برای تحقق اهداف خاص شركت ها تأمین كند و باعث موفقیت بازاریابان در محیطی آشفته شود(سگون و اورلی[5]،2008). امروزه ورزش از طریق به كارگیری دانش بازاریابی به صنعتی تبدیل شده است كه حمایت ورزشی از ابزارهای اصلی آن به شمار می رود. موفقیت حمایت ورزشی لازمه تصمیم گیری صحیح و اصولی است كه در نظر داشتن عوامل مختلف تاثیرگذار بر آن، هدایت بهتر فعالیت های حمایتی را میسر می كند. در حوزه مدیریت، حمایت ورزشی به عواملی مانند اهداف حمایت ورزشی، ملاك های انتخاب رشته ورزشی، آمیخته ارتباطات بازاریابی و ارزیابی حمایت ورزشی می پردازد كه از فاكتورهای مهم در فرایند تصمیم گیری حمایت ورزشی محسوب می شوند و به صورت فرایند انجام می شوند(حسینی و همکاران،1391). حمایت مالی از ورزش از تكنیكهای ارتباط جهانی است كه هدفش سرمایه گذاری در فعالیت های ورزشی، افراد و رویدادها برای بهره برداری بالقوه از مسائل تجاری مربوط به ورزش، ترغیب تماشاچیان در ورزشگاه و تماشاچیان تلویزیونی و ایجاد ارتباط بین حمایت شونده رویداد، تیم ورزشی یا ورزشكار و حمایت كننده است(رهام و همکاران، 1390).

یکی از راه های تامین بودجه کافی جهت انجام فعالیت های ورزشی به ویژه فعالیت های قهرمانی، جذب شرکت ها و سازمان ها جهت حمایت مالی می باشد. امروزه شرکت ها حمایت مالی را به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطی محسوب می کنند و تمایل دارند از این طریق آگاهی از خدمات شرکت را افزایش دهند(احسانی و همکاران،1387). سرمایه گذاری جهانی در حمایت مالی، روندی رو به رشد داشته و از حدود 500 میلیون دلار در سال 1982(کلاه[6]،2003)، به 15 میلیارد دلار در سال 2009 رسیده (شانک،2009) و بیش از 70 درصد مبالغ سرمایه گذاری شده برای حمایت مالی، در حوزة ورزش و رویدادهای ورزشی بوده است(کرمپتون،2004).

به منظور بررسی تأثیر مدیریت بهینه سیستم‌های كودی شیمیایی و بیولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد دو گونه لوبیا، آزمایشی در سال زراعی 93-1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در شهرستان اقلید انجام گرفت. عوامل مورد مطالعه شامل مقادیر و ترکیبات مختلف کودی شامل عدم مصرف کود (شاهد) (F1)، مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژنه از منبع اوره (F2)، مصرف 30 کیلوگرم کود نیتروژنه از منبع اوره+ 3 لیتر در هکتار کود بیولوژیک نیتروکسین (F3) و مصرف 30 کیلوگرم کود نیتروژنه از منبع اوره+ 25 تن در هکتار کود دامی گوسفندی (F4) و دو گونه‌ لوبیا شامل لوبیا قرمز (S1) و چیتی (S2) بود. در این آزمایش صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه‌گیری شد. مقایسه اثرات ساده تیمارهای کودی نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک متعلق به تیمار كاربرد 30 كیلوگرم كود اوره به همراه مصرف 25 تن كود دامی و در بین گونه‌های لوبیا بیشترین ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک متعلق به لوبیا قرمز بود. نتایج نشان داد كه بیشترین میزان ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک متعلق به تیمار كاربرد 30 كیلوگرم كوده اوره به همراه مصرف 25 تن كود دامی و برای لوبیا قرمز و كمترین آنها متعلق به تیمار عدم مصرف كود و برای لوبیا چیتی بود. به طور كلی نتایج نشان داد كه در راستای نیل به اهداف كشاورزی پایدار، كاهش مصرف نیتروژن شیمیای به نصف و جایگزین كردن آن با مصرف كود دامی نه تنها اثر كود شیمیایی بر رشد و عملكرد لوبیا را جبران كرد بلكه موجب افزایش معنی‌دار آنها نیز شد.

كلمات کلیدی: لوبیا، بهبود رشد، عملكرد، کارایی مصرف نیتروژن، محیط زیست سالم، کود دامی

1-1- اهمیت کاربرد کودهای بیولوژیک در کشاورزی

در سال­های اخیر در پی بحران آلودگی‌های زیست محیطی، به ویژه ‌آلودگی منابع خاك و آب ‌كه زنجیره‌وار به منابع غذایی روزمره انسان‌ها راه یافته و سلامت جوامع انسانی را مورد تهدید قرار داده‌اند، تلاش‌های گسترده‌ای به منظور یافتن راهكارهای مناسب برای بهبود كیفیت خاك و محصولات كشاورزی یا حذف آلاینده­ها با روش‌های زیست پالایی و حفظ پایداری اكوسیستم­های صنعتی آغاز شده است (اسدی رحمانی و فلاح نصرت آبادی، 1380). هر گونه سوء مدیریت كه با آسیبی حتی مختصر به اكوسیستم خاك همراه باشد، بیشترین و سریع‌ترین تأثیر را بر جامعه زنده خاك و سرعت و شدت فعالیت‌های حیاتی آن بر جای می‌گذارد. به همین دلیل است كه استفاده از كودهای بیولوژیک از مؤثرترین شیوه ­های مدیریتی برای حفظ كیفیت خاك در سطح مطلوب محسوب می­ شود. استفاده از انواع كودهای بیولوژیك، بخصوص در كشت‌های فشرده و خاك­های فقیر، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای حفظ ارزش ‌كیفی خاك است. در حالی كه مصرف غیراصولی و بلند مدت ‌كودهای شیمیایی نتیجه­ای جز تخریب تدریجی ‌كیفیت خاك، كاهش ارزش كیفی محصول، بهم زدن تعادل طبیعی اكوسیستم، در پی نخواهد داشت (اسدی رحمانی و فلاح نصرت آبادی، 1380). گرچه مصرف كودهای شیمیایی برای رفع كامل كمبود برخی از عناصر ضرورت دارد، ولی به هر صورت بهتر است كه در حد مكمل كودهای بیولوژیک مورد استفاده قرار گیرد (اسدی رحمانی و فلاح نصرت آبادی، 1380). کودهای بیولوژیک[1] یا انواع مایه تلقیح[2] شامل موجودات زنده و بالاخص ریز جانداران خاکزئی هستند که به نحوی در افزایش قابلیت استفاده گیاه از عناصر غذایی، بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک و بطور کلی افزایش عملکرد گیاه نقش دارند. اولین مایه تلقیح، تحت نام تجارتی نیتراژین[3] به بازار عرضه شد. پس از آن در سال 1905 تولید کودهای بیولوژیک در کانادا و در سال 1914 در استرالیا و سوئد شروع شد واکنون تعداد زیادی از کشورهای توسعه یافته و در حال‌توسعه اقدام به تولید کودهای بیولوژیک می نمایند. هندوستان و برزیل از نمونه های بارز کشورهای موفق در زمینه تحقیق، تولید و مصرف کودهای بیولوژیک می باشند. تولید کودهای بیولوژیک با انگیزه‌های متفاوتی صورت می‌گیرد. آنچه امروزه کشورهای توسعه یافته را به تولید این گونه کودها ترغیب می کند، توجه جدی آنها به عوارض زیست محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه و نامتعادل کودهای شیمیایی است. اما انگیزه اصلی تولید کودهای بیولوژیک در کشورهای در حال توسعه، قیمت زیاد و رو به افزایش کودهای شیمیایی در بازار جهانی است. این موضوع در کشورهایی که کودهای شیمیایی یارانه نداشته و از طرفی بخش عمده ای از کشاورزان را نیز زارعین خرده مالک تشکیل می‌دهند، نمود بهتری داشته است ( جعفری، 1388). در ایران سالانه 85 هزار تن کود شیمیایی نیتروژن در خاک‌های زراعی مصرف می‌شود که بخش قابل ملاحظه‌ای از آن را می‌توان با تولید کودهای بیولوژیک ریزوبیومی کاهش داد (جعفری، 1388). استفاده از کودهای بیولوژیک علاوه بر صرفه جوئی ارزی (کاهش مصرف کودهای نیتروژن)، کاهش غلظت نیترات در محصولات کشاورزی و آب‌های زیر زمینی، حفاظت از محیط زیست و اشتغال زایی را نیز به دنبال خواهد داشت (جعفری، 1388). بطور معمول، ارگانیسم‌های مورد استفاده برای تولید کودهای بیولوژیک، از خاک منشأ می گیرند و در اغلب خاک ها حضور دارند. با این حال در بسیاری از موارد، کمیت و کیفیت آنها در حد مطلوب نیست و به همین دلیل استفاده از مایه تلقیح درآنها، ضرورت پیدا می‌کند. كشاورزی پایدار یک سیستم تولیدی است كه در آن كاربرد بهینه كودهای زیستی، بقایای گیاهی، كودهای دامی، بقولات و كودهای سبز در جهت پایداری تولید توصیه می شود. یكی از عناصر غذایی مهم برای رشد گیاهان نیتروژن است. تأمین نیتروژن ازطریق مصرف زیاد كودهای شیمیایی یكی از دلایل اصلی آلودگی چرخه آب در طبیعت می باشد و علاوه بر این تولید آنها پرهزینه می باشد در حالی كه جایگزینی آنها با كودهای آلی نقش مهمی را بازی می كند. بهبود كیفیت خاك می تواند براساس بهبود شاخص های كمی و كیفی جامعه زیستی آن ارزیابی شود. به همین دلیل استفاده از كودهای بیولوژیک از مؤثرترین شیوه های مدیریتی برای حفظ كیفیت خاك در سطح مطلوب محسوب می گردد. در دو دهه گذشته طیف وسیعی از باكتری‌های خاك در ریزوسفر شناخته شده اند، كه می توانند رشد بسیاری از گونه های گیاهی مهم از نظر زراعی را بهبود بخشد. كود بیولوژیک نیتروكسین حاوی دو باكتری آزوسپیریلوم و ازتوباكتر می باشد. در یک دهه گذشته، كودهای زیستی به طور فشرده بعنوان نهاده های بوم سازگار به كار برده می شوند كه سبب كاهش استفاده از كودهای شیمیایی، بهبود وضعیت حاصلخیزی خاك برای افزایش تولیدات گیاه که با فعالیت بیولوژیک آنها در ریزوسفر همراه است، می شود (محمدیان روشن و همکاران، 1389). حبوبات با داشتن 17 تا 35 درصد پروتئین می‌توانند نقش عمده‌ای در رژیم غذایی انسان‌ها داشته باشند. حبوبات بعد از غلات از مهم‌ترین محصولات غذایی به شمار می‌روند كه مستقیماً در جیره غذایی مردم كشورهای آسیایی و آفریقایی قرار داشته و در كنار غذاهای مردم سایر كشورها نیز حضور دارند (صیادی و همکاران، 1389).

امروزه از آب به عنوان کالایی اجتماعی ـ اقتصادی یاد می‌شود و از آنجا که قیمت بیان کننده کمیابی هر کالای اقتصادی دیگر می‌باشد، در نتیجه ارزش آب نیز به عنوان یک کالای اقتصادی_اجتماعی باید بیان کننده کمیابی آن باشد. لذا اطلاع از ارزش آب در بخش های مختلف اقتصادی از جمله کشاورزی، نقش تعیین کننده‌ای در مدیریت منابع آبی و تقاضای آب دارد. درست است که عامل طبیعی خشکسالی در سال های اخیر باعث كمبود آب و پایین آمدن میزان آب قابل استحصال گردیده است، اما فقدان مدیریت صحیح منابع آبی، عدم تعریف درست مسئله كمبود آب و نبودن دیدگاه بلند مدت در نزد مصرف كننده به علت ضعف در اصول ترویجی و آموزشی، باعث گردیده در كشور، با مشكلات فراوانی روبرو گردیم. اثرات منفی ناشی از عدم بهره برداری مناسب از منابع آب، كاهش درآمد، تولید و بازدهی در بخش كشاورزی نه تنها باعث ناامیدی كشاورزان و ایجاد مشكلات مالی برای آنها گردیده، بلكه اقتصاد كشور را نیز از استفاده كامل از توان این بخش برای دستیابی به توسعه محروم ساخته است.

مدیریت تقاضای آب مستلزم بهره برداری بهتر و كاراتر از آب است كه از طریق وضع قوانین، تدوین آئین نامه ها، استفاده از ابزارهای اقتصادی و برنامه ریزی و نظارت و مشاركت بهره برداران امكان پذیر می باشد. بنابراین هدف عمده مدیریت تقاضا كنترل میزان درخواست نهاده و بهره برداری كارآمد از آب و به تعبیری توسعه در عمق می باشد. با توجه به محدودیت عرضه منابع آبی در كشور ما به خوبی ملاحظه می گردد كه تأكید بر مدیریت تقاضا امری لازم جهت سوق دادن منابع آبی به سمت استفاده پایدار از آنها می باشد. ایجاد دیدگاه های نوین سازگار با اهداف توسعه پایدار منابع در نزد بهره برداران و كنترل میزان بهره برداری از طریق ابزارهای موجود می تواند سرلوحه مدیریت تقاضای آب باشد (رنگانی جهرمی و محمدی، 1386). یکی از این ابزارهای مدیریت تقاضای آب نرخ گذاری صحیح آب است که به عنوان یكی از مؤثرترین ابزارهای كنترلی، در اختیار سیاستگزاران منابع آب می باشد. اصولاً قیمتگذاری آب قسمت مهمی از سیاستگذاری و برنامه ریزی منابع آب و مدیریت تقاضای آب است. ارزش اقتصادی آب و موضوع چگونگی قیمتگذاری آن در طول دهه ها در سطح بین المللی مورد بحث قرار گرفته و با افزایش محدودیت و كمیابی آب در بعضی از نقاط دنیا از جمله ایران بحث قیمتگذاری و روش های آن در سال های اخیر شدت گرفته است. طرفداران قیمتگذاری معتقدند كه سیاست قیمتگذاری آب به طور معنیداری وضعیت عملیات مدیریت آب را بهبود می بخشد و اساساً به طور جزئی یا كلی هزینه های خدمات آب را می پوشاند و از طریق تأثیر در رفتار مصرف كنندگان، امكان استفاده منطقی از آب را فراهم می كند و از طریق تأمین سرمایه لازم نیز زمینه سرمایه گذاری در منابع پایدار به ویژه در كشاورزی آبی را مهیا می سازد. بدین ترتیب با سیاست های صحیح و منطقی قیمتگذاری آب می توان بر بازده آبیاری افزود و در نتیجه از مصرف بی رویه آب جلوگیری بسیار كرد. البته فرموله كردن سیاستهای قیمتگذاری باید با ملاحظات كشش پذیری و عدم كشش پذیری تقاضای آب در كشاورزی صورت گیرد و ابزار اقتصادی باید با نیازهای اجتماعی و شرایط محیطی همراه باشد(شجری و همکاران، 1388).

در سطح استان فارس بهره برداری از آب های زیرزمینی روند صعودی دارد و برخی مناطق این استان از جمله مرودشت از این نظر در شرایط بحرانی به سر می برد. افزایش تمایل کشاورزان به توسعه کشت محصولات زراعی، تقاضا برای حفر چاه های جدید و استحصال شدیدتر منابع آب از چاه های موجود را افزایش خواهد داد. این در حالی است که اولویت اقتصاد و معیشت در استان فارس متکی به بخش کشاورزی است و بیش از 95 درصد آب در این استان در بخش کشاورزی مصرف می شود (سازمان آب استان فارس، 1392). در شهرستان مرودشت کشاورزان به منظور حداكثر نمودن سود خود می كوشند تا هزینه استخراج و انتقال آب را به ارزش تولید نهایی آن برسانند. آنها به این منظور اقدام به برداشت بیش از حد آب از چاه ها، افزایش عمق چاه ها و حتی حفر غیرمجاز چاه ها می كنند. این موضوع از یک سو ناامیدی نسبت به آینده را در پی دارد و از سوی دیگر عوارض ناشی از كم آبی را شدت می بخشد. بدین ترتیب محدودیت منابع آبی و عدم صرفه جویی در مصرف آب (برداشت

بیش از حد آب از چاه ها) در شهرستان مرودشت، موضوع قیمت گذاری آب را در منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار ساخته است.

چغندرقند با سطح زیر کشت حدود 97 هزار هکتار در کشور از جمله محصولات عمده و با اهمیت به لحاظ خودکفایی در تولید قند مورد نیاز داخلی می باشد (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). متوسط طول دوره رشد چغندرقند 200 روز و متوسط آب مورد نیاز آن 8500 مترمکعب در هکتار در سطح کشور برآورد شده است. این در حالی است که با احتساب راندمان کاربرد آب حدود 50 درصد در اراضی فاریاب، میزان آب مصرفی برای کشت چغندرقند بالغ بر 17000 مترمکعب در هکتار برای رسیدن به 100 درصد عملکرد می باشد (کوچکی و همکاران، 1372). چغندرقند در استان فارس نیز از جمله محصولات استراتژیک است که دارای نیاز آبی بالایی نیز می باشد. در سال زراعی 91-1390، استان فارس با 3/12 درصد سطح برداشت چغندرقند، سومین رتبه را پس از استان های آذربایجان غربی و خراسان در كشور ر دارا است. میزان تولید چغندرقند كل كشور 7/4 میلیون تن برآورد شده است که معادل 6/5 درصد از کل میزان تولید محصولات زراعی می­باشد. استان فارس با 7/9 درصد سهم از تولید کشور در جایگاه چهارم تولیدکنندگان این محصول قرار گرفته است (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). شهرستان مرودشت با بیش از 27 درصد تولید، بالاترین سهم تولید را در استان فارس در اختیار دارد (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). نیاز خالص آبیاری این محصول در منطقه مرودشت 9570 مترمکعب در هکتار و دوره کاشت و برداشت آن از اردیبهشت تا مهر ماه می باشد ( طرح بهینه سازی الگوی مصرف آب کشاورزی).

با توجه به آنچه بیان گردید و نقش حیاتی آب در تولید چغندرقند به عنوان یکی از مهمترین محصولات این منطقه و نیز با در نظر گرفتن نیاز آبی نسبتا بالای آن، این مطالعه با اهداف تخمین تابع تولید چغندرقند، تعیین كشش قیمتی تقاضای آب و ارزش بهره وری نهایی(ارزش اقتصادی) آب در تولید چغندرقند و همچنین تعیین قیمت تمام شده آب و مقایسه آن با ارزش بهره وری نهایی آب در تولید چغندرقند در شهرستان مرودشت صورت گرفت. به دنبال تعیین ارزش اقتصادی آب در منطقه امید است با مدیریت صحیح اقتصادی، استفاده از منابع آب این منطقه را به طریقی برنامه‌ریزی کرد که ضمن حداکثر استفاده از امکانات، موجبات حفاظت منابع آب منطقه را فراهم آورد و از طرفی با تعیین ارزش آب زمینه را برای صرفه‌جویی و جلوگیری از اسراف مهیا نمود.

                انسان از دیر باز برای تأمین معیشت و توسعه رفاه فردی و اجتماعی خویش به كار و تلاش جسمی، فكری و اجتماعی مشغول بوده است . در این راستا با گذشت زمان بر پیچیدگی های عرصه كار و تولید افزوده شده و ضرورت تقسیم كار در همه شئون اجتماعی حس شده است. به عبارتی، با رشد و توسعه فن آوری های علمی – صنعتی و خدماتی، تغییر ات بزرگی درعرصه های زندگی بشری رخ داده است . با بروز این تغییرات، ضرورت سازگاری و انطباق آدمی بیش از پیش احساس شده و بشر با اتكا به هوشمندی خویش به تقسیم كار درعرصه های مختلف روی آورده است تا با تخصصی كردن كارها، بازده های تولیدی و خدماتی افزایش یابد. با این حال، آدمی برای انطباق با موقعیت های نوین كاری و شغلی به توانمندی های بیشتری نیازمند بوده تا بتواند پاسخهای مناسب و سالم به درخواست نوین صنعت و مدرنیته ارائه كند چرا كه این درخواستها، فشارهای روزافزونی در محیطهای كاری بركارگزاران وارد نموده و سلامت ایشان را تهدید می نماید(تسای[1]، 2003) .

كار برای انسان درآمد می آورد تا كالاهای اساسی لازم برای بقا و راحتی خودش را تهیه نماید؛ همچنین كار موجب فعالیت ذهنی و فیزیكی هدفمند می شود، عزت نفس و احساس رقابت را افزایش می دهد و در نهایت برخی از نیازهای اجتماعی را از طریق فراهم آوردن فرصت هایی برای ارتباط اجتماعی برآورده می سازد (بیچ، برنز و شفیلد[2]،1982)

هر یک از مشاغل، دارای مشكلات و ویژگی های خاص خودش است . اما یكی از ویژگی های بسیاری از مشاغل این است كه كارمندان و كاركنان را در معرض خواسته ها و یا فشار های زیاد مد یران قرار می دهد و از سوی دیگر،كاركنان چون نمی توانند این خواسته ها را برآورده سازند با ایراد پی در پی مدیران مواجه می شوند و فشار روانی زیادی را متحمل می گردند . تداوم این چرخه در نهایت موجب از هم گسیختگی روانی و جسمانی فرد می شود . موقعیت بالا را زمانی تصور كنید كه كارمند در محیط كاری خود نابرابر ی های اجتماعی زیادی را نیز تجربه كند. در چنین شرایطی فرد ممكن است با توجه به عوامل مستعد كننده پاسخ های متفاوتی به شرایط كاری فشار زا بدهد . مثلاً دست به بطالت اجتماعی یا كم كاری بزند، مكرراً بیمار شود و به نوعی خود ش را از شرایط كاری فشار زا نجات دهد. سرانجام نیز ممكن است كه فرد دچار فرسودگی شغلی شود.

                فرسودگی، به عنوان حالت روان شناختی تعریف میشود كه از سطوح بالای استرس های طولانی مدت در زندگی شغلی ناشی میشود )گرانفلد و همكاران[3]،2000) .

فرسودگی شغلی عبارت است از كاهش قدرت سازگاری فرد در مقابل عوامل استرس زا و كاهش كلی منابع جسمی و ذهنی بر اثر كوشش زیاد جهت دستیابی به اهداف غیر واقع بینانه كار و سندرمی است مركب از فرسودگی عاطفی، مسخ شخصیت، و فقدان موفقیت فردی كه می تواند در میان افرادی كه به نوعی خدمات انسانی انجام می دهند اتفاق بیفتد(حق شناس، 1385) .

استرس های شغلی می توانند از شرایط نامناسب كار، مانند حجم كار( بیش از اندازه زیاد یا كم بودن آن) و یاكیفیت آن (بالاتر یا پایین تر بودن از حد توانایی های فرد)عدم تناسب ، فقدان امنیت شغلی ورضایت شغلی جاه طلبی شغلی ارضا نشده، رابطه ی نادرست با كاركنان،تعارض بین کار و خانواده ، ابهام و تعارض نقش و… ناشی شوند(براهنی، 1379 ) .

رضایت شغلی از جمله عواملی است که در زندگی افراد تاثیر بسزایی دارد و در صورتی که افراد از شغل خود راضی باشند، با نگرش مثبت تر به زندگی نگاه می کنند. آنها نسبت به زندگی خود خوشبین هستند و معتقدند در صورتی كه تلاش كنند به آن می رسند، اهداف دست نیافتنی در نظر آنان دست یافتنی است. در صورتی كه افرادی كه از شغل خود راضی و خشنود نیستند و در اصل ناراضی هستند از همه چیز گله می كنند و هنگامی كه به اهداف خود دست پیدا نمی كنند آن را به گردن دیگران می اندازند.

با توجه به اهمیتی كه رضایت شغلی در سلامت روحی روانی و بهره وری افراد دارد این پژوهش به منظور تعیین میزان رضایت شغلی زنان شاغل در دانشگاه های یاسوج و عوامل موثر در ایجاد نارضایتی شغلی صورت گرفته است.

نتایج حاصل از این تحقیق می تواند گامی مؤثر در جهت شناخت هر چه بیشتر و بهتر و بالا بردن رضایت شغلی و عوامل موثر بر آن باشد.

 بیان مسئله

یكی از موضوعات مورد توجه در مدیریت نیروی انسانی در سازمان ، تامین نیروهای انسانی و ایجاد انگیزه برای بالا بردن كیفیت كار آنان است . شغل هر فرد باید تامین كننده قسمتی از نیازهای مادی، روانی و اجتماعی او باشد اما برخی از انسانها به علت مشكلات اقتصادی ، ضعف مدیریت ، عدم برنامه ریزی صحیح و به ویژه توجه نكردن به لزوم ارضانیازهای اساسی دچار احساس نارضایتی شغلی می‌شوند. افزایش رضایت شغلی باعث برانگیخته شدن كاركنان به كاربیشتر می شود و با افزایش رضایت كاركنان می توان خدمات بهتری ارائه نمود ( فلاح مهنه ، اسدیان ، 1384 ).

از دهه 1980 بسیاری از پژوهشگران رفتار سازمانی تلاش كرده اند به این سولات پاسخ دهند كه از میان صفتهای زمینه ای ( افراد ) و عوامل سازمانی ( محل كار ) كدام یک تعیین كننده عمده رضایت شغلی در موقعیت ها و شرایط كاری مختلف به حساب می آیند . رضایت شغلی یعنی نگرش كلی فرد درباره شغلش و بدیهی است كه كارایی و كارآمدی سازمان در گرو در اختیاز داشتن كاركنان كارآمد است (ساعدی ، گرجی ، 1387).

براساس نظریه خشنودی درونی ، نظریه ویژگی های درونی در شرایطی كه انجام دادن وظایف شغلی برایمان لذت بخش باشد میزان خشنودی شغلی ما نیزبیشتر است كه البته تلقی افراد مختلف نسبت به لذت بخش بودن وظایف شغلی با یكدیگر متفاوت است ( ساعتچی ، 1389).

طبق یافته های پژوهشی از جمله عوامل فرسودگی شغلی باعث کاهش رضایت شغلی می شودکه می تواند تاثیر بسیار زیادی در کاهش لذت بخش بودن شغل و تبع آن باعث کاهش خوشنودی شغلی داشته باشد.