در این فصل پیرامون چارچوب تحقیق ابتدا بیان مسئله تحقیق پرداخته و سپس سوالات تحقیق، فرضیه های تحقیق، ضرورت تحقیق، انگیزه تحقیق، اهداف تحقیق، اهمیت موضوع تحقیق، محدوده مورد مطالعه، سوابق تحقیق، روش تحقیق و مراحل آن، با تشریح ابعاد هر یک بیان می شود.

باتوجه به تاكید مقام معظم رهبری در سال 1385 به منظور تحقق بخشیدن در «استفاده صحیح و مناسب از ظرفیت های علمی نخبگان در راستای توسعه همه جانبه كشورمشی و سیره نخبگان سیاسی گذشته و معاصر ایران در عرصه جغرافیای سیاسی ایران نیز الگوی بدیلی در مواجهه با پرورش نخبگان سیاسی در كشور است گفتمان نخبگان اسلامی انقلاب ایران هم‌اكنون به گفتمان مسلط توده‌های مردم و نخبگان سیاسی خاورمیانه و نظام بین‌الملل درراستای مقابله باگفتمان رایج تحمیلی غربی تبدیل شده است ظهور انقلاب اسلامی ایران نقطه عطفی در تحولات سیاسی منطقه خاورمیانه و نظام بین‌الملل محسوب می‌شود این مسئله متاثر از جایگاه ایران در خاورمیانه به عنوان نقطه تلاقی منافع ابرقدرت‌ها و همچنین اهداف و رسالت‌های بین‌المللی گفتمان‌ انقلاب اسلامی بوده است از سوی دیگر تلاش نظام جمهوری اسلامی ایران در راستای تحقق این اهداف وتاثیرات آن درحوزه اندیشه‌های بین‌الملل ودرسطح تعاملات سیاسی – امنیتی خاورمیانه نیز عملا سبب شده است كه گفتمان انقلاب ایران، نقش مهمی در تحولات سیاسی – اجتماعی، فرهنگی و امنیتی منطقه و نظام بین‌الملل داشته باشد. در این میان، تغییر معادلات سیاسی جهان، صدور انقلاب، حمایت از نهضت‌های آزادیبخش و مبارزه با صهیونیسم جهانی، مهمترین ابعاد بین‌المللی انقلاب بوده‌اند. از سوی دیگر گفتمان نخبگان انقلاب اسلامی سبب بیداری و احیای تفكر اسلامی در منطقه شده و با ارائه الگوی مردم سالار دینی و تقویت جریان اسلام‌گرایی در جهان، به بی‌اعتباری نظام دو قطبی به ویژه تضعیف جایگاه هژمونیک آمریكا منجر شده است. این تاثیرات گسترده و پایدار گفتمان نخبگان انقلاب اسلامی عملا سبب جهت‌گیری و رویارویی قدرت‌های محافظه‌كار منطقه‌ای و ابرقدرت‌هایی كه منافع آنان درخاورمیانه با چالش مواجه شده است، گردیده و به همین دلیل اقدامات وسیعی در راستای مقابله با گفتمان نخبگان انقلاب اسلامی و اشاعه ارزش‌ها و پیام‌های آن صورت گرفته است. علی‌رغم چالش‌های ‌فراروی گفتمان نخبگان اسلامی انقلاب ایران، این گفتمان هم‌اكنون به گفتمان مسلط توده‌های مردم و نخبگان سیاسی خاورمیانه و نظام بین‌الملل در راستای مقابله با گفتمان رایج تحمیلی غربی تبدیل شده است.

نخبگان سیاسی نقش تعیین کننده ای در توسعه یا زوال جامعه ی خود بازی می کنند. در مورد ایران، ودرطول تاریخ آن وحتی در انقلاب اسلامی 1357 گروه نخبگان سیاسی قبلی را از بین برد و گروه جدیدی خلق کرد. چنین به نظر می رسد که گروه ها یا طبقات اجتماعی از نخبگان سیاسی با گفتمان های متفاوت که نقش مهمتری را در پیروزی انقلاب بازی کرده اند، به همان نسبت و اندازه در گروه هیأت حاکمه نماینده دارند.

درسالهای قبل و پس از انقلاب اسلامی، جغرافیای سیاسی و هویت ملی ایرانی از فرهنگ سیاسی نخبگان بویژه نخبگان جمهوری اسلامی ایران تاثیرگرفته است. این تاثیررامی توان ازلحاظ ایدئولوژی انقلاب برتحکیم وتداوم هویت سرزمینی ایران درچارچوب گفتمان انقلاب اسلامی، تحول این ایدئولوژی ازگفتمان انقلاب به گفتمان اصلاحات، وتوسعه اقتصادی وشناخت بسترهای تکوینی گفتمان مردم سالاری دینی و گفتمان دولت اسلامی او نیز از لحاظ تاثیر بر مشارکت توده ای وبسیج سیاسی درچارچوب گفتمان انقلاب اسلامی برتحکیم وتداوم ناسیونالیسم ایرانی، تحول مفهوم مشارکت، و تاثیررویکردهای متفاوت برآن دید. دراین پایان نامه، درراستای آزمون فرضیه های پیشنهادی، ازمباحث مطرح نتیجه گیری به عمل آمده است. این پژوهش با توجه به اهمیت و نقش نخبگان رسمی در ساخت جغرافیای سیاسی ایران به مواردی چنداز آن می پردازد بر مبنای چنین فرضیه ای است که ما روندرشدوتوسعه جغرافیای سیاسی را درایران از طریق تحلیل نخبگان سیاسی آن بررسی کرده ایم که مفهوم نخبگان سیاسی آنچنان که دراین پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است یک مفهوم تجربی یا رفتاری است.

1-2) بیان مسئله

با توجه به این که در طول تاریخ و در عرصه های مختلف جهانی در بحث ژئوپلتیک نخبگان سیاسی وعلمی ودانشگاهی از جمله راتزل نقش بسزائی درپیشبردوتحول در جغرافیای سیاسی داشته اندو این امر نیز در ایران قابل لمس است برآن شدیم تا با بررسی های گسترده تحلیلی بر نقش گفتمان نخبگان سیاسی در جغرافیای سیاسی ایران داشته باشیم.

گفتمان باید بینش سیاسی، فرهنگی وبویژه دینی را در مخاطبان ارتقا‌ داده و نتیجه آن نیز آنان را به حقایق نزدیک كرده و پیوند دوستی و تفاهم را ‌بین گروه‌های مختلف در چارچوب نظام اسلامی تقویت كند و وحدت میان امت‌ها را مستحكم‌تر نماید

در این پایان نامه میخواهیم تاثیرات فرهنگ سیاسی نخبگان ایران وبخصوص جمهوری اسلامی ایران طی سال 1357تا1391 تحلیل نمائیم.

در تشریح این امرابتداعا به انواع تعاریف مختلف از نخبگان سیاسی ووضعیت نخبگان سیاسی در انواع نظام­های سیاسی و نحوه تاثیر گذاری آنان در حکومت های مختلف چه دیکتاتوری و چه دموکراسی از مقاطع زمانی را در نظر گرفته ایم وسپس براساس مقاطع زمانی مختلف گفتمانهاراپیرامون نحوه تاثیرگذاری گفتمان سیاسی نخبگان جغرافیای سیاسی برگزیده ایم. سپس به وضعیت جغرافیای سیاسی ایران در دوره های مختلف و حتی وضعیت جغرافیای طبیعی و ویژگی های خاص ایران رامورد بررسی قرار داده ایم سپس برای تبیین وارزیابی نقش گفتمان های مختلف از دوره های تاریخی بخصوص از زمان قاجار و پهلوی و همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال های 1357 تا1368 ازگفتمان ((انقلاب اسلامی)) بهره گرفته وسال های پس از آن یعنی سال های 1368 تا1376 درچارچوب گفتمان ((اصلاحات وتوسعه اقتصادی)) تحت بررسی و ارزیابی علمی قرار داده و بلاخره سالهای 1367 تا 1384را باابتناء به گزاره های گفتمانی ((مردم سالاری دینی)) وهم چنین سال های 1384تا 1391رااز گفتمان دولت اسلامی مورد تجزبه وتحلیل علمی قرار داده ایم. همچنین در این مبحث به موارد خواص تصمیم گیری نخبگان سیاسی ایران بویژه بحث جمعیت و پیشرفت و عدالت وتاثیرات گفتمان ها در مسائل منطقه ای اشاراتی داشته ایم.

بی تردید تاریخ معاصر ایران وخصوصا دوره های زمانی مورد پژوهش، مشحون ازنظرات مختلف و کنش‎های متفاوت وبعضا متعارض گفتمان سیاسی نخبگان در ارتباط با رویکرد جغرافیای سیاسی می باشد که البته حسب دلایل مذکور، ما در اینجا صرفا به قدر مشترک گزاره های گفتمانی فرهنگ سیاسی نخبگان اکتفا نموده ایم وبه همین جهت گزاره های گفتمانی مورد بررسی را تحت عناوین کلی و متمایز و در عین حال مرتبط به هم از جمله ” گفتمان انقلاب اسلامی”، “گفتمان اصلاحات و توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی “و بلاخره ” گفتمان مردم سالاری دینی” می باشد، مورد ارزیابی علمی قرار داده ایم.

1-3) سوال تحقیق

بدون تردید هر تحقیقی در راستای شكل گرفتن سوال یا سوالاتی در ذهن محقق انجام می گیرد و شخص پژوهشگر همواره تلاش می كند تا در طول تحقیق به شیوه ای علمی و دقیق به پاسخ های مناسب و قانع كننده ای برای سوالات خود دست یابد. ضمن اینكه برای انجام یک تحقیق خوب پرسش ها خیلی اساسی‎اند و این پرسش‎ها ما را به دانش جدید یادرحل مسئله ی ویژه هدایت می كنند. با توجه به موضوع تحقیق كه به ((تحلیل تاثیرنقش گفتمان نخبگان سیاسی برجغرافیای سیاسی ایران)) می پردازد، نگارنده سوالی به شرح زیر تدوین نموده است.

1- آیا گفتمان نخبگان سیاسی بر جغرافیای سیاسی ایران تاثیر گذار بوده است؟

دانلود و برنامه ریزی شهری

با عنوان :  بررسی روند توسعه فضایی- کالبدی شهر بندر کیاشهر در دو دهه اخیر

دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

دانشکده علوم انسانی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری (M.A.)

عنوان

بررسی روند توسعه فضایی- کالبدی شهر بندر کیاشهر در دو دهه اخیر

 استاد راهنما

دکتر رضا حسن پور

استاد مشاور

دکتر علیرضا کشور دوست

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

بیان مسئله

شهرها دوره های زمانی زیادی را پشت سرگذاشته اند تابه رشد و وضع کنونی خود رسیده اند. شهرهای گیلان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شکل فضایی و کالبدی کیاشهر مربوط به دوره های مشخص و متمایز از یکدیگر می باشد و این اختلاف در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی و فضایی دیده می شود.باتوجه به پیشینه تاریخی و بررسی های به عمل آمده می توان تحول نسبتا دقیقی ازرشد وتوسعه فضایی کالبری شهرکیاشهر را در دو دهه اخیرارائه نمود .

این شهر از قدمت چندانی برخوردار نبوده وتنها نکته قابل ذکران این است که چون این ناحیه در قرن هشتم (ه. ش)نیز جزءمناطق تحت فرماندهی سادات کیایی بوده ابتدا به نام حسن کیاده وبعدها به نام بندر کیاشهر مرسوم گردیده است .

هسته اولیه شهر دربخش شرقی و در پایین همان مرکزشهرکنونی شکل گرفت پس ازآن دو بخش دیگر (بالا محله ومیان محله ) که دردوسمت غربی شهر که رودخانه سفیدرود کنونی قرار دارد شکل گرفت از زمانی که شیلات وصادرات وواردات کالا از کیاشهر رونق گرفت یعنی دوره 150 سال قبل صیادان وکارگران شیلات که اغلب ترک بودند در بخش شمال غرب پایین محله کنونی استقرار پیداکردند وبه این ترتیب ترک محله به وجود آمد پس از آن در دهه هفتاد شمسی شهرک منظم وشطرنجی درشمال شرقی پایین محله به صورت از پیش برنامه ریزی شده طراحی شده وحیات پیداکرد .

بدین ترتیب طی چند سال اخیر توسعه فضایی کالبری شهرتاامروز تکمیل شد وفضاهای خالی درون شهر بر اثر توسعه در حال تکمیل شدن است .کیاشهر در طول این سالهابه گسترش عرض جهت شرق خود ادامه داده وروند توسعه فضایی کالبدی شهر اغلب به طرف شمال وبه سمت جنوب مزارع کشاورزی بسیار اندک است .همچنین با افزایش ساخت وساز در فضاهای باز داخل شهر و بر تراکم مسکونی افزوده شده است

اکنون بندر کیاشهر با گذشت زمان وسرعت بالای شهری شدن در طی سالهای اخیر به عنوان یک شهر از توسعه ناموزونی برخوردار است این توسعه از طریق اشتغال بی رویه زمین از این به بعد به عنوان عنصری برای سوداگری ونوع خاصی از سکونت وفعالیت در بسیاری موارد در تقابل با شیوه های زیست وحتی شرایط اقلیمی خود راعرضه می دارد .

شهر از این پس از سال (1388) به بعد مکانی است متشکل از تعداد بلوک شهری تعریف شده وبه وسیله خیابان ها اطراف بدون ارتباعات منطقی فضایی –کالبدی در کنار هم گرد آمده اند از اینرو در صورت که تدابیر جدید (طرح تازه نوشته شده جامع وتفصیلی شهر می توان از آن به عنوان ابزاری جهت جاذب جمعیت وارتقا ء وتوسعه موزون شهری بهره گرفت .

1-2-سوالات تحقیق

روند توسعه فضایی – کالبدی بندر کیاشهر در دو دهه اخیر چگونه بوده است؟

3-1-اهداف تحقیق

اهداف علمی :

الف :برسی توسعه فضایی کالبدی بندرکیاشهر می باشد .

2-تعین عوامل موثر در توسعه فضایی – کالبدی شهرطی دو دهه اخیر

ب:اهداف کاربردی

الف :1 برسی ومقایسه توسعه بندر کیاشهر بااستانداردهای شهردر حال رشد

2- برر سی نقش سیاست های کلان ملی مبنی بردادن اعتبارات عمرانی و مناسب برای این شهر برای تقویت بنیه سازمان های مسول من جمله شهرداری وبخشداری .

1-4-اهمیت وانگیزه تحقیق – ضرورت تحقیق

این بخش از مناطق معروف حکمرانان منطقه ای ومحل استقرار حاکمان وقت بوده است .بندر کیاشهر در دوره های مختلف تاریخی از رشد وگسترش ثابتی بر خوردار نبوده است .بطوریکه در یک محدوده زمانی به چنان رشدی رسیده که مورد توجه روس ها قرارگرفته (اداره شیلات )که توسط روسها در زمان تصدی شیلات ایران ساخته شد که نوع معماری نیز تحت تاثیرفرهنگ معماری روسی می باشد ودر زمان هم از تعالی و رشد شهر در زمان جنگ کاسته شده است .

توجه به مطالبی که ذکر خواهد گردید مابه دنبال درک این مطلب هستیم که بتوانیم باترسیم ویژگیهای جغرافیایی بندر کیاشهر ونتایج حاصل ازآن پی به دلایل تغییر شکل فیزیکی – کالبدی شهر ببریم که با تدابیر صحیح امکان برنامه ریزی مناسب برای رشد وتوسعه مناسب شهر بکوشیم

1-5-فرضیه تحقیق

1:بیان جهات گسترش شهر وجهات پیش بینی شده در طرح جامع یا مادی شهر هماهنگی وجود دارد .

2-بین افزایش جمعیت شهروجهات توسعه فضایی – کالبدی شهر ارتباط وجود دارد.

1-6- روش و ابزار تحقیق

در تحقیق حاضر سعی شده است عوامل موثر بر مساله مورد تحقیق شکافته شده ومورد تجزیه وتحلیل قرارگیرد وباروش پیمایش (بااستفاده از تکنیک های محاسبه ومشاهده وغیره )به کسب اطلاعات پرداخته شده است .

1-6-1- جامعه آماری

در این تحقیق جامعه آماری مردم شهر بندر کیاشهر می باشند.

1-7-محدوده مورد مطالعه ومقطع زمانی :

بندر کیاشهر در در بخش حوضه آبریزسفیدرود در کناردریای خزردر استان گیلان در قسمت شمال ایران واقع شده است که از جهات مختلف باشهرستانهای مختلف همجوار است.

بندر کیاشهر از شمال به دریای خزر و از جنوب به بخش مرکزی آستانه اشرفیه واز سمت شرق به شهرستان لاهیجان واز غرب به بخش لشت نشاء متصل می باشد.با توجه به منطقه ساحلی ومرزی با کشورهای تازه استقال یافته آسیای میانه (آذربایجان و…)از حیث امنیتی دارای شرایط خاصی است دارای اسکله وبندر وطرح سالم سازی دریا می باشد .مقطع زمانی مورد مطالعه در سالهای 1388-1368 می باشد وعلت انتخاب این مقطع به جهت مقایسه توسعه فضایی وکالبدی شهر در این سالها بوده است .

نقشه 1-2- شهرستان آستانه اشرفیه به تفکیک بخش و دهستان (1365)

نقشه شماره 1-3- تقسیمات شهرستان آستانه اشرفیه

طرح جامع و تفضیلی بندر کیاشهر سال 1387

1-8- جامعه آماری تحقیق:

جامعه آماری به جامعه گفته می شود که افراد و اشیاء دارای حداقل یک صفت مشخص مشترک با هم باشند.در این تحقیق جامعه آماری مردم شهر بندر کیاشهر می باشند که براساس سرشماری جمعیت سال 1385 ، N مقد ار بوده استک

1-9- مفاهیم و واژه های تحقیق

1-9-1- توسعه

توسعه دارای مفهوم پیچیده ای است ، بخصوص وقتی بخواهیم مفهوم توسعه را در مورد جامعه ای خاص و در مقایسه با دیگر جوامع تعیین کنیم. توسعه یک تغییر اجتماعی نیست ، تغییرات اجتماعی شامل تغییراتی اند که ممکن است زیان آور باشند در صورتی که توسعه صرفا مترادف است با جنبه سود آور پیشرفت تا اصلاحات (برای مثال اصلاحاتی در سطح زندگی ، اختیار تکنولوژی جدید ، تامین نهادهایی جدید و غیره)تاثیرات نیز ممکن است یکنواخت نباشدو توسعه برای یک فرد یا گروهی از جاممعه به معنای توسعه برای فردی یا گروهی دیگر نباشد. بنابراین هر چه توسعه ای که برای آینده برنامه ریزی می شود ممکن است با منافع متضادی روبه رو شود.

گر چه عوامل اقتصادی در تعریف توسعه دارای اهمیت زیادی هستند، اما توسعه چیزی بیش از توسعه اقتصادی یا رشد اقتصادی است. توسعه را می توان فرایندی چند بعدی تعریف کرد که علاوه بر توسعه اقتصادی شامل فرایندهای توسعه اجتماعی ،سیاسی اداری نیز می باشد و تمامی این فرایندها به نحو پیچیده ای به یک دیگر مربوط اند .[1]

به طور کاملاعمومی مفهوم توسعه را چنین بیان نمود منظور از توسعه یک کشور شهر یا یک منطقه ،افزایش تولید دسترسی به تسهیلات زیر بنایی وخدماتی فرصتهای شغلی مناسب بکارگیری تکنولوژی جدید وافزایش نرخ سرمایه گذاری ومصرف است . ^[2] توسعه هنگامی همه جانبه وپایدار است که همه ی زمینه های زندگی را بپوشاند .

1-9-2-توسعه فیزیکی

رشد وگسترش انرامواره شهر یعنی بزرگ شدن تنه واندام فیزیکی شهر به معنای توسعه فیزیکی است .که شهر از جهات مختلف می تواند به این توسعه ورشد برسد ودر مقابل نیز همانطور هم می تواند توسط بعضی عوامل متوقف شود در توسعه فیزیکی شهر زمینهای اطراف شهرها ویا به عبارتی روستاها هم جوار شهر ها به شهر اصلی متصل وچسبانیده می شوند وتحت اشتغال شهر در می آید .

توسعه فیزیکی بر خلاف توسعه کالبدی که در جان شهر ودرداخل خود شهر صورت می گیرد .

پارافراتر وروزبه روز فضای بیشتری رااشغال می کند .

1-9-3-توسعه کالبدی

دربیان مفهوم توسعه کالبدی نیاز به روشن نمودن کلمات آن مثل توسعه وکالبدی هستیم .چنانچه توسعه ومفهوم آن قبلا ذکر شده وکلمه کالبدهم به معنای بافت وفرم می باشد.

که دررابطه باتوسعه به مفهوم رشد وتکامل بافت وشکل فرم یک شهرمی باشد هر شهری ازابتدای تولد واحداث آن از یک نوع بافت وشکل خاص تبعیت می کنند وروبه رشد وتعالی می گذارد توسعه کالبدی به معنای رشد همه جانبه شهر به صورت عمومی وچه به صورت افقی می باشد .

در تاریخ شهر وشهرنشینی واحداث شهر وشهرک های مختلف در سر تاسر دنیا همه آنها به دلیل ویادلایلی مختلف بوجود آمده اند وتوسعه پیدا کرده اند وبانگاهی به تاریخچه شهرهای قدیمی ایران متوجه وجود طبقه بندی بودن شهرهامی شویم مثال شهر رشت که با گذشت زمان رنگ وبوی خود را از دست داده وبه عنوان بافت قدیم شهردر پس دیوارهای بافت جدید پنهان شده اند کالبد هر شهر باگذشت زمان در حال تغییرو تحول است بطوریکه از این تغیرات باعنوان توسعه کالبدی یاد می کنند.

1-9-4-مفهوم شهر

شهر City: تعریف جامعی که بتوان همه شهرهای جهان را شامل شود مشکل است به خاطر اینکه شهرها تابع مختلف اقتصادی و اجتماعی هستند. به همین خاطر متخصصیم شهری هر یک از دیدگاه خود از شهر را ارائه می دهند که در اینجا به چند نمونه آن اشاره می شود. مکان قابل زیست با فعالیت های غیر کشاورزی (درکوش، 1380 : 6)

محدوده ای را شهر گویند که بسیاری از شرایط و خصوصیات از جمله، ابعاد اکولوژیکی، شرایط در خصیصه های اجتماعی- فرهنگی، خوزه های اداری، فعالیت های اقتصادی، خصوصیلات جمعیتی را نسبت به سکونت گاه های دیگر متمایز می نماید (شکویی، 1385: 105).

ماکس سور شهر را الگویی کامل از زندگی اجتماعی می داند که از دل جوامع روستایی قد کشیده است و گذر شهر نقطه تمرکز امور بازرگانی است و به اعتقاد رانزل، شهر مجل اجتماع دائمی انسان ها در برابر اجتماعات موقتی و فصلی است.

خیلی از کشورها تعداد جمعیت را برای شناحت شهر از روستا ملاک قرار می دهند به عنوان مثال فرانسه، آلمان و ترکیه معیار شناخت شهر از روستا 2000 نفر در ایالات متحده آمریکا و مکزیک 2500 و کانادا 1000 نفر و در روسیه 14700 نفر در ترکمنستان 5000 نفر ساکن می باشد. در ایران تا سال 1365 ، رقم 5000 نفر و پس از آن رقم 10000 نفر ساکن، ملاک تشخیص شهر از روستا می باشد. بعضی از دیدگاه اقتصادی به این امر نگاه می کنند و ملاک تشخیص شهر از روستا را درصد شاغلین در کشاورزی می داند. به گونه ای که اگر بیش از 50 درصد شاغلین در یک مجتمع زیستی دربخش غیر زیستی می باشد، آن مکان شهر محسوب می شود وگرنه روستا است (عظیمی، 1380: 10).

همچنین در فرهنگ دهخدا تعریف شهر اینگونه ، مدینه، اجتماعی خانه های بسیار و عمارات بیشمار که مردمان در آن سکنی می کنند در صورتی که از فصیه، قریه و ده بزرگتر باشد. آبادی و خانه های بسیار و خیابان ها و بازارها مشتمل و دارای سازمان های اداری و انتظامی می باشد. مجموعه بسیاری از خانه ها و عمارات و خیابان ها و کوچه ها که در ناحیه ای محدود قرار دارند

2-1-مبانی نظری تحقیق

2-1-1-نظریات موجود در ارتباط باشکل گیری وگسترش شهرها

انسان پالئولیتیک به صورت کوچ نشین زندگی خود رااز راه شکار میوه چینی وماهیگیری تامین می کرد پالئولیتیک (عصر حجر قدیم ) تقریبا 10 هزار سال پیش پایان گرفت در این دوره غار نشینی اساس سکونت گاه انسانها بود ومعتقدات آنها بر پایه سحر وجادو قرار داشت .

انسان عصر حجر قدیم بتدریج به زندگی خانوادگی گروهی وقبیله ای روی آوردوبر اساس مقتضیات فصلی در یکی از اقامتگاه هابه زندگی جمعی پرداخت تا از گزند حوادث طبیعی مصون بماند .اقامتگاه های انتخابی بیشتر در کنار رود ها باتلاقها وخلیج های کوچک به وجود می آمد.آنجایی که دسترسی به ماهیگیری وآب شرب امکان پذیر بود این اقامتگاه ها همه اقامتگاه های فصلی بودند .

در طی زمان به دلیل آب وهوای مساعد وخاک حاصلخیز بتدریج زندگی روستا نشینی با پرورش گیاه ودام ظاهر شد ودرحدود 12 هزار سال پیش اهلی کردن حیوانات وپرورش نباتات عملی شد این تحولات منابع ذخیره غذایی رابرای ادامه حیات گروه های انسانی فراهم ساخت پیام این تحولات نیز به وجود آمدن سکونتگاه های روستای بود .[3]

شهر ها مراحل تکامل تدریجی خود را از روستاها آغاز نمودند چنانچه در این نظریه پاتریک گدس[4] و لوئیزمامفورد[5] شکل گیری شهر ها را به هسته اولیه روستا مرتب می دانند[6] . ارتباط و همکاری روستاها شکل تازه ای از سکونتگاه های انسانی رابه صورت شهر به وجود آورد .این گفته از نظریه های مربوط پیدایش شهر است[7] .

در این فصل پیرامون چارچوب تحقیق ابتدا بیان مسئله تحقیق پرداخته و سپس سوالات تحقیق، فرضیه های تحقیق، ضرورت تحقیق، انگیزه تحقیق، اهداف تحقیق، اهمیت موضوع تحقیق، محدوده مورد مطالعه، سوابق تحقیق، ؛روش تحقیق و مراحل آن ، با تشریح ابعاد هر یک بیان می شود.

ایران بزرگ (همچنین ایران زمین و یا ایرانشهر) محدوده جغرافیایی و حوزه تمدنی فلات ایران و جلگه‌های مجاور آن، شامل ایران کنونی، بخش اعظم قفقاز، افغانستان و آسیای مرکزی است، که گهگاه از آن با عنوان پارس بزرگ هم یاد می‌کنند.

عنوان ایران صرفا محدود به بخش غربی آن که هم اکنون به این نام خوانده می‌شود، نیست و تمام مرزهای سیاسی کشوری که تحت تسلط ایرانیان بود همچو بین النهرین و اغلب ارمنستان و جنوب قفقاز را هم در بر می‌گیرد. مفهوم ایران بزرگ از جهات گوناگون ریشه در تاریخ چند هزار ساله آن دارد و به دوران نخستین امپراتوری پارس بازمی گردد. در دوران جدید، ایران بسیاری از سرزمینهای خود را از دست داد از جمله واگذاری عراق به امپراتوری عثمانی (۱۵۳۳ میلادی)، واگذاری افغانستان به بریتانیا طی قرار داد پاریس در ۱۸۵۷ میلادی و ۱۹۰۵ میلادی و واگذاری سرزمینهای قفقاز به روسیه در قرن هجدهم و نوزدهم میلادی؛ عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۸۲۸ و پس از نبرد روسیه و ایران، استانهای قفقازی ایران را برای همیشه به روسیه واگذار کرد و مرزهای جدید در طول رودخانه ارس شکل گرفت. بر طبق عهدنامه گلستان در سال ۱۸۱۳، مناطق ارمنستان، جمهوری آذربایجان و شرق گرجستان که پیشتر بخشی از ایران بودند، به روسیه واگذار شدند. در اثر این تجزیه تاریخی کشورها و ملت‌های جدیدی تحت نفوذ روسیه و انگلستان شکل گرفتند که اگرچه از طریق زبان یا فرهنگ با ایران پیوستگی داشتند اما جوامع خاص خود را شکل دادند. در سال ۱۹۳۵ در زمان سلطنت رضا شاه، نام ایران رسما در مجامع بین المللی به عنوان نام بخش بجا مانده از سرزمین ایران بکار رفت. ( http://fa. wikipedia. org/wiki )

تاریخ ایران به معنی سرزمین آریائیها با مهاجرت گروهی از اقوام آریائی به داخل فلات ایران آغاز می شود. در متون زرتشتی، از سرزمین کهن ایرانیان با نام ایران ویج یاد شده است. (دایره المعارف بزرگ اسلامی ، 1380، 523). ایران سرزمینی نسبتاً مرتفع که بخش عمده ای از فلات ایران را در بر می گیرد در میان 25 درجه تا 5/39 درجه عرض شمالی و 40 تا 63 درجه طول شرقی در قاره آسیا و در جنوب غربی این قاره قرار دارد. ایران کنونی دارای شکل شبه لوزی است که قطر بزرگ آن 2250 کیلومتر از دامنه آرارات در شمال غربی تا بندر گواتر در جنوب شرقی امتداد دارد. مساحت ایران 1,648,195 کیلومتر مربع می باشد. ایران در منطقه خاورمیانه و در همسایگی کشورهای ارمنستان ، آذربایجان و ترکمنستان در شمال و ترکیه و عراق در غرب و افغانستان و پاکستان در شرق مرز خشکی دارد. دریای کاسپین در شمال ایران با روسیه، قزاقستان, آذربایجان و ترکمنستان و در جنوب بوسیله دریای عمان و خلیج فارس با کشورهای عراق، کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی، عمان و پاکستان همسایه می باشد. (همان، 499)

1-2) بیان مسئله

جغرافیای سیاسی شاخه‏ای از علم جغرافیاست که تأثیرپذیری و تأثیرگذاری سیاست و قدرت در محیط جغرافیایی و به بیان دیگر، تأثیر تصمیمات سیاسی بر محیط جغرافیایی را مورد کاوش و بررسی قرار می‏دهد. نقش ویژه جغرافیای سیاسی، سازماندهی سیاسی فضا در سطح محلی، ملی و منطقه‏ای است و ژئوپلیتیک که به طور سنتی بر اساس اطلاعات، دیدگاه‏ها و تکنیک‏های جغرافیایی به مسائل سیاست خارجی کشورها می‏پردازد، یک نوع جغرافیای سیاسی کاربردی قلمداد می‏شود. طرح مدل‏های فضایی براساس الزامات جغرافیایی، به عنوان راهنمایی برای سیاست خارجی کشورها را، ابتدا جغرافی‏دانان ارائه کردند و سپس کاربرد وسیعی در سیاست عملی پیدا کرد. 3 جغرافیای سیاسی پدیده‏های سیاسی را در فضای درونی یک کشور مورد بحث قرار می‏دهد که به طور سنتی شامل مفاهیمی مانند مرز، ملت، حکومت و سرزمین است. نظر به این که یک کشور در بطن مطالعات جغرافیای سیاسی جای دارد از پیوند سه عامل ملت، حکومت و سرزمین، کشور تشکیل می‏شود؛ بنابراین همه موضوعات مرتبط با این مفاهیم، مانند ریشه‏یابی مسائل قومی، جریانات مهاجرت، تحلیل قدرت سیاسی نواحی شهری، تحلیل فضایی قدرت سیاسی در سطح کشور، تقسیمات کشوری و رقابت‏های مکانی، دولت محلی، تمرکز و عدم تمرکز قدرت سیاسی و جغرافیای انتخابات، از جمله مسائل مرتبط با کشور هستند که امروزه در جغرافیای سیاسی مورد توجه و بررسی قرار می‏گیرند. از طرف دیگر، در حوزه مسائل جهانی نیز که قلمرو مطالعات ژئوپلیتیک است، به طور سنتی درباره مناسبات قدرت در سطح جهان و راه‏های دست‏یابی به قدرت جهانی و افزایش آن بحث و بررسی می‏شود.

در نظریه سیاسی ـ جغرافیایی، ساختار جغرافیایی منطقه‏ای که در آن اِعمال قدرت می‏شود، از اهمیت خاصی برخوردار است. استادان فن برای تبیین این اهمیت، از قیاس با شطرنج بهره جسته‏اند که در آن، برای هر بازیکن، علاوه بر نوع و تعداد مهره‏ها، نحوه چیدن آن‏ها در کنار مهره‏های رقیب نیز نقش دارد. بر این اساس، می‏توان گفت: منطقه یا کشوری که به دلیل ساختار جغرافیایی ویژه مورد توجه قدرت‏های رقیب بوده و استعداد برقراری و یا برهم زدن بازی را دارا می‏باشد، حایز اهمیت سیاسی ـ جغرافیایی است.

بحث حکومت (دولت) در درجه نخست یکی از بحث‌های جغرافیای سیاسی است چرا که این مفهوم از یک‎سو ساختار سیاسی سازمان‌دهنده محیط جغرافیایی را واقعیت می‌بخشد و یک مبحث جغرافیایی شمرده می‌شود و از سوی دیگر مفهومی است که نقش‌آفرینی سیاسی در محیط جغرافیایی را تمرکز ویژه‌ای می‌دهد و جنبه‌ای سیاسی دارد. ایران یکی از کشور‌های ریشه‌دار جهان است که طی تاریخ طولانی‌اش، حکومت و نظام سیاسی در آن بقا و استمرار داشته است. برخی عقیده دارند ایرانیان قدیمی‌ترین کشور مستقل را در عصر هخامنشیان (قرن ششم قبل از میلاد) پایه‌گذاری کرده‌اند؛ در حالی که بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که قبل از هخامنشیان، حکومت‌های دیگری نیز در ایران وجود داشته است. حکومت ایلام در قالب یک دولت منطقه‌ای و محلی در جنوب غربی ایران استقرار داشت و مرکز آن شوش بود. تمدن ایلام در دامان این حکومت پدید آمد. تأسیس دولت ماد به سال 708 قبل از میلاد باز می‌گردد و این تاریخ را می‌توان مبدأ تشکیل دولت سرزمینی فراگیر با حکومت و نظام سیاسی مستقل به حساب آورد. ایران همواره در استراتژیهای جهانی جایگاه ویژه ای داشته و دارد. نقش برجسته ایران در این زمینه که بیشتر متاثر از فضای جغرافیایی و موقعیت ارتباطی است باعث شده تا اندیشمندان و نظریه پردازان در نظریه های خود توجه ویژه ای را به ایران داشته باشند. این مقاله در صدد است تا ضمن بررسی اهمیت نقش ایران از جهات گوناگون به بررسی جایگاه تحولات حکومت این کشور در برخی از نظریه های جهانی بپردازد و این موضوع را به خصوص از دید جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک مطالعه نماید.

1-3) سوال تحقیق

بدون تردید هر تحقیقی در راستای شكل گرفتن سوال یا سوالاتی در ذهن محقق انجام می گیرد و شخص پژوهشگر همواره تلاش می كند تا در طول تحقیق به شیوه ای علمی و دقیق به پاسخ های مناسب و قانع كننده ای برای سوالات خود دست یابد. ضمن اینكه برای انجام یک تحقیق خوب پرسش‎ها خیلی اساسی‎اند و این پرسش ها ما را به دانش جدید یا در حل مسئله ی ویژه هدایت می كنند. (پارسونس و نایت ، 1386 ، 63 ) . این پژوهش نیز از این قائده مستثنی نبوده و محقق به دنبال پاسخگویی به یک سوال اصلی و جامع با توجه به موضوع تحقیق كه به ((تحلیل جایگاه نظریه های جغرافیای سیاسی بر تحولات حکومت درایران)) می پردازد، نگارنده سوالی به شرح زیر تدوین نموده است.

• آیا تحولات حکومت در ایران طبق نظریه های جغرافیای سیاسی بوده است؟

• 

 1-4) فرضیه تحقیق

دریک بررسی علمی لازم است محقق برای تعیین دقیق و تبیین منطقی اهداف تحقیق فرضیه ها را مطرح سازد، زیرا به عنوان استخوان بندی طرح مطالعاتی مطرح می باشند. فرضیه، توجیه و تبیین های حدسی معینی را درباره واقعیات عرضه می كند و پژوهشگران را در بررسی این واقعیت و تجارب كمك و هدایت می كند. فرضیه یک پیشنهاد توجیهی و به زبان دیگر راه حل مسئله است كه هم به یافتن نظم و ترتیب در بین واقعیات كمك می كند و هم باعث استنتاج می شود(حافظ نیا، 1386، 111)

با توجه به سوال تحقیق كه دست یابی اهداف گوناگونی را دنبال می كند برای جهت دهی سوال تحقیق و هدایت آن در راستای چارچوبی منسجم، فرضیه های زیر مطرح گردید:

نظریه های جغرافیای سیاسی در تحولات در ایران نقش دارند.

نظریه موقعیت جغرافیایی در تحولات حکومت در ایران نقش دارد.

1-5) پیشینه پژوهش

تاکنون نظریه‌های مختلفی درباره پیدایش دولت مطرح شده است. نظریه‌هایی از قبیل نظریه قرارداد اجتماعی، نظریه طبیعی یا فطری، نظریه الهی، نظریه تکامل، نظریه غلبه، نظریه اقتصادی و نظریه دفاعی- امنیتی از جمله این نظریه‌ها می‌باشند. برخی از این نظریه‌ها در ارتباط با کشورهای غربی مطرح شده و برخی مشترک و برخی خاص جوامع آسیایی و ایران می‌باشد.

1- نظریه «استبداد شرقی» مونتسکیو و هگل: این دو فیلسوف برجسته که شرق برای آنها جذاب بود، تفاوت‌های دو نظام شرق و غرب را بر بنیادهای فرهنگی توجیه کرده‌اند. از نظر مونتسکیو، جوامع شرقی برخلاف جوامع غربی، هیچ محدودیت و ممنوعیتی برای حاکمان خود قائل نیستند؛ زیرا اساس این جوامع بر «ترس» استوار است و انسان‌ها در این‌گونه جوامع خلق شده‌اند تا از روی ترس از اراده مطلق حاکم، کورکورانه اطاعت کنند. هگل نیز معتقد بود که جهان شرق در مقایسه با جهان ژرمنی قادر نبوده است طبقه‌ای با حقوق مستقل ایجاد کند؛ زیرا در مرتبه تاریخی پایین‌تری از «شعور به آزادی» قرار داشته است.

2- نظریه وجه تولید آسیایی: این نظریه را نخستین بار مارکس و انگلس در سال 1853 طی سلسله مقالاتی در نقد سیاست خارجی بریتانیا در نشریه نیویورک دیلی تریبون انتشار دادند. ازنظر مارکس «شیوه تولید آسیایی» نشانگر ساختار اقتصادی جامعه‌ای عمدتاً کشاورزی است که ازترکیب مالکیت ارضی و حاکمیت سیاسی در کالبد یک حکومت متمرکز به وجود می‌آید. دولت آسیایی به خاطر جایگاه دو‌گانة خود در مقام مالک – حاکم، مازاد اقتصادی تولیدکنندگان مستقیم را به صورت مالیات بهره مالکانه تصاحب می‌کند. از این رو، روابط تصرف (استثمار) مستلزم روابط طبقاتی نیست، بلکه ناشی از اِعمال فشار سیاسی محض از جانب دولت است؛ امری که در کل مبنای این شیوه تولید است. دولت آسیایی بازتولید اقتصاد را تأمین و تضمین می‌کند و در عین حال اساساً مستقل از روابط اقتصادی باقی می‌ماند. فقدان نهاد مالکیت خصوصی بر زمین و طبقه مالک مستقل از دولت، ویژگی‌های معرف این مفهوم و تفسیرهای گوناگون آن در نظریه مارکسیستی است. مارکس و انگلس طی مقاله‌ای می‌نویسند: «شرایط اقلیمی، وضع زمین، فضای عظیم، بیابانی که از صحرای آفریقا از طریق عربستان و ایران و هندوستان و تاتارستان، تا ارتفاعات فلات آسیا ممتد است سیستم آبیاری مصنوعی را به کمک ترعه‌ها و تأسیسات آبیاری، پایه زراعت شرقی کرده است. » و «ضرورت استفاده صرفه‌جویانه از آب در شرق، مداخله قدرت متمرکز دولت را می‌‌طلبد. منشأ آن وظیفه اقتصادی یعنی وظیفه سازمان دادن امور عمومی که دولت‌های آسیایی مجبور بودند اجراء کنند، از همین جاست».

میانسالی و سالمندی، تغییرات پیوسته‌ای از بدو تولد تا مرگ می‌باشد که روند رشد و کهنسالی را دربر می‌گیرد و سرعت آن در مراحل گوناگون زندگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این تغییرات در زندگی، راهنمایی‌های تغذیه‌ای مورد نیاز شخصی را تعیین می کند. میانسالی از دهه 40 عمر شروع می‌شود و تا اواخر دهه 50 و اوایل 60 سالگی ادامه می‌یابد(7). در سال2000 میلادی، متوسط سن در کشورهای در حال توسعه 3/24 سال در مقایسه با 4/37 سال در کشورهای توسعه یافته بود. سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده است که در سال 2050 متوسط سن در کشورهای در حال توسعه به 35 و در کشورهای توسعه یافته به 4/46 سال خواهد رسید(17). از آنجایی که میانسالان، بخش قابل توجهی از جمعیت جوامع مختلف را تشکیل داده‌اند، امروزه در تربیت بدنی و علوم ورزشی، تحقیقات زیادی، قشر میانسالی و سالمندی را در کانون توجه خود قرار داده است و شواهد پژوهشی تأکید کرده‌اند که شرکت در فعالیت بدنی منظم با پیشگیری یا کاهش پیشرفت بیماری‌های مزمن، موجب بهبود وضعیت عمومی و سلامت جسمانی خواهدشد(114 و 152).

علی رغم اینکه بسیاری از مردم به سودمندی فعالیت بدنی در تندرستی آگاه هستند، ولی متأسفانه در سال‌های اخیر، سطح فعالیت بدنی کاهش یافته است و افزایش روش زندگی غیر فعال که در کشورهای توسعه یافته وجود دارد، باعث بروز مشکلات عدیده از جمله چاقی و اضافه وزن شده است(13) و چاقی به عنوان سندرم دنیای جدید و یکی از مشکلات رایج در جوامع جدید روی هر دو گروه، مردان و زنان در سنین مختلف اثر می‌گذارد(10 و 12 و 152). داده‌های آماری روشن می‌سازد که در 10 سال اخیر مشکل چاقی به مرز 20-12درصد در مردان و 25-16درصد در زنان افزایش داشته است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که نزدیک به 20-15درصد از جمعیت میانسال اروپایی چاق هستند؛ آمار چاقی در ایران نیز بسیار بالا تخمین زده شد و بنا بر نتایج پژوهش وزارت بهداشت حدود 25/0 درصد ازجمعیت مورد بررسی در تهران دچار چاقی هستند(8). در ایران فراوانی توأم اضافه وزن و چاقی در سال 2005 میلادی در بررسی سلامت در مردان کشور 8 /42 درصد و در زنان 57 درصد بدست آمد. پیش‌بینی می‌شود که فراوانی اضافه وزن و چاقی در ایران تا سال 2015 میلادی برای مردان و زنان به ترتیب به 54 درصد و 74 درصد برسد(143).

توسعه صنعتی، افزایش تمایل به شهرنشینی و ماشینی شدن زندگی، تأثیرات عمده‌ای در شیوه‌ی زندگی افراد ایجاد نموده و شیوه‌ی زندگی کم تحرک را برای جوامع به ارمغان آورده است. بیماری‌های غیرواگیر به ویژه بیماری‌های قلبی ـ عروقی، به عنوان یک مشکل حوزه سلامت در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، دلیل عمده‌ای برای مرگ و میرها به شمار می‌آید که از میان ده عامل خطر مربوط به مرگ و میرها در جهان، اکثر آن‌ ها با رژیم غذایی و فعالیت بدنی در ارتباطند(134).

به نظر می‌رسد فعالیت بدنی، نقش مهمی در پیشگیری از چاقی و اضافه وزن ایفا می‌کند(13). میزان فعالیت بدنی افراد به عنوان یک عامل مستقل مؤثر در بروز برخی از بیماری‌های مزمن از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و استئوپوروز نقش دارد(142).

و خلاصه اینکه، بیش از یک میلیارد نفر از بزرگسالان جهان با مشکلات وزنی روبرو هستند، که حداقل 300 میلیون نفر از آن‌ ها چاق هستند و مسأله چاقی به صورت یک پدیده جهانی و عامل اصلی بیماری‌های مزمن و ناتوانی‌ها درآمده است(5).

 2-1 بیان مسأله

چاقی؛ مشکل اساسی سلامتی در کشورهای توسعه یافته و هم در حال توسعه می‌باشد. بسیاری از عوامل ارثی، رفتاری، اجتماعی و اقتصادی بر هم اثر نموده و منجر به رشد چاقی در جوامع شده است. افراد جوامعی که دسترسی فراوانی به غذاهای پر انرژی داشته و سطوح فعالیت بدنی پایینی دارند، با خطر بالایی از اضافه وزن یا چاقی روبرو هستند(129).

با در نظر گرفتن این مطلب که بیش از 30 درصد جمعیت بزرگسال آمریکا چاق هستند و با توجه به مشاهده‌ی رابطه‌ی چاقی با بیماری قلبی، فشار خون، چربی خون، انواع دیابت، سکته، آرتروز و برخی از سرطان‌ها، نگرانی‌ها، درباره‌ی ارتباط بیماری‌های وابسته به چاقی در حال رشد است(80 و 118).

تحقیقات و آمارهای مختلف نشان داده‌اند که چاقی، یک عامل منفی در جهت سلامتی و طول عمر افراد جامعه می‌باشد. گزارش‌های پزشکی، مؤید این مطلب هستند که چاقی و بسیاری از بیماری‌های جسمانی با هم ارتباط دارند و مرگ و میر در افراد چاق 75 درصد – 25 درصد بیش از افراد معمولی است(8). از سوی دیگر، افزایش روش زندگی بی تحرک، در کشورهای توسعه یافته باعث مشکلات زیادی از جمله چاقی و اضافه وزن می‌شود(5). بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، بیش از 60 درصد بزرگسالان از فعالیت بدنی کافی برای حفظ سلامت خود برخوردار نیستند(156). به طور کلی، تأکید توصیه‌های بهداشت عمومی، بر اهمیت انجام فعالیت بدنی در شرایط مختلف زندگی شده است(95).

بخش سلامت و آموزش پزشکی کشور در سال 1384 مشخص کرد که 6/60درصد مردان و 77درصد زنان فاقد فعالیت بدنی هستند(44). در زنان فعالیت بدنی برای پیشگیری از چاقی بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد زنان میانسال و سالمندی که از فعالیت بدنی خوبی برخوردار بودند، در طول زندگی کمتر دچار افزایش چربی کل بدن و چربی شکمی(139) در مقایسه با زنان کم تحرک هستند.

پژوهش‌های اخیر سازمان جهانی بهداشت نشان داده که 80-60درصد از افراد بزرگسال جهان از فعالیت کافی برای حفظ سلامت برخوردار نیستند(155)، و کم تحرکی، یکی از عوامل خطرساز مهم در ارتباط با بیشتر بیماری‌ها می‌باشد(116). مطالعات بی‌شماری ارتباط قوی، بین فعالیت بدنی، کاهش گسترش بیماری‌های مزمن از قبیل سکته، دیابت، پوکی استخوان و … را نشان داده‌اند(114 و 152). اضافه وزن، یک موضوع مهم در سرتاسر دنیاست. در ایالات متحده آمریکا، درصد شیوع چاقی و اضافه وزن به ترتیب 5/64 درصد و 5/30 درصد است(53). افزایش مصرف غذاهای پرانرژی با مقادیر بالای قند و چربی اشباع که فاقد مواد مغذی کافی هستند، همراه با کاهش فعالیت بدنی، باعث شده که میزان چاقی در بعضی نواحی آمریکای شمالی، انگلستان، اروپای غربی، خاورمیانه، جزایر اقیانوس آرام، استرالیا و چین از 1980 به بعد تا 3 برابر افزایش پیدا کند. همه گیری مشکلات وزنی منحصر به کشورهای صنعتی نیست. این مشکلات، در کشورهای در حال توسعه، در مقایسه با کشورهای توسعه یافته اغلب رشدی سریع‌تر داشته است. در کشور ما نیز طبق آمار وزارت بهداشت بیش از 27 درصد از مردان و 40 درصد زنان چاق هستند(5).

نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که دانش تغذیه، به عنوان یکی از عوامل مهم در کاهش خطر بروز بیماری‌ها از طریق اصلاح عادات غذایی غلط مؤثر می‌باشد(26 و 132). یافته‌های قابل توجه از مطالعات موجود، شیوع بالای عوامل عمده بیماری قلبی و عروقی، اضافه وزن، چاقی، چاقی مرکزی و دیس ـ لیپیدمی در میان زنان میانسال مشاهده و شیوع اضافه وزن و چاقی بسیار بالاتر از گزارش ذکر شده، در بزرگسالان بود.

با این حال، سازمان بهداشت جهانی(WHO)[1] شاخص توده بدن(BMI) را در آفریقا و آسیا 22 تا 23 اعلام کرد(148). شیوع چاقی مرکزی 5/75 درصد در زنان میانسال و طبق گزارش قبلی اعلام شده در تهران، شیوع چاقی مرکزی 93 درصد در زنان بزرگسال دیده شد(97). از طرف دیگر، در کنار مشکل چاقی و اضافه وزن، مشکل کم وزنی نیز به خصوص در کشورهای در حال توسعه شایع است(56 و 76).

گفته می‌شود که در این گروه، شایع‌ترین بیماری‌ها بعد از بیماری‌هایی چون آسم و چاقی، اختلالات خوردن است. این دسته از بیماران، در ابتدا به صورت حالت‌های خفیف چون اختلال در دانش تغذیه‌ای و نگرش غیرطبیعی نسبت به خوردن، شروع و به حالات بالینی شدید و تقریبا غیر قابل برگشتی چون بی‌اشتهایی[2] عصبی و پرخوری[3] عصبی تبدیل می‌شوند. لذا شناخت افراد در معرض خطر و تشخیص عوامل ایجاد کننده این بیماری‌ها حایز اهمیت فراوان است(60). به همین منظور نقش ورزش در پیشگیری از اضافه وزن در زنان، به شدت مورد توجه قرار گرفته است. همچنین تجزیه و تحلیل نشان می‌دهد که چاقی مرتبط، با سن و وضعیت تأهل در زنان میانسال می‌باشد و زنان متأهل در معرض بیشتر چاقی شکمی، نسبت به زنان جوان هستند(28).

به کار بردن دانش تغذیه که بر اساس دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های تغذیه‌ای تهیه گردیده، می‌تواند به مبارزه با بیماری‌ها کمک نماید. امراضی که به طور واضح مربوط به تغذیه است، در زندگی روزمره ما در جامعه‌ای مدرن، اهمیت روزافزونی را به خود اختصاص داده است(15).

ای از عوامل اصلی اقلیمی منطقه براساس آمارهای موجود ارائه شده و ارتباط بین آنها تحلیل می شود تا نتایج کلی بدست آمده در برآوردها و بررسیهای عمومی شناسایی مورد بهره برداری قرار گیرد.

بیان مسئله

آب و هوا یکی از عوامل مهم در زندگی انسان می باشد و دانشمندان همواره آن را به عنوان یکی از اجزا اصلی چشم انداز جغرافیایی قلمداد می کنند، بارش یکی از اصلی ترین عناصر اقلیمی هر منطقه به شمار می آید در خیلی از کشورهای دنیا برنامه ریزی های کلان براساس تغییرات بارش سالانه، ماهانه و فصلی صورت می گیرد چون تغییرات روند بارش در اقالیم مختلف می تواند مشکلات جزئی تا مصائب بسیار بزرگ را تا خرد و کلان به همرا ه داشته باشد . بطو ریکه پدیدار شدن اثرات این روند در اقالیم خشک سریعتر و و مرموز تر و با درصد بالایی قابل پیش بینی است ولی در اقالیم مرطوب این تغییرات با نوسانات جزئی تر ولی با تداوم بیشتر همراه می باشد که اثرات زیانبار این نوسانات همیشه مورد مطالعه محققین بوده است.

اهمیت مقادیر و تغییرات آن بخصوص در کشور ما ایران که در ناحیه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد بر هیچکس پوشیده نیست بر اساس اطلس اقلیمی ایران در دوره 1990-1961 میلادی بیش از دو سوم وسعت کشور دارای میانگین سالانه بارش کمتر از 300 میلی متر می باشد و لیکن هسته های پر بارش بالاتر از 1000 میلی متر در منطقه زاگرس و دامنه های شمالی البرز وجود دارد . تقریبا تمام نقاط استانهای شمالی گیلان و مازندران از میانگین سالانه بیش از 500 میلی متر برخوردارند

استان گیلان نیز با شرایط جغرافیایی و طبیعی خاص خود در ایران منحصر به فرد است و بارشهای شدیدی در سالهای اخیر در آن صورت گرفته که ناشی از تغییرات اقلیمی در سطح سیاره زمین و غیره می‎باشد دره سفید رود باتوجه به موقعیت و قرار گیری آن در بین کوههای البرز و کوههای زنجان از نظر اقلیمی در شرایط خاص جغرافیایی قرار دارد و این موضوع باعث شده که در این منطقه روند بارش در سال، ماه و فصل دارای تغییرات محسوسی باشد که با بررسی روند بارش و برنامه ریزی مدون می‎توان نسبت به جلو گیری از بروز سیل و سایر مخاطرات ناشی از بارش اقدامات لازم را انجام داد.

 1-2- سوالات تحقیق

1. آیا درروند بارش سالانه، ماهانه و فصلی دره سفید تغییراتی مشاهده می گردد؟

1. تغییرات روند بارش در دره سفید رود در چه دوره ای افزایش می یابد؟

1-3- اهداف تحقیق

1. بررسی تغییرات روند بارش سالانه، ماهانه و فصلی

1. شناسایی و معرفی مهمترین و غالبترین روند تغییرات بارشی

1. برنامه ریزی با توجه به روند بارش در کشاورزی و سایر امور

1-4- فرضیه های تحقیق

• به نظر می رسد که در روند بارشی سالانه، ماهانه و فصلی دره سفید رود تغییرات محسوسی مشاهده می گردد.

• بنظر می رسد که افزایش تغییرات بارش ماهانه بیشتر از سالانه و فصلی باشد.

1-5-مراحل تحقیق

 1-5-1- نوع روش تحقیق

نوع تحقیق بصورت توصیفی و تحلیلی با اهداف کاربردی می باشد

1-5-2- روش گردآوری اطلاعات

. روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد

1-5-3- ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای بصورت فیش برداری، جدول، نقشه و کروکی . . . و شبکه های کامپیوتری بوده و در روش میدانی نیز از نقشه، مشاهده، مصاحبه و دوربین عکاسی و عین استفاده شده است.

 1-5-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق پس از جمع آوری اطلاعات از طریق ابزارهای گردآوری اطلاعات، اطلاعات خام را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و همچنین به تفسیر نقشه ها پرداخته تا مورد استفاده قرار گیرد. لذا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به ماهیت داده ها از روش های توصیفی و کاربردی استفاده شده است.

1-6- جامعه آماری

جامعه آماری تحقیق فوق دره سفید رود بوده که از سد منجیل شروع شده و تعدادی از ایستگاه ها و شهرستان های اطراف رودخانه سفیدرود را تا دریای خزر پوشش داده است.

1-7- مقطع زمانی

    با توجه به آمارهای موجود ایستگاه های مورد مطالعه در منطقه، سعی نموده ایم تا از ایستگاه هایی استفاده شود که دارای آمارهای طولانی تری باشند. در نهایت بعد از همگن سازی ایستگاه ها، 9 ایستگاه در یک دوره 30 ساله در سه مقطع سالانه و ماهانه و فصلی مورد بررسی قرار گرفت.

1-8- قلمرو تحقیق

با توجه به اینکه بررسی تحقیق فوق دره سفیدرود بوده لذا قلمرو آن مناطقی مانند رودبار، سیاهکل، لاهیجان، آستانه، رشت، بندانزلی و شفت را در بر می گیرد