ایران به علت برخورداری از شرایط جغرافیایی و اقلیمی مناسب یکی از مهمترین مناطق پرورش انگور در جهان محسوب می شود.

انگور یکی از میوه هایی است که بشر آن را از دیر باز شناخته و در طول قرون به روش های مختلف از آن بهره گیری نموده است. درخت انگور که در ایران آن را تاک یا مو می نامند بر اساس آمار سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در سال ۲۰۰۹ سطح زیر کشت انگوردر جهان ۷۵۱۸ هزار هکتار گزارش شده است. در بین کشورهای جهان اسپانیا از نظر سطح زیر کشت انگور مقام اول و ایتالیا و فرانسه در مقام های بعدی قرار دارند(خوشخوی و همکاران، 1381).

ایران به علت برخورداری از شرایط جغرافیایی و اقلیمی مناسب یکی از مهمترین مناطق پرورش انگور در جهان محسوب می شود . کشور ایران ششمین کشور تولید کننده این محصول در جهان می باشد.

انگور با نام علمی vitis sppاز نظر میزان تولید یکی از مهمترین میوه های دنیا و ایران می باشد.

عدم آگاهی از خصوصیات ارقام انگوراز جمله مسائلی است که اکثر تولیدکنندگان بدون توجه به آنها به تولید حداقل محصول بسنده میکنند، در صورتیکه با شناخت ارقام مناسب یک منطقه میتوان میزان محصول را تا حد زیادی افزایش داد(جلیلی مرندی، 1386).

با توجه به گستردگی آب و هوایی مناطق انگورکاری نمی­توان ارقام محدود تجاری موجود را جهت كلیه مناطق توصیه نمود، بنابراین بایستی ارقام و ژنوتیپ­های مختلف در شرایط آب و هوایی متفاوت مورد بررسی قرار گرفته و ارقام مناسب برای هر نوع آب و هوا مشخص و توصیه شود(جلیلی مرندی، 1386).

ارقام تجاری موجود بطور تصادفی در اثر تفرق صفات ناشی از كشت بذر به وجود آمده­اند. با توجه به هتروزیگوسیتی شدید، نتایج حاصل از كشت بذور یک درخت نیز دارای صفات و خصوصیات بسیار متفاوتی هستند. ارقام انگور تجاری موجود در ایران بدون كار اصلاحی ایجاد و توسط باغداران علاقهمند، در سطح محدودی از تنوع ژنتیكی انتخاب و تكثیر شده ­اند. مسلم است در صورت بررسی و شناسایی ارقام و ژنوتیپ­ها، پتانسیل افزایش تولید انگور از لحاظ خصوصیات كمی و كیفی برتر نسبت به ارقام موجود وجود دارد(جلیلی مرندی، 1386).

بررسی شاخص ­های فیزیولوژیک مانند فتوسنتز، میزان فلورسانس، کلروفیل، تعرق، هدایت روزنهای، مقاومت روزنهای، دمای برگ و محتوای نسبی آب برگ میتواند به درك عمیق­تر مكانیسم­های مرتبط با رشد، تولید محصول و سازگاری منجر شود و به عنوان یک معیار خوب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ارقام مناسب برای هر منطقه استفاده شود(خوشخوی و همکاران، 1381).

مهمترین کاربرد جیبرلین برای افزایش میزان محصول انگور است که این عمل بسته به زمان کاربرد هورمون به دوصورت انجام می گیرد . اگر هورمون پاشی قبل از عمل لقاح یعنی 10 روز قبل از ریزش گلبرگها صورت گیرد باعث از بین رفتن مادگی و تولید حبه‌های بدون هسته می‌شود. این عمل با ریزش تعدادی از حبه‌ها همراه است بنابراین در انگور یاقوتی که خوشه متراکم دارد باعث تنک شدن خوشه (ریزش گلهای خوشه) و بالا رفتن کیفیت محصول می‌شود چون حبه‌های باقی مانده فضای زیادی برای رشد دارند. افزایش محصول انگور زمانی است که هورمون پاشی بعد از انجام عمل لقاح و تشکیل حبه انجام می‌گیرد که باعث درشت شدن حبه‌ها می‌شود(آزاده راد،1385).

وینكلر و همكاران نشان دادند كه انجام حلقه برداری تجمع قند در انگورهای دانه دار و اندازه حبه را در بی دانه ها افزایش می دهد. رقم ‘بیوتی’ بی دانه بالاترین میزان كربوهیدرات و قند را در بین ارقام ‘تامپسون’ و ‘گلد’ در نتیجه عمل حلقه برداری نشان داد. در آزمایشی كه روی ٧ رقم با دانه و ١٠ رقم بی دانه ‘وینیفرا’ انجام شد حلقه برداری ساقه یكساله در بیشتر ارقام تجمع قند و رسیدن را تحریک نمود(وینکلر و همکاران، 1974).

روپر و همکاران نشان دادند كه در رقم ‘ایتالین الیكونیا’ تنك حبه همراه با حلقه برداری كیفیت میوه را به وسیله افزایش نسبت مواد جامد محلول به اسید بهبود می بخشد. حلقه برداری در انگور بلوغ را تسریع می كند. در حلقه برداری در انگور با برداشتن نوار كاملی از پوست شاخه های میوه­ده یكساله (در زیرخوش) استفاده از یک چاقوی حلقه برداری در زمان مناسب كه در این پژوهش در مرحله آغاز گلدهی انجام شده است، برای مدتی كوتاه و موقت از انتقال مواد غذایی و هورمون های ساخته شده از برگ ها به سایر نقاط مصرف كننده جلوگیری كرده و در طی این مدت این مواد تنها صرف تغذیه خوشه می شود که از رقابت سرشا خه های جوان و سایر بخش های گیاهی در مصرف مواد غذایی با خوشه ها كاسته میشود(روپر و همکاران،1989).

تنک کردن عبارتست از کم کردن تعداد خوشه های گل یا میوه.این عمل اثر حتمی بر بالا بردن کیفیت انگور دارد.با هرس ملایم یعنی باقی گذاشتن تعداد زیادتری جوانه مرکب بر روی بوته در فصل زمستان.و سپس تنک کردن تعدادی از خوشه های گل در فصل بهار عملا نسبت برگ به گل بالا می­رود یعنی برای هر خوشه تعداد زیادتری برگ روی بوته باقی می ماند که از طریق مقدار بیشتری مواد قندی به حبه ها رسیده و درشت تر میشود.باقی گذاشتن تعداد زیادتری برگ روی بوته نه تنها باعث تغذیه بهتر خوشه می­ شود بلکه خود گیاه نیز به طور کلی از مواد غذایی بیشتری برخوردار خواهد شد. از انجا که تنک کردن عبارتست قطع بعضی از قسمت های زنده و فعال گیاه دارای اثری مشابه هرس دارد یعنی واکنش گیاه در برابر تنک کردن عبارت خواهد بود از تمرکز بیشتر مواد به قسمتهای باقیمانده(محمود زاده، 1388).

اثر جیبرلین بر رویی عوامل مختلفی مانند : ریزش گل ، محرک رشد، عامل تنک کنندگی، ازدیاد حجم یاخته ، افزایش طول وحجم حبه ها ، افزایش وزن حبه ها وکاهش تعداد حبه ها بررسی شده(آزاده راد،1385).

و تنک کردن که اثر حتمی بر بالا بردن کیفیت انگور دارد. که در چند مرحله شامل: تنک گل، تنک خوشه میوه، تنک حبه، ازدیاد حجم حبه های انگور انجام می شود(محمود زاده، 1388).

فصل دوم

• کلیات و بررسی منابع

2-1- تاریخچه کشت

از نظر قدمت تاریخی کشت انگور از قدیمی ترین هنرها محسوب می شود و طبق بعضی روایات حضرت نوح (ع) اولین کسی بود که به پرورش انگور اقدام نمود(قنادها و همکاران،1382)

انگور از دوران بسیار قدیم به ما ارث رسیده است. قدیمی بودن آن به وسیله فسیل برگ و بذرهای کشف شده در شمال آمریکا و اروپا در لایه های رسوبی دوران سوم زمین شناسی تایید می­ شود(مختاریان،1374).

انگور از نظر میزان تولید مهمترین میوه دنیا و ایران است به طوری که تولید آن در سطح جهان از سایر درختان بیشتر است(خوشخوی و همکاران ،1381، قناد و همکاران،1382)

انگور از مهمترین میوه هایی است که بشر از آن استفاده می کرده و بخاطر مصارف متعدد و اهمیت تغذیه ای در ردیف یکی از با اهمیت ترین محصولات دنیا به شمار می­آید(تفضلی همکاران،1370 ، مختاریان،1374).

در ایران باغاتی که به موجب اقتضای زمان و روی تجربه پدران ما در زمین های قدیم احداث گردیده، با تاکداری دنیای پیشرفته که حاصل تحقیقات دانشمندان و کارشناسان رشته موکاری است در بسیاری از مسائل از قیبل کاشت، داشت و برداشت تفاوت کلی دارد تا آنجا که در حال حاضر با توجه به روش های متداول در کشور ما محصول بدست آمده جواب گوی هزینه های داشت و برداشت نمی باشد. لذا با تغییرات اساسی در اصول فنی از قبیل هرس و سیستم های هدایت تاک، همچنین مکانیزه کردن تاکستانها

، انتخاب ارقام و احداث تاکستان­های جدید باید مانند تمام کشورهای پیشرفته در امور تاکداری نسبت به اصلاح تاکستان­ها از یک طرف و احداث تاکستان­های جدید و حمایت مادی و بازار فروش از طرف دیگر اقدام لازم و سریع معمول داشت یکی از مشکلات اساسی و فنی تاکداران ما عدم آشنائی با سیستم های تریت بر حسب شرایط اقلیمی است(تفضلی و همکاران، 1373).

-2- رده­بندی گیاهی

انگور از راسته عناب تیره آمپلی داسه یا ویتیاسه و حاوی10 جنس مختلف از جمله ویتیس[1] ، سیسوس[2] ، آمپلوپسیس[3] وغیره می­باشد(تفضلی و همکاران،1373، جلیلی مرندی،1386).

انگور تجاری و قابل خوراک به جنس ویتیس وابسته است که این جنس شامل دو زیرجنس می­باشد:

1.انگور اروپایی: که حاوی 38 کروموزوم می­باشد. مانند ویتیس وینیفرا[4]

2.انگور آمریکایی: که حاوی40 عدد کروموزوم می­باشد. مانند ویتیس روتندی فولیا[5] (قنادها وهمکاران، 1382).

2-3- طبقه بندی موهای ایران از نظر سیستماتیک

موهای مورد کشت در ایران بطور کلی از خانواده ویتاسه و از جنس ویتیس به جز گونه لابروسکا که در شمال کشور توسط آقای دکتر ناظمیه شناسایی شده است. از ویژیگی­هایی که در ارتباط با گونه ویتیس وینیفرا می­توان بر شمرد این است که:

1. این گونه بهترین کیفیت میوه را دارد و 90 درصد تولید انگور جهان مربوط به همین گونه است.

1. حساس به سرما است و قسمت هوایی آن در سرمای 15- تا 18- درجه سانتیگراد صدمه می­بیند.

1. حساس به آفات مهم ریشه فیلوکسرا[6] است.

1. حساس به بیماری های قارچی از جمله سفیدک حقیقی و دورغین است.

1. مقاوم به نمک بوده و بسته به سن نباتات 1 تا 3 در هزار نمک (کلرورسدیم) راتحمل می­ کند.

1. مقاوم به آهک است و تا حدود 50 درصد آهک فعال را تحمل می­ کند.

1. مقاوم به خشکی است.

1. ریشه زایی قلمه در آن به راحتی انجام می­گیرد(مختاریان،1374).