امروزه از آب به عنوان کالایی اجتماعی ـ اقتصادی یاد میشود و از آنجا که قیمت بیان کننده کمیابی هر کالای اقتصادی دیگر میباشد، در نتیجه ارزش آب نیز به عنوان یک کالای اقتصادی_اجتماعی باید بیان کننده کمیابی آن باشد. لذا اطلاع از ارزش آب در بخش های مختلف اقتصادی از جمله کشاورزی، نقش تعیین کنندهای در مدیریت منابع آبی و تقاضای آب دارد. درست است که عامل طبیعی خشکسالی در سال های اخیر باعث كمبود آب و پایین آمدن میزان آب قابل استحصال گردیده است، اما فقدان مدیریت صحیح منابع آبی، عدم تعریف درست مسئله كمبود آب و نبودن دیدگاه بلند مدت در نزد مصرف كننده به علت ضعف در اصول ترویجی و آموزشی، باعث گردیده در كشور، با مشكلات فراوانی روبرو گردیم. اثرات منفی ناشی از عدم بهره برداری مناسب از منابع آب، كاهش درآمد، تولید و بازدهی در بخش كشاورزی نه تنها باعث ناامیدی كشاورزان و ایجاد مشكلات مالی برای آنها گردیده، بلكه اقتصاد كشور را نیز از استفاده كامل از توان این بخش برای دستیابی به توسعه محروم ساخته است.
مدیریت تقاضای آب مستلزم بهره برداری بهتر و كاراتر از آب است كه از طریق وضع قوانین، تدوین آئین نامه ها، استفاده از ابزارهای اقتصادی و برنامه ریزی و نظارت و مشاركت بهره برداران امكان پذیر می باشد. بنابراین هدف عمده مدیریت تقاضا كنترل میزان درخواست نهاده و بهره برداری كارآمد از آب و به تعبیری توسعه در عمق می باشد. با توجه به محدودیت عرضه منابع آبی در كشور ما به خوبی ملاحظه می گردد كه تأكید بر مدیریت تقاضا امری لازم جهت سوق دادن منابع آبی به سمت استفاده پایدار از آنها می باشد. ایجاد دیدگاه های نوین سازگار با اهداف توسعه پایدار منابع در نزد بهره برداران و كنترل میزان بهره برداری از طریق ابزارهای موجود می تواند سرلوحه مدیریت تقاضای آب باشد (رنگانی جهرمی و محمدی، 1386). یکی از این ابزارهای مدیریت تقاضای آب نرخ گذاری صحیح آب است که به عنوان یكی از مؤثرترین ابزارهای كنترلی، در اختیار سیاستگزاران منابع آب می باشد. اصولاً قیمتگذاری آب قسمت مهمی از سیاستگذاری و برنامه ریزی منابع آب و مدیریت تقاضای آب است. ارزش اقتصادی آب و موضوع چگونگی قیمتگذاری آن در طول دهه ها در سطح بین المللی مورد بحث قرار گرفته و با افزایش محدودیت و كمیابی آب در بعضی از نقاط دنیا از جمله ایران بحث قیمتگذاری و روش های آن در سال های اخیر شدت گرفته است. طرفداران قیمتگذاری معتقدند كه سیاست قیمتگذاری آب به طور معنیداری وضعیت عملیات مدیریت آب را بهبود می بخشد و اساساً به طور جزئی یا كلی هزینه های خدمات آب را می پوشاند و از طریق تأثیر در رفتار مصرف كنندگان، امكان استفاده منطقی از آب را فراهم می كند و از طریق تأمین سرمایه لازم نیز زمینه سرمایه گذاری در منابع پایدار به ویژه در كشاورزی آبی را مهیا می سازد. بدین ترتیب با سیاست های صحیح و منطقی قیمتگذاری آب می توان بر بازده آبیاری افزود و در نتیجه از مصرف بی رویه آب جلوگیری بسیار كرد. البته فرموله كردن سیاستهای قیمتگذاری باید با ملاحظات كشش پذیری و عدم كشش پذیری تقاضای آب در كشاورزی صورت گیرد و ابزار اقتصادی باید با نیازهای اجتماعی و شرایط محیطی همراه باشد(شجری و همکاران، 1388).
در سطح استان فارس بهره برداری از آب های زیرزمینی روند صعودی دارد و برخی مناطق این استان از جمله مرودشت از این نظر در شرایط بحرانی به سر می برد. افزایش تمایل کشاورزان به توسعه کشت محصولات زراعی، تقاضا برای حفر چاه های جدید و استحصال شدیدتر منابع آب از چاه های موجود را افزایش خواهد داد. این در حالی است که اولویت اقتصاد و معیشت در استان فارس متکی به بخش کشاورزی است و بیش از 95 درصد آب در این استان در بخش کشاورزی مصرف می شود (سازمان آب استان فارس، 1392). در شهرستان مرودشت کشاورزان به منظور حداكثر نمودن سود خود می كوشند تا هزینه استخراج و انتقال آب را به ارزش تولید نهایی آن برسانند. آنها به این منظور اقدام به برداشت بیش از حد آب از چاه ها، افزایش عمق چاه ها و حتی حفر غیرمجاز چاه ها می كنند. این موضوع از یک سو ناامیدی نسبت به آینده را در پی دارد و از سوی دیگر عوارض ناشی از كم آبی را شدت می بخشد. بدین ترتیب محدودیت منابع آبی و عدم صرفه جویی در مصرف آب (برداشت
بیش از حد آب از چاه ها) در شهرستان مرودشت، موضوع قیمت گذاری آب را در منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار ساخته است.
چغندرقند با سطح زیر کشت حدود 97 هزار هکتار در کشور از جمله محصولات عمده و با اهمیت به لحاظ خودکفایی در تولید قند مورد نیاز داخلی می باشد (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). متوسط طول دوره رشد چغندرقند 200 روز و متوسط آب مورد نیاز آن 8500 مترمکعب در هکتار در سطح کشور برآورد شده است. این در حالی است که با احتساب راندمان کاربرد آب حدود 50 درصد در اراضی فاریاب، میزان آب مصرفی برای کشت چغندرقند بالغ بر 17000 مترمکعب در هکتار برای رسیدن به 100 درصد عملکرد می باشد (کوچکی و همکاران، 1372). چغندرقند در استان فارس نیز از جمله محصولات استراتژیک است که دارای نیاز آبی بالایی نیز می باشد. در سال زراعی 91-1390، استان فارس با 3/12 درصد سطح برداشت چغندرقند، سومین رتبه را پس از استان های آذربایجان غربی و خراسان در كشور ر دارا است. میزان تولید چغندرقند كل كشور 7/4 میلیون تن برآورد شده است که معادل 6/5 درصد از کل میزان تولید محصولات زراعی میباشد. استان فارس با 7/9 درصد سهم از تولید کشور در جایگاه چهارم تولیدکنندگان این محصول قرار گرفته است (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). شهرستان مرودشت با بیش از 27 درصد تولید، بالاترین سهم تولید را در استان فارس در اختیار دارد (وزارت جهاد کشاورزی، 1392). نیاز خالص آبیاری این محصول در منطقه مرودشت 9570 مترمکعب در هکتار و دوره کاشت و برداشت آن از اردیبهشت تا مهر ماه می باشد ( طرح بهینه سازی الگوی مصرف آب کشاورزی).
با توجه به آنچه بیان گردید و نقش حیاتی آب در تولید چغندرقند به عنوان یکی از مهمترین محصولات این منطقه و نیز با در نظر گرفتن نیاز آبی نسبتا بالای آن، این مطالعه با اهداف تخمین تابع تولید چغندرقند، تعیین كشش قیمتی تقاضای آب و ارزش بهره وری نهایی(ارزش اقتصادی) آب در تولید چغندرقند و همچنین تعیین قیمت تمام شده آب و مقایسه آن با ارزش بهره وری نهایی آب در تولید چغندرقند در شهرستان مرودشت صورت گرفت. به دنبال تعیین ارزش اقتصادی آب در منطقه امید است با مدیریت صحیح اقتصادی، استفاده از منابع آب این منطقه را به طریقی برنامهریزی کرد که ضمن حداکثر استفاده از امکانات، موجبات حفاظت منابع آب منطقه را فراهم آورد و از طرفی با تعیین ارزش آب زمینه را برای صرفهجویی و جلوگیری از اسراف مهیا نمود.