: راهکارهای مقابله با جرم زایی رسانهها ی گروهی
از آنجا که کنترل کامل شرایط و زمینهها ی اجتماعی و انسانی و انگیزه ها و ویژگیهای روانی وقوع جرم امکان پذیر نیست، برای اهداف پیشگیری از وقوع جرم درجامعه باید با تحریک کنندگی و جرم خیزی احتمالی رسانه ها مقابله شود،گو اینکه کنترل کامل رسانهها نیز نه ممکن و نه مطلوب است
ترسیم خط مشی انعکاس حوادث و مسائل خشن در رسانه ها ی گروهی و تعیین مکانیسمهای اجرایی و نظارتی برای پیاده شدن آن،قدم اول برای مقابله با جرم زایی رسانهها به نظر میرسد . این خط مشی باید محصول هماندیشی جرم شناسان،کارشناسان رسانه، روانشناسان، جامعه شناسان و صاحبنظران سیاست باشد.
بازبینی محتوای برنامهها و مطالب رسانههای صوتی ،تصویری و نوشتاری نیز به منظور اصلاح برنامههای موجود و توقف رویههای غیر قابل اصلاح باید مورد توجه قرار گیرد.
در این بررسی می توان از شاخصهای بدآموزی اخلاقی و امنیتی در اطلاع رسانی، قهرمان سازی از مجرمان، ناامن جلوه دادن جامعه، جوسازی و بزرگنمایی حوادث، بی اعتنایی به آسیب شناسی و ریشه یابی مسایل و … بهره جست.
بحث پیشگیری از جرم را آن دسته از حقوقدانان پیش کشیدند که نظام کیفری را برای کاهش اثرات جرم در جامعه کافی نمی دانستند، یکی از نخستین پیشگامان این وادی، جرمی بنتام (1832-1748) حقوقدان و فیلسوف انگلیسی بود. وی که در جستجوی راه حلی برای محو یا حتی الامکان کم کردن تعداد جرایم بود، به «ابزارهای مکمل» برای نظام کیفری اندیشید و «بر نقش آموزش و پرورش (و به ویژه شناخت قوانین)، مذهب و دولت در مراقبت از کودکانی که پدران و مادران آنان نالایقند و نیز بر فعالیتهای فرهنگی و غیره» تأکید کرد.
در عصر حاضر مهمترین ابزار فعالتیهای فرهنگی، رسانه های گروهی است که اتفاقاً نقش آن در پیشگیری از جرم، مورد تصریح جرم شناسان و حقوقدانان قرار گرفته است.
در بخشهای قبل دیدگاه های جرم شناسان در مورد نقش دوگانه رسانه های گروهی در افزایش جرم یا پیشگیری از آن، مورد توجه قرار گرفت، در اینجا به برخی از تجارب بین المللی، زمینه های قانونی و پیشنهادات کارشناسی مطرح در این خصوص اشاره می شود.
1- تجارب بین المللی
در مطالب ارائه شده به کارگاه آموزشی «رسانه های گروهی و پیشگیری از جرم» که طی کنگره نهم سازمان ملل متحد در مورد پیشگیری از جرم و نحوه رفتار با مجرمان (قاهره؛1995) تشکیل شد، موارد متعددی از تجربه استفاده از رسانهها در پیشگیری از جرم در کشورهای مختلف به چشم می خورد. مقاله «جرایم علیه زنان» نوشته آنیتا آناند، مدیر سازمان اصلی زنان در دهلی نو، به نقش موثر مطبوعات هند در شناسایی حقوق زنان و آگاهی بخشی به آنان پرداخته است. این کار از طریق افشای جرایم علیه زنان و دختران و حساس کردن مردم، دولت و جامعه بین المللی نسبت به این امر صورت گرفته است.
2- زمینه های قانونی
قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز دولت را موظف کرده برای رسیدن به اهداف والای انسانی و اسلامی از رسانههای گروهی به صورت مطلوبی استفاده کند، در بند2 اصل3 قانون اساسی نیز بر «بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی در همه زمینه ها با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی و وسایل دیگر» تأکید شده است.
ماده44 قانون خط مشی، اصول و برنامه های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب 17 شهریور1361هم یکی از رسالتهای صدا و سیما را آموزش عمومی جهت آشنایی مردم با حقوق فردی و اجتماعی، قانون اساسی و قوانین مدنی و جزایی کشور اعلام کرده است.
بنابراین قوه قضائیه که مطابق بند5 اصل 156 قانون اساسی به «اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین موظف شده است، همسو با سیاستهای ایجابی سازمان صدا و سیما و نیز مطبوعات و سایر رسانه ها، باید از این ظرفیتهای قانونی استفاده بهینه کند؛ بویژه با عنایت به اصل175 قانون اساسی که مقرر میدارد: شورایی مرکب از نمایندگان رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه و مجلس شورای اسلامی (هرکدام دو نفر) نظارت بر این سازمان خواهد داشت.
بند چهارم :توجه به سیاست جنایی در تولید برنامه و اطلاعات
در استفاده مستقیم از رسانهها برای پیشگیری از وقوع جرم، دو محور برنامه سازی و اطلاع رسانی باید مورد توجه قرار گیرد.
- اداره پژوهش های پیماشی ومطالعات کاربردی واداره کل امور فرهنگی و اجتماعی قوه قضاییه، پیشین،ص39.